De biologische klok staat in verband met onze algehele gezondheid, weet chronobioloog Laura Kervezee. Ze onderzoekt hoe deze kennis de zorg kan verbeteren en ontvangt daar de Heineken Young Scientists Award voor.
LINDA.nl vroeg Kervezee daarom wat onze biologische klok voor ons doet.
De overgang naar zomer- of wintertijd kan al lastig zijn. “Sommige mensen zijn daar erg gevoelig voor. Wat een groot deel van de bevolking wel meemaakt, is een sociale jetlag.” In het weekend leef je volgens je eigen biologische klok: je slaapt langer uit, en gaat later naar bed. Op maandag stap je dan met moeite weer vroeg je bed uit.
Velen leven (doordeweeks) niet volgens hun biologische klok omdat de maatschappij hen in een ander gareel drukt. “Iedereens klok staat anders afgesteld: ochtend- en avondmensen bestaan echt. Die laatsten worden al snel als lui gezien, omdat ze van nature later naar bed gaan en later opstaan. Maar dat is gewoon biologisch. Het zou goed zijn als de samenleving zich bewuster is van die verschillen, en flexibeler wordt qua werktijden.”
De kortetermijngevolgen van nachtdiensten of social jetlags zijn voor velen herkenbaar. “Maar de laatste decennia weten we steeds meer over hoe belangrijk dat ritme voor de gezondheid is”, vertelt Kervezee. “Ook op de lange termijn. Zo lijkt er een verband te staan tussen een ontregelde klok en een hoger risico op type 2 diabetes, bepaalde vormen van kanker en hart- en vaatziekten.”
Het is daarom belangrijk dat je erachter komt wat jouw biologische ritme is, zegt Kervezee. “Als je weet hoe jouw klok staat afgesteld, kun je daar rekening mee houden.” Zo heeft licht een vertragende werking op de biologische klok in de avond. “Als avondmens kun je voor bedtijd dus beter niet te lang met je telefoon zitten. ’s Ochtends kan fel licht je juist helpen met opstaan. Slapen met de gordijnen open kan dan weer een optie zijn.”
Zelf doet de chronobioloog vooral onderzoek naar hoe kennis over de biologische klok de gezondheidszorg kan verbeteren. “Alle processen in je lichaam vertonen een 24-uurs-ritme. Ik onderzoek nu bijvoorbeeld of medicijnen beter of juist minder goed werken als je ze op verschillende tijdstippen inneemt. Ik denk dat daar nog een wereld te winnen valt.”
Ook het ziekenhuis is nu geen omgeving die de biologische klok respecteert. “Het licht is ’s nachts nog aan, of je wordt te vroeg gewekt. Vanuit de biologische klok gezien moet het ziekenhuis een beter dag en nacht ritme hebben. Door gebruik van licht en donker en een beter ritme van voeding en beweging zijn patiënten hopelijk gezonder en kunnen ze sneller herstellen.”
Stress-infarct treft vooral vrouwen: 'Blinde vlek in de zorg'
