We werken hard en verdienen onze eigen centen. Toch zijn vrouwen vaak minder financieel zelfredzaam dan ze denken. Dames, het is tijd om onze financiën de baas te worden. Dus praat over geldzaken, vergaar kennis en beleg – dat doen mannen immers ook.
Mijn zus is jurist en dat is soms leuk, soms niet.
Het is leuk als ik juridisch advies nodig heb en ik haar daarvoor dag en nacht wakker mag bellen, zonder factuur achteraf. Het is iets minder plezierig als we heerlijk uit eten zijn, net drie glazen wijn achter de knopen hebben en zij plots vraagt: “Zeg, heb jij als zzp’er je pensioen eigenlijk wel goed geregeld?”
Het enige wat er na een dergelijke confronterende vraag opzit, is als de bliksem je toetje naar binnen lepelen en onder het mom van hoofdpijn per direct op je fiets springen richting huis en bed. Want nee zus, natúúrlijk heb ik mijn pensioen niet goed geregeld. Sterker nog, ik schijt tien kleuren als ik er alleen al aan denk hoe ik straks, when I’m 64, de hypotheek en gasrekening moet betalen. Laat staan een laatste mooie reis, thuiszorg, tafeltje-dekje en een beetje leuke zorgwoning om mijn finalejaren in door te brengen. Wacht even, vierenzestig, dat is al over drieëntwintig jaar! Tot ziens, vaarwel, uw journalist moet nodig naar de wc om te braken.
Ik ben er trots op dat ik al bijna vijftien jaar kan leven van mijn pen. Dat ik het, door recessies en pandemieën heen, financieel red als freelance schrijver. Maar heel eerlijk, makkelijk is dat niet. Ik (en velen met mij) leef ‘paycheck to paycheck’, wat zoveel betekent als van inkomen naar inkomen. Zonder buffer, zonder vermogen achter de hand, in mijn geval op wat spaargeld na.
Een probleem is dat heus niet, ik red het allemaal best – mijn partner en ik werken evenveel betaald buitenshuis en leggen elke maand evenveel in op de gezamenlijke rekening. So far, so good. Maar zodra ik over de lange termijn nadenk, bijvoorbeeld over mijn oude dag of onze twee kinderen die straks gaan studeren met alle kosten van dien, vliegt het me aan. Want hoe graag ik mezelf ook zie als financieel zelfredzame vrouw, ik moet toch schoorvoetend toegeven dat ik wel degelijk afhankelijk ben van het inkomen van mijn man.
Als hij ooit wegvalt, weet ik niet of ik met de kinderen in ons huis kan blijven wonen. En ik betrap mezelf op gedachten als: dat pensioen redden we samen wel. Terwijl ik dondersgoed weet dat er straks misschien, door scheiding of overlijden, helemaal geen ‘samen’ is. Het is dus hoog tijd om mijn oogkleppen af te zetten en ervoor te zorgen dat ik niet alleen nu, maar ook over dertig jaar mijn eigen bonen kan doppen.
Voormalig Rabobank-topmarketeer Marianne Bruijn is Gender Equality en Female & Finance Expert. Ze kent de fijne kneepjes van de financiële wereld, schreef het boek The Female Fix en helpt nu met haar gelijknamige podcast, trainingen en een-op-een coaching vrouwen financieel zelfredzaam te worden – nu, later en in de verre toekomst. Specifiek vrouwen ja, want die hebben een flinke inhaalslag te maken.
Marianne: “Sinds de industriële revolutie is de financiële wereld gerund door en voor mannen. Het was een old boys network, waarin heel lang geen ruimte was voor vrouwen. Vergeet niet dat pas in 1956 de ‘wet handelingsonbekwaamheid’ voor vrouwen werd afgeschaft. Getrouwde vrouwen mochten voortaan werken, een eigen bankrekening openen of hypotheek afsluiten. Dat is niet eens één mensenleven geleden! Vrouwen hebben daardoor wat betreft financiële kennis en ervaring een flinke achterstand. Daarbij worden geldzaken nog steeds vaak gelinkt aan ’typisch mannelijke’ eigenschappen, zoals analytisch denken en rationaliteit. Terwijl ik altijd zeg: wanneer je over geld praat, praat je eigenlijk over emoties.”
Ze linkt geldzaken dan ook aan belangrijke levensgebeurtenissen, zoals samenwonen, een huis kopen, kinderen krijgen of scheiden.
Bij elke levensfase hoort wat haar betreft een gesprek over geld en zonodig een bezoek aan de notaris. “Veel werkende vrouwen denken dat ze financieel zelfredzaamheid zijn, want ze hebben een prima inkomen en houden goed in de gaten wat er elke maand in en uit gaat. Maar om nu én later financieel zelfredzaam te zijn, heb je naast je inkomen ook een buffer en voldoende financiële kennis nodig.”
