Ze legt uit dat PDD een verzamelnaam is voor verschillende vormen van een langdurige depressie. “Vroeger hadden ze het over chronische depressie, dysthymie en terugkerende depressie. Nu is PDD een verzamelnaam geworden van al die verschillende vormen van depressieve klachten die lang blijven bestaan en niet overgaan. De risicofactoren voor de vormen van PDD lijken heel erg op elkaar. Daarom zijn de vormen van aanhoudende depressieve klachten onder één noemer gebracht.”

Dysthymie, terugkerende en chronische depressie

Bockting zet de verschillende vormen uiteen. “Je hebt mensen die langdurig depressieve klachten hebben, maar met een minder ernstig beloop. Dat noemen we dysthymie. Je hebt depressieve klachten, maar niet zoveel dat het een depressieve stoornis is waar je niet van opknapt.” Bij dysthymie heb je een mildere variant van een depressie. “Maar zo hoeft het niet te voelen, dat wil ik wel benadrukken. Dysthymie kan als heel ernstig worden ervaren, maar meestal hebben mensen met dysthymie minder symptomen.”

Twee op de honderd vrouwen hebben dysthymie. Bij mannen komt het minder vaak voor: bijna één op de honderd mannen heeft dysthymie. “Als je het vergelijkt met mensen die een terugkerende depressie hebben is dat niet veel. Dat komt bij bijna negentien op de honderd mensen voor. De chronische depressie, de zwaardere variant van de dysthymie, waarbij je over de twee jaar heen voldoet aan de criteria van een depressie stoornis en dat van grote invloed is op het functioneren in het dagelijks leven, komt volgens Amerikaanse cijfers voor bij ongeveer drie op de honderd mensen voor. Maar je kunt het ook allebei hebben. Je kan dysthymie hebben, maar ook periodes met meer klachten. Dan spreek je van een depressie bovenop een dysthymie.”

Rosan (27) haalt steun uit therapiedieren: 'Door paard uit depressie gekomen'Lees ook

Symptomen

Bij een depressieve stoornis, ook als het een chronisch beloop heeft, is er sprake van interesseverlies en/of somberheid. “En dan meer dagen wel dan niet. Dit hoeft niet per se allebei te zijn. Er zijn ook mensen zonder somberheid, maar die nergens interesse in hebben. Ook dan kan er toch sprake zijn van een depressie.”

Andere symptomen zijn besluiteloosheid, een gevoel van waardeloosheid, slapeloosheid, of juist te veel slaap, vermoeidheid en verlies van energie. “Een gering gevoel van eigenwaarde is ook een klacht, waarbij je negatief over jezelf denkt, anders dan een aantal jaren geleden. Concentratieproblemen, gedachten aan de dood en een toe- of afgenomen eetlust zijn daarnaast symptomen van een depressie.”

Wanneer spreek je van een persisterend beeld? “Als het minimaal twee jaar aan de hand is. Dit kan ook met periodes dat het beter gaat, maar wel dat het je zo overneemt dat het veel van invloed is op je functioneren, zoals op werk en in relaties. Als er een keer een betere periode is, dan is dat meestal niet langer dan twee maanden.”

Behandelen

Bockting vertelt hoe naar een behandelplan wordt gezocht. “Het is moeilijk om meteen een advies te geven, want het verschilt per persoon. Als eerste kijk je wat voor type chronische depressie het is, om te kijken wat eraan te doen is. Wat zou de eerste voorkeursbehandeling zijn? Het is belangrijk om daarin mee te nemen wat mensen al hebben geprobeerd. Dan ga je kijken wat heeft gewerkt en wat niet.”

Bij langdurige klachten, zoals bij PDD, ziet Bockting dat een combinatie van behandelingen goed werkt. “Daarmee bedoel ik én psychotherapie én neurobiologische behandeling, zoals antidepressiva. De combinatie is echt zinvol om uit te proberen.”

Babettes dochter (17) is zwaar depressief: 'Mijn draagkracht is op'Lees ook

Therapie

Er zijn verschillende psychotherapieën die helpen. “Zoals cognitieve gedragstherapie. Ook schematherapie en cognitieve gedragsanalysesysteem van psychotherapie (CBASP) zijn effectief. Als je alle onderzoeken hiernaar bij elkaar houdt, zien we dat het combineren van therapie en biologische behandeling het beter doet.”

“Soms wordt psychotherapie ook gecombineerd met Repetitieve Transcraniële Magnetische Stimulatie. Dan krijg je letterlijk een magneet boven je hoofd en stimuleren ze specifieke hersengebieden. Die combinatie lijkt voor sommige mensen goed aan te slaan.”

Bockting concludeert: “Wat ik dus over het algemeen zou adviseren: loop je hier al (meer dan) twee jaar mee rond, overweeg dan de combinatie van behandelingen.”

Hoopgevend

Het is dan ook zeker mogelijk om helemaal van PDD af te komen. “We zien dat de combinatie van de vormen van behandeling bij ongeveer de helft van de mensen tot een goede respons leidt, dus het is echt de moeite waard om het uit te proberen. Als mensen een terugkerend beloop hebben, dan weten we dat specifieke terugvalpreventie psychotherapie (Preventieve Cognitieve Therapie) effectief is. Dit vind je ook op voorkomeendepressie.nl. We hebben veel onderzoek gedaan en dat blijkt effectief te zijn in het verlagen van het risico dat mensen het weer opnieuw krijgen. Die terugvalpreventie start na (gedeeltelijk) herstel is acht keer en duurt acht weken. Het betekent dus niet dat je jaren in therapie zit om het risico op terugval aanzienlijk te verminderen.”

Bockting is blij met de ontwikkeling dat korte doelgerichte behandelingen, ook bij mensen waar klachten niet over lijken te gaan, effectief kunnen zijn. Maar, benadrukt de hoogleraar: “Behandeling betekent ook dat je echt zelf aan de bak moet. Je moet erover praten, ook al is het een lastig onderwerp. We zien dat het bij veel mensen zinvol is, dus dat is hoopgevend.”

Herstelstudie

Tot slot deelt Bockting een tussencategorie: mensen met PDD die gedeeltelijk herstellen. Voor die groep is ze bezig met een onderzoek, de HERSTEL-studie,  om hen te helpen. “Er zijn mensen die reageren op behandeling, maar toch nog enkele klachten houden. In feite kun je er beter mee omgaan, maar er blijven ook klachten. Voor hen hebben we steeds meer bewijs dat korte psychotherapie en preventieve cognitieve therapie zinvol kan zijn. De effecten van de behandelingen combineren we met een computerspel dat tegelijkertijd je concentratie en werkgeheugen traint. Het werkt zoals EMDR-therapie. Je kijkt ergens naar en terwijl je dat doet, belast je met het spel je werkgeheugen en concentratie, waardoor je beter tot verwerking kunt komen van nare dingen.”

Die behandelmanier passen Bockting en haar collega’s nu toe bij mensen die gedeeltelijk opknappen. “Het is een lopende studie, waar mensen zich nog steeds voor kunnen aanmelden, waarin we onderzoeken of we mensen die gedeeltelijk herstellen, misschien meer kunnen bieden dan wat er nu bestaat. Het gaat iets beter, maar je bent nog niet de oude. En dat is wel wat we willen bereiken voor iedereen met depressieve klachten.”

Worstel je met depressieve- en/of suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 0800-0113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar. 

Dit kun je doen als een vriend(in) erdoorheen zit: Marieke (41) had een depressie en geeft tipsLees ook