Code zwart

“Er zijn vijf suïcides per dag. Als dat in de kinderoncologie zou gebeuren, zou de wereld echt te klein zijn”, zegt psychiater Van Fenema tegen LINDA. “Maar in de psychiatrie zien we het als haast onvermijdbaar. Het wordt veel te weinig geproblematiseerd.”

Dat problematiseren doet ze wel in haar podcast: De X! Factor. “Stel, jij bent gruwelijk misbruikt en hebt daar ernstig trauma aan overgehouden. Elke dag is een nachtmerrie. Niet één waar je uit wakker wordt, maar de hele dág is een nachtmerrie. Dat is je leven”, schetst ze. “En dan krijg je te horen: ‘Voordat jij een intake krijgt bij een traumacentrum, moet je eerst zes maanden op de wachtlijst.’ Hoe ga je die maanden doorkomen?”

Tekst loopt door onder de post.

Voor een groep patiënten in de #GGZ is iedere dag een ‘nachtmerrie waar je niet uit wakker wordt’. Door de wachtlijsten overlijden ‘onnodig’ mensen die geen behandeling krijgen. Het is #codezwart‘ zegt een boze psychiater @EsthervanFenema. 🎧 de podcast: https://t.co/VUdP4dIz7F pic.twitter.com/XX0QoyYCwR

— Ton F. van Dijk (@tonfvandijk) February 23, 2024

Het is ondraaglijk lijden voor psychisch kwetsbaren, weet de psychiater, die zelf op de crisisdienst en op de gesloten afdeling werkt. “En toch wordt er niks of te weinig aan die wachtlijsten gedaan.” Ze vindt het ‘zeer ernstig’ dat het door de wachtlijstproblematiek “bijna normaal is geworden dat mensen euthanasie willen voor hun psychische klachten. Natuurlijk moet euthanasie mogelijk zijn, maar alleen als een patiënt éérst goede hulp is geboden. Dat wordt nu niet gedaan.”

Psychologen lanceren podcast tegen lange wachtlijsten ggz: 'Al is het maar ter herkenning'Lees ook

Bezuinigingen in de ggz

Daar zijn geld- en daarbij horend personeelstekorten een belangrijke oorzaak van, weet de psychiater. “Het is belachelijk dat het niet rendabel genoeg is om te investeren in complexe problematiek als trauma, maar wel rendabel om juist wat eenvoudigere psychische stoornissen te behandelen. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor de capaciteit”, legt ze uit.

En toch ligt het echte probleem dieper, ziet ze: “Het maakt ons niet genoeg uit. We vinden het wel erg, maar blijkbaar niet zó erg dat we er collectief actie aan verbinden. Want waar een wil is, is een weg. De politiek heeft heus genoeg macht om zich te bemoeien met zorginstellingen. Zorgminister Kuipers mocht ook de beslissing maken een aantal kinderhartcentra te laten sluiten. En tijdens corona konden er wél ineens extra ic-bedden worden geregeld.”

De ggz daarentegen wordt al een decennium alleen maar verder uitgekleed. Van Fenema: “In 2014 is er flink bezuinigd op de ggz. Alles moest ineens ambulant, terwijl er te weinig werd geïnvesteerd in het goed opzetten van die nieuwe structuur. In tien jaar tijd is de ggz ongelijk schraal geworden. Tel daar de veranderende tijden bij op – waarin jongeren bijvoorbeeld veel meer druk ervaren – en zie hoe bar en boos de situatie nu is. We kunnen dit alleen oplossen als we met elkaar concluderen dat we dit gewoon onacceptabel vinden. De politiek voorop.”

Niet opgeven

Van Fenema vergelijkt de ggz met de toeslagenaffaire. “Dat lag aan een systeem dat zo complex en onmenselijk is gemaakt dat mensen er de dupe van worden. Dat gebeurt hier ook. Niemand weet nog aan welke knop er gedraaid moet worden om te zorgen dat er meer behandelcapaciteit komt voor complexe problemen.”

Op haar tirade op X, voorheen Twitter, krijgt Van Fenema veel respons. “Vooral van mensen die mijn machteloosheid herkennen. Die naasten verliezen aan dit systeem. Dat er al jaren niets verandert maakt me soms best cynisch. Die machteloosheid merk ik ook bij collega’s. Wat kunnen we doen? Maar opgeven is geen optie. Ik voel de verantwoordelijkheid, als psychiater. Als beroepsgroep moeten we er alles aan doen om vermijdbare doden te voorkomen.”

Koningin Máxima pleit voor betere mentale hulp voor jongeren: 'Lange wachttijd bij GGZ'Lees ook