En ook: “Maak goede afspraken met je partner die je officieel vastlegt. Ga samen zitten en bespreek jullie wensen en dromen: willen we samenwonen, een koophuis, kinderen of ooit een sabbatical? Gaan we trouwen, of kiezen we voor een samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap? Wat veel mensen bijvoorbeeld niet weten, is dat je met een standaard samenlevingscontract geen financiële rechten en plichten hebt, tenzij je die expliciet laat vastleggen.”
“Wanneer je partner komt te overlijden, jullie geen kinderen hebben en het huis op zijn naam staat, erft je schoonfamilie dus het geld en huis. Bij geregistreerd partnerschap en huwelijk in gemeenschap van goederen ben jij wél automatisch erfgenaam en mede-eigenaar van het huis. Maar ook de verdeling van bezittingen, pensioen, wel of geen overlijdensrisicoverzekering (waarmee je na het overlijden van je partner niet de hele hypotheek in je eentje hoeft te dragen) – al dit soort afspraken leg je officieel vast terwijl de zon nog schijnt in de relatie.
Want zodra er sprake is van uit elkaar gaan, heeft de welvarendste partner (vaak de man) plots geen ‘actieve herinnering’ aan mondelinge afspraken.”
Maar ook als er geen partner in het spel is, is het belangrijk dat vrouwen nadenken over de financiële gevolgen van hun levenskeuzen, zegt Marianne. Momenteel studeren meer vrouwen dan mannen af, maar van die vrouwen kiest tweederde ervoor direct parttime te gaan werken. Waardoor ze financieel met één-nul achter staan, nog vóór er überhaupt aan trouwen of kinderen wordt gedacht.
De afhankelijkheid sluipt er zo al vroeg in, of dat nu is van een partner, of de overheid. Want wie minder werkt, bouwt niet alleen minder vermogen, maar ook minder pensioen op. Marianne’s advies: “Heel veel jonge mensen willen tegenwoordig een dag vrij hebben in de week. En waarom ook niet? De burn-outs stapelen zich op en het is goed om je in het leven ook op het persoonlijke vlak te willen ontplooien. Maar probeer dan in de vier overgebleven dagen toch zesendertig uur te werken. Op die manier heb je je vrijheid, zonder er financieel op achteruit te gaan, nu en in de toekomst.”
En dan kinderen krijgen, misschien wel het heetste hangijzer. De cijfers liegen er niet om: moeder worden, is financieel gezien het meest kwetsbare life event voor vrouwen, waarbij ze hun inkomen met maar liefst gemiddeld 46% zien dalen. Ook ik kijk met kromme tenen terug op hoe ik negen jaar geleden, voor de geboorte van mijn dochter, van toeten nog blazen wist als het ging om het beschermen van mijn financiële zelfredzaamheid. Ik vroeg bijvoorbeeld wel een Zelfstandige en Zwanger-regeling aan (de zwangerschapsuitkering voor zzp’ers), maar die was maar eenvierde van mijn gemiddelde maandinkomen.
Het tekort vulde ik aan met mijn spaarrekening, omdat ik koste wat kost vol wilde blijven bijdragen aan onze gezamenlijke rekening. En ook mijn drie maanden extra zwangerschapsverlof betaalde ik zelf. Idioot, realiseer ik me achteraf, het was veel logischer geweest de kosten van mijn verlof samen te dragen.
Wat ik dan wél weer goed regelde, was het verdelen van de betaalde werkuren en zorgtaken. Namelijk fifty-fifty: mijn vriend en ik werken allebei vier dagen betaald buitenshuis, de kinderen gaan drie dagen naar de opvang en na negen jaar ouderschap is hij inmiddels evenveel bezig met de school app, sportwedstrijden, traktaties en het huishouden als ik. Maar denk vooral niet dat het verkrijgen van die gelijkwaardigheid zonder slag of stoot verliep.
Eindeloos hebben we de eerste jaren – ik met een baby aan de borst, hij met een glas wijn in de hand – gepraat, gestreden en gediscussieerd over zwemles, boodschappen en de zich opstapelende was. Maar ik hield vol, want wist dat als ik zou toegeven aan (onbewust) seksisme binnen ons gezin, ik financieel het onderspit zou delven. En dat ik simpelweg gillend gek zou worden. Mijn schrikbeeld was een opmerking die de man van mijn nicht eens maakte. Ze waren destijds ruim vijftien jaar samen, werkten allebei betaald buitenshuis en deelden drie kinderen, maar zij trok thuis de kar. Tijdens een etentje sprak hij tevreden de huiveringwekkende woorden: “Sinds ik met haar ben, heb ik nooit meer een bed verschoond.”
Ook Marianne hamert op een gelijkwaardige verdeling achter de voordeur. Al was het maar omdat zij zestien jaar geleden, toen de eerste van haar vier kinderen geboren werd, niet voldoende op haar strepen ging staan. “Ik wilde graag een groot gezin, maar mijn man had een onderneming en wilde niet minder gaan werken. Dus propte ik mijn fulltime baan in vier dagen en nam ik mijn kinderen op mijn vrije dag regelmatig mee naar vergaderingen. Hup, zaten ze weer een middag in de speelhoek met de receptioniste. Waanzin was het.”
