In Nederland zijn naar schatting 2,5 miljoen mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven. Soms weten ze het goed verborgen te houden uit schaamte. De 47-jarige Naziha de Wit uit Almere behoorde tot die groep.
Donderdag 8 september is het de Internationale Dag van de Alfabetisering.
Naziha was tien jaar toen ze met haar ouders naar Nederland kwam. “Ik stond toen natuurlijk al 10-0 achter op mijn klasgenootjes. Ik sprak geen Nederlands en school werd bij mij thuis niet als iets belangrijks gezien”, vertelt Naziha. Haar ouders gingen nog vaak terug naar familie in hun thuisland en de jonge Naziha moest toen mee. “Dan leer je natuurlijk weinig van de taal.”
De eerste taalstrubbelingen ontstonden toen Naziha ging werken. “Ik ging werken met kinderen en had overal trucjes voor. Ik ging naar de bibliotheek en leerde uit boekjes wat ik moest opschrijven. Dat waren standaardzinnen of gedichtjes en daar kwam ik mee weg.” Ook ging Naziha vaak naar buiten met de kinderen. “Ik stond echt bekend als de knutseljuf. Als ik dan iets ging doen met de kinderen, dan kon mijn collega de administratie oppakken.”
Toch duurde het een hele tijd voordat Naziha besefte dat ze niet goed kon lezen en schrijven. “Zelfs mijn man heeft niks doorgehad. Ik kon me altijd prima redden.” Het besef daalde pas in toen Naziha zich inschreef voor een opleiding. “De inschrijving lukte me eigenlijk al niet zelf. Bij de intake van de opleiding kreeg ik een taaltoets. Mijn begeleider daar heeft me toen doorverwezen naar een taalcoach waar ik een cursus Nederlands kon gaan volgen.”
Alles viel toen op zijn plek. “Als ik erop terugkijk, dan waren er al genoeg signalen waardoor ik of mijn omgeving het kon weten. Ik moffelde bijvoorbeeld altijd brieven of kaartjes weg die mijn zoon mee naar huis nam. Ik wilde gewoon niet geloven dat ik het niet begreep, denk ik.”
Naziha’s zoon hielp haar vaak bij het begrijpen van brieven. “Daar kan ik wel emotioneel van worden. Ik begreep bijvoorbeeld niet dat hij kaartjes kreeg voor de uitnodiging van een feestje. En omdat ik het niet begreep, ging hij daar niet naartoe.” Ook andere praktische zaken zoals de trein pakken vermeed Naziha. “Ik begreep het simpelweg niet.”
En omdat ze het niet begreep, heeft Naziha zich ook heel lang geschaamd. “Aangeven dat je iets niet begrijpt, is alsof je naar de huisarts gaat met een vraag of klacht over je geslachtsdeel. Alsof je compleet naakt bent voor een groep.” Doordat Naziha via haar taalcoach in contact kwam met lotgenoten, kon ze zich over de schaamtedrempel heen zetten. “Als onderdeel van de cursus moest ik het toen vertellen aan een vriend of vriendin. Ik heb toen gekozen voor een vriendin die ik al twintig jaar ken. We hebben allebei zitten janken. Al die tijd had ze niks door.”
Inmiddels helpt Naziha andere laaggeletterden om uit hun schaamte te stappen. “Het leven is zoveel mooier als je er wat aan kunt en wilt doen. Ik ben echt een ander mens geworden doordat ik beter kan lezen en schrijven.”
Uit onderzoek van Stichting Lezen en Schrijven blijkt dat:
De stichting heeft een hulplijn in het leven geroepen voor mensen die willen werken aan hun laaggeletterdheid. Hiervoor kun je de website raadplegen.
Mandy (44) was laaggeletterd, en verzon bij voorlezen eigen verhaal
