Zit je aan tafel met vrienden, dan is de kans groot dat één van jullie zich onthoudt van gluten. Maar wat is het precies en doe je er goed aan om glutenvrij te eten als je geen glutengerelateerde aandoening hebt?
Chris Mak, Hoofd Diëtetiek bij Nederlandse Coeliakie Vereniging, legt uit dat glutenallergie niet bestaat en wat de voor- en nadelen zijn van een glutenvrij dieet.
Het woord gluten heb je ongetwijfeld wel eens horen vallen, misschien in combinatie met het woord allergie of intolerantie. Voor we een duik nemen in wat én of er verschil is, moeten we helder hebben wat gluten eigenlijk is.
‘Gluten is een eiwit dat van nature voortkomt in de volgende graansoorten: (khorasan)tarwe, spelt, rogge, gerst en gort. Gluten zit ook in producten die van deze granen gemaakt zijn; brood, crackers, couscous, bulgur, pizza, pasta, paneermeel, koek, cake en taart’, schrijft de website Glutenvrij.nl van de Nederlandse Coeliakie Vereniging.
Vegan influencer overlijdt na raw-vegan dieet en zes jaar zonder water
Als je een glutengerelateerde aandoening hebt, wordt in de volksmond gesproken van een glutenintolerantie. Mak vertelt: “Coeliakie is een auto-immuunaandoening waarbij een reactie wordt geactiveerd door de inname van gluten. Als gevolg hiervan raakt de dunne darm beschadigd en kunnen er allerlei klachten ontstaan. Dit is geen intolerantie, zoals het regelmatig wordt genoemd. Bij een intolerantie kun je namelijk nog wel een beetje van een bepaalde stof (allergeen) verdragen. Dat is bij coeliakie niet het geval. De term glutenallergie dekt deze aandoening ook niet volledig, vandaar dat we spreken van coeliakie.”
En wat is dan glutensensivititeit? “Heb je geen coeliakie maar ervaar je wel klachten na de inname van gluten én komt uit medisch onderzoek niet naar voren dat je een auto-immuunreactie krijgt? Dan is er sprake van glutensensitiviteit, ook wel NCGS (non-coeliac glutonsensitivity) genoemd.” De behandeling is een glutenvrij dieet.
Bij coeliakie of glutensensitiviteit krijgt de patiënt met vervelende symptomen te maken die zich niet alleen in het maag-darmgebied uiten, zoals buikpijn, winderigheid, obstipatie, misselijkheid en braken. Maar ook moeheid, hoofdpijn, gewichtsverlies of -toename komen voor. De klachten verschillen per persoon waardoor het vaak lastig te herkennen is.
Een ander opvallend symptoom van niet-gediagnosticeerd coeliakie is bloedarmoede. “Door de schade aan de dunne darm neem je belangrijke voedingsstoffen niet op. Dit kan er voor zorgen dat je tekorten krijgt, wat zich uit in bloedarmoede en de bijhorende vermoeidheid.”
Indra (21) heeft de eetstoornis ARFID: 'Was onmogelijk om groente en fruit te eten'
Ook herhaaldelijke miskramen kunnen een teken zijn van een nog te diagnosticeren aandoening. “Blijkt een ongediagnosticeerde coeliakie oorzaak te zijn voor het hebben van miskramen, dan is het advies van arts-onderzoekers om een volgende zwangerschap tijdelijk uit te stellen tot het lichaam meer hersteld is voordat je weer probeert zwanger te raken.”
Er wordt geschat dat er in Nederland 170.000 mensen met coeliakie rondlopen, waarvan slechts een vijfde het weet. “De gemiddelde diagnosetijd is zeven jaar. Waar sommige mensen er snel achter zijn, kan het bij anderen lang duren voor ze een eenduidige diagnose krijgen. Mocht een onderzoek naar glutengerelateerde aandoeningen op niets uitlopen, dan kun je denken in de richting van het prikkelbare darmsyndroom.” Doe dit onderzoek altijd in overleg met een medisch professional en onder begeleiding.
Als je coeliakie hebt, raden artsen en diëtisten een strikt glutenvrij dieet aan. “Dit geeft de dunne darm, die beschadigd raakt door de inname van gluten, de tijd zich te herstellen. Dat is een lang proces van soms wel anderhalf tot twee jaar, maar het kan wel.”
Maar hoe zit het als je geen coeliakie hebt; is een glutenvrij dieet dan een aanrader? “Nee. Je moet onthouden dat glutenvrij eten zijn uitdagingen kent. Niet alleen is het vaak duurder om glutenvolle producten te vervangen door glutenvrije opties, het kan er ook voor zorgen dat je bepaalde voedingsstoffen en vitamines niet binnenkrijgt als je deze niet op een andere manier tot je neemt. Daarnaast bemoeilijkt het je leven ook op sociaal gebied. Je maakt het jezelf onnodig moeilijk bij het doen van boodschappen of bestellen in een restaurant.”
Heb je geen glutensensitiviteit of coeliakie, dan zul je na een periode glutenvrij eten niets merken als je weer in een croissant bijt. “Je kan dus elk moment weer beginnen met gluten eten en zal er niet plots last van krijgen. Wat wel vaker opgemerkt wordt is dat mensen die hun voeding aanpassen, en dus glutenvrij gaan eten, zich anders voelen. Of dat komt door het minderen van hun gluteniname of andere aanpassingen aan hun voedingspatroon, is de vraag.”
De gedachtengang die is overgewaaid uit Hollywood (thanks, Gwyneth Paltrow) is dat glutenvrij eten gezonder is dan een dieet met gluten. Mak zegt dat het afhankelijk is van je situatie. “Als je coeliakie hebt, dan is glutenvrij absoluut gezonder voor je. Heb je het niet, dan gaat het om het samenstellen van een volwaardig dieet. Eet wat je nodig hebt, niet naar wat de hype is.”
Vermoed jij dat je een glutengerelateerde aandoening hebt, kijk dan op de website glutenvrij.nl of ncv.nl voor meer informatie. Er staan ook tips over hoe je goed voorbereid naar de huisarts stapt en welke diëtisten door de vereniging worden aangeraden.
Dermatoloog vertelt over allergie voor tattoo-inkt: 'Je kunt na meer dan tien jaar nog een reactie krijgen'