“Achteraf gezien had ik dat gesprek met mijn man natuurlijk veel assertiever moeten voeren. Ik zie in mijn praktijk regelmatig jonge vrouwen die in dezelfde val trappen. Ze nemen veel meer huishoudelijke- en zorgtaken op zich dan hun partner, waardoor ze minder ruimte hebben om betaald werk buitenshuis te verrichten, en dus financieel kwetsbaarder en afhankelijker worden. Ook later. Want vergeet niet: wie minder werkt, bouwt minder pensioen op. En ook voor ouderschapsverlof en aanvullend geboorteverlof geldt dat je geen pensioen opbouwt”, zegt Marianne.
“Ondertussen bouwen hun partners – de voltijdprinsjes – gestaag aan hun carrière, vermogen en oudedagvoorziening. Op de schouders van hun geliefden, maar daar wordt niet over gepraat. Sterker nog, vrouwen voelen zich vaak schuldig omdat ze minder geld inbrengen dan hun partner”, aldus Marianne. “Onbetaald werk binnenshuis wordt nu eenmaal minder gewaardeerd dan betaald werk buitenshuis. Vrouwen kunnen hierdoor kampen met een laag zelfbeeld. Soms gaan ze een gesprek over het beter en eerlijker verdelen van de zorgtaken liever helemaal uit de weg, want ‘hij zorgt al zo goed voor ons’. Op die manier worden de scheve verhoudingen in stand gehouden.”
Desondanks benadrukt ze niet per definitie tegenstander te zijn van tijdelijk parttime werken: “Het is prima om na het krijgen van kinderen te besluiten een tijdje ‘samen redzaam’ te zijn. Maar ook daar horen goede afspraken bij. Spreek bijvoorbeeld af dat degene die minder werkt, minder geld bijdraagt aan de gezamenlijke pot. Leg in naar rato van inkomen en deel wat overblijft door twee, zodat beide partners eigen inkomen behouden en privé kunnen sparen of beleggen.”
Dat laatste trekt mijn aandacht, want stiekem hoop ik mijn pensioengat te kunnen opvullen met een knaller van een belegging. Maar hoe dat werkt? Geen idee. Marianne: “Veel vrouwen denken dat je rijk moet zijn om te beleggen, maar daar is niets van waar. Ook met een kleine inleg kun je zonder veel risico je geld laten groeien. Bijvoorbeeld via de app Peaks, die bij het afrekenen van je boodschappen het bedrag naar boven afrondt en het verschil belegt. Of via Brand New Day of DeGiro. Zij hebben kant en klare ‘mandjes’ met aandelen en obligaties (staats- of bedrijfsleningen) die minder koersgevoelig zijn. Je behoudt hierbij zelf de controle en ziet je belegde geld via de app gewoon staan, net als bij internetbankieren, en je kunt het altijd weer terugtrekken, mocht dat nodig zijn.”
Terugtrekken is echter niet aan te raden, legt Marianne uit, want de truc is nu juist je geld lange tijd te laten staan om te profiteren van het rente-op-rente effect. Dalen de koersen? Houd dan je hoofd koel en doe niks, ze trekken in veruit de meeste gevallen vanzelf weer aan. Ze rekent voor: “Stel dat je honderd euro per maand kunt missen, waarvan je dertig euro op een spaarrekening zet en zeventig euro belegt. Als je dat vijftien jaar volhoudt, heb je achttienduizend euro ingelegd en met een gemiddelde marktwerking vijfduizend euro winst gemaakt.”
Ook kan beleggen in goud interessant zijn, want de goudkoers is niet inflatiegevoelig. Beleggen in crypto raadt Marianne dan weer af, want “veel te risicovol”.
Als je (nog) niet belegt maar spaart, valt er ook nog wel wat winst te behalen. Neem mijn eigen spaarrekening, waarop de winstmarge momenteel maar 1% is. Door inflatie devalueert mijn geld waar ik bij sta. Marianne: “Historisch gezien is gebleken dat langdurig defensief beleggen altijd meer oplevert dan sparen. De app Peaks bijvoorbeeld biedt een renterekening via de Deutsche Bank, waar de rente 3,38% is.” Tel uit je winst.
Vind je beleggen na het lezen van dit artikel nog steeds spannend? Maak dan een afspraak met een onafhankelijk financieel adviseur, stelt Marianne voor. Dat kost misschien eenmalig tweehonderd euro, maar dan weet je ook precies waar de rek zit in jouw inkomen en vermogen, hoe bescheiden dat misschien ook is. Ikzelf heb Mariannes telefoonnummer maar alvast opgeslagen onder favorieten in mijn bellijst. Want linksom of rechtsom, dat pensioengat moet dicht. En ik vermoed dat ik daarbij alle hulp zal kunnen gebruiken die voorhanden is.
LINDA. onderzoekt: vrouwen zijn goed de baas over hun eigen geld (maar vergeten het pensioen)
