Sinds een paar jaar is het fenomeen ‘Dry January’ behoorlijk bekend in Nederland. Meerdere mensen besluiten de drank een maand te laten staan en eens goed te detoxen.
Goed voor je portemonnee én goed voor je gezondheid. Maar iedereen víndt er ook altijd wat van. Waarom toch, vroegen wij Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit.
Wisselende reacties
Wie (tijdelijk) stopt met drinken, krijgt hele wisselende reacties. Van een opgestoken duim tot een ongelovige blik en van complimenten tot kritiek. En dat is heel verklaarbaar. Laat de omgeving de alcohol namelijk niet staan, dan is de kans aanwezig dat er een scheve situatie ontstaat. “Vergelijk het eens met minder of geen vlees eten”, zegt Vonk. “Je kunt je petje afnemen voor die persoon, die tegen de stroom ingaat. Maar ga je de vergelijking maken met jezelf, dan kan het pijn doen. Je vraagt je af of de persoon die mindert zichzelf misschien beter vindt. Dan kun je zo’n persoon irritant gaan vinden.”
Lees ook
Dertig dagen geen alcohol: ‘Wijn beschouw ik nu als vergif’
Irritatiefactor
Vonk schreef een artikel in De Volkskrant over goeddoeners, die een andere keuze maken dan de meeste mensen. Ze worden soms gezien als spelbrekers en ‘deugmensen’, die zich onttrekken aan de groep en hun eigen pad volgen. Wie meedoet aan Dry January kan zo’n reactie zelfs hardop verwachten. “Als je hoort dat iemand besloten heeft niet te drinken in januari, kun je onbewust denken: probeert diegene me nou in te wrijven dat ik het niet kan? Of dat ik een zatlap ben?”, zegt Vonk. “Zodra je die gedachte hebt, gaat het goede gedrag van de ander je irriteren. Veel mensen zeggen dat ze er echt niet zo over denken, maar die gedachten zijn vaak onbewust.”
Spiegel
De negatieve reacties op mensen die stoppen met vlees eten, een maand minder drinken of zich uitspreken over een ongepaste opmerking heeft dus mede te maken met de spiegel die zij voorhouden. Een buitenstaander wordt geconfronteerd met zijn eigen gewoonten en vraagt zich daardoor ineens af waarom het hem niet lukt. En of het ooit zal lukken. Dat wekt weerstand op.
Aanstekelijk gedrag
Bij alcohol speelt nog een tweede factor mee, legt hoogleraar Vonk uit. De gezelligheidsfactor kan namelijk rap dalen als iemand die voorheen wél een drankje pakte, datzelfde drankje nu bewust laat staan. Terwijl jij met je cola of sinas aan de bar staat, wordt de sfeer voor de anderen steeds losser en worden de grappen flauwer. Ben je zelf nog hartstikke nuchter, dan is er voor jou nog maar weinig aan. “Drinken gaat vaak gelijk op en mensen steken elkaar aan. Hoe je daar goed mee om kunt gaan, beschrijf ik in mijn boek Je bent wat je doet, dat net is verschenen’, zegt Vonk. “Wil je minder drinken? Ga dan niet uit eten of op stap met de mensen die veel drinken. Het is echt aanstekelijk gedrag, net als gapen of aan je neus krabben.”
Lees ook
Raounak (24) drinkt al drie maanden geen alcohol, maar: ‘Vooral anderen hebben daar moeite mee’
‘Laat je niet kisten’
Wie nu drie weken onderweg is in Dry January en het echt vol wil houden, kan dan wel voor brave Hendrik worden uitgemaakt, maar moet zich volgens Vonk realiseren dat hij of zij dat niet is. “Het maakt helemaal niets uit voor de lol die je kunt hebben. Je denkt zelf misschien: als ik niet drink ben ik een enorme braverik en kan ik niet leuk meedoen. Maar dat zijn dingen die eigenlijk helemaal niet uitmaken in hoeveel lol je kunt maken. Natuurlijk, het zal per persoon verschillen of de kritiek van anderen je ontmoedigt of juist sterkt in je voornemen. Maar laat je er vooral niet door kisten.”
