Katja Teunissen wil al jarenlang dolgraag in een hospice werken. Enig probleem: ze is stervensbang voor de dood. Toch besluit ze haar angst te overwinnen en zich aan te melden als zorgvrijwilliger bij hospice Kalorama Bethlehem.
Billen poetsen, bedden verschonen, luisteren naar de verhalen van de bijzondere bewoners: het boeit haar mateloos.
Mijn eerste dag als zorgvrijwilliger in het hospice. Ik heb mijn jas net opgehangen als een verpleegkundige me vraagt of ik mee wil helpen Margriet van kamer 2 te douchen. “Natuurlijk”, zeg ik onmiddellijk. In mijn hoofd gaan alarmbellen af: help, ik moet direct aan de slag. Kan ik dit wel? De laatste keer dat ik iemand hielp met douchen is ongeveer twaalf jaar geleden, mijn dochter, die inmiddels achttien is, en geliefden niet meegerekend.
We lopen naar haar kamer. Ik voel zenuwen opkomen. Wat tref ik zo aan? Ik verwacht de geur van de dood. Hoe zal ik reageren op een naakt lichaam waar het leven uitsijpelt? Er komt angst opzetten. Wat als ik onpasselijk word en flauwval? Hoe verschrikkelijk beschamend zou dat zijn tegenover die mevrouw en de verpleegkundige. Dadelijk ben ik geen hulp, maar een grote last. Blijven ademen, spreek ik mezelf toe. Het lukt me mijn gedachten snel onder controle te krijgen en ik stap kalm de kamer van Margriet binnen.
Een frisse geur komt me tegemoet. In bed ligt een broze dame met spierwit haar en helderblauwe ogen. Ze kijkt ons zacht glimlachend aan. Sporen van de dood zie ik niet.
We helpen haar op een verrijdbare stoel en nemen haar mee naar de badkamer. De verpleegkundige kleedt haar voorzichtig uit. Als ze onder de douchte zit, vraagt mijn nieuwe collega of ik de armen en benen van Margriet wil inzepen. Ik doe douchegel op een washandje en til behoedzaam een van haar fragiele armen op. Als ik haar begin te wassen, welt er onmiddellijk liefde in me op. Ik voel dat ik nog maar één doel heb: zo goed als ik kan voor deze vrouw zorgen. Ik wil haar een fijn moment geven. Dat laatste lijkt niet gelukt. Het douchen heeft haar uitgeput. Ze zucht, hijgt, heeft moeite rechtop te blijven zitten. Ze ziet er niet doodziek uit, maar is het wel. Douchen is voor haar als een marathon lopen.
Ook de rest van de dag zie ik bewoners die er ogenschijnlijk fitter uitzien dan ik me voorafgaand aan mijn eerste werkdag had ingebeeld. “Mensen denken vaak dat achter elke deur in ons huis iemand acuut aan het sterven is”, zegt de verpleegkundige die me inwerkt. “Dat is niet zo. Soms kan het snel gaan, maar vaak is er nog tijd om te genieten.” En dat beperkt zich niet tot innig samenzijn met familie en vrienden, koffieconcerten bijwonen in de huiskamer en de zon zien glinsteren in de bomen. Als mijn werkdag er bijna opzit, stiefelt een grijze vrouw langs me heen. Ze heeft geshopt met haar dochter. Het mandje van haar rollator puilt uit met kledingtassen. Ze sterft binnenkort, schiet het door me heen. Wat moet ze met al die kleren? Ik geneer me meteen voor mijn gedachten. Ze is nog niet dood en durft nog te leven.
Na mijn dienst op de terugweg naar huis voel ik me alsof ik zojuist drie dagen heb gemediteerd: ontspannen en volledig in het moment. In het hospice bestaat de toekomst niet.
Jo's moeder stierf in een hospice: 'Zo'n geweldige sfeer dat ik er zelf vrijwilliger ben geworden'
Katja Teunissen is journalist, werkt daarnaast op de Radboud Universiteit en woont samen met haar 18-jarige dochter Luca in Nijmegen.
