Komt een familielid te overlijden, dan is dat al verdrietig genoeg. Laat staan dat je er ook nog een familieruzie aan overhoudt. Ruzie om de verdeling van een erfenis komt vaak (en tegenwoordig zelfs steeds vaker) voor. Wat kun je doen om gedoe over geld te voorkomen?
Een erfenis verdelen zonder gedoe: zo voorkom je een familiedrama
Familiedrama’s
Komt je laatste ouder te overlijden, dan is het een normale gang van zaken dat kinderen de erfenis moeten onderverdelen. Zaken als een woning, auto en banksaldo dienen berekend te worden, waarna er een eerlijke verdeling gemaakt wordt. Dat klinkt simpel, maar in de praktijk gaat het vaak mis. Familieruzies, broers en zussen die niet meer bij elkaar over de vloer komen en scheve gezichten: het zijn zaken waar je na het verliezen van een familielid niet mee wil kampen.
Volgens advocaat en erfrechtspecialist Arend de Bakker is een ruzie bij het verdelen van een erfenis geen uitzondering op de regel. En daar komt bij: het neemt ook nog eens toe. “De omvang van nalatenschap neemt toe, mensen worden in Nederland steeds rijker en rijker. Daarnaast zijn gezinssamenstellingen ingewikkelder geworden door echtscheidingen en hertrouwen. Ook verhuizen mensen tegenwoordig sneller naar andere plekken in het land. En het is nu eenmaal gemakkelijker ruzie maken met een broer die aan de andere kant van het land woont, dan wanneer hij in hetzelfde dorp rondloopt.”
Colette (47) kreeg ruzie met haar broer over de erfenis van hun ouders: 'Geld doet gekke dingen'
Waar gaan die ruzies over?
Maar hoe ontstaat zo’n ruzie over geld? “Dat kan verschillende oorzaken hebben, maar vaak gaat het over een woning. Wie mag de woning hebben, hoe moet-ie verkocht worden en wat is de waardering ervan.” Zo legt De Bakker uit dat er veel onenigheid ontstaat over de makelaar. “Dan is bijvoorbeeld een broer van mening dat makelaar A een woning voor een hoger bedrag kan verkopen dan makelaar B.”
Ook oude familieleningen kunnen voor onenigheid zorgen. Een lening die ouders aan een kind hebben verschaft, maar wat jaren geleden aan de keukentafel is besproken, en nooit op papier is vastgelegd. “Dan kan er niet aangetoond worden of deze lening ooit (met of zonder rente) terugbetaald is.”
“Een erfenis verdelen is kwetsbaar, omdat familieverhoudingen kunnen veranderen. Vaak neemt iedereen in het gezin een bepaalde rol aan, maar na het wegvallen van ouders proberen sommige kinderen die rol te doorbreken. Dit kan leiden tot spanningen, vooral wanneer broers en zussen elkaar niet begrijpen in hun nieuwe houding.”
Is een testament het antwoord?
Je zou denken: er is een testament opgesteld, dus dan kan er geen drama ontstaan. Maar toch moet je volgens de Bakker met een aantal zaken rekening houden. “De erfenis is iets wat mensen bij elkaar brengt. En vaak hebben mensen nog een appeltje te schillen met elkaar, op basis van dingen uit het verleden. Dat kan emotioneel dieper liggen dan mensen van zichzelf weten.”
Zaken die simpel lijken, zoals het verdelen van een banksaldo, woning en auto, kunnen dan toch tot een ruzie leiden. “Een ruzie lijkt dan over de nalatenschap te gaan, maar dieper liggend gaat het over een ander geschil, over onverwerkt leed uit het verleden.” En dan wordt er dus, hoewel er dingen op papier staan, gediscussieerd over een taxatie die mogelijk hoger had kunnen uitvallen.
Ruzie voorkomen
Wil je een flinke ruzie voorkomen, dan is het volgens De Bakker verstandig om bij het opmaken van je testament af te vragen hoe groot de kans op een ruzie is. “Als je denkt dat er onderling nog wat wrok kan zitten, wijs dan een derde aan in je testament die de afwikkeling op zich neemt, ook wel een executeur. Kies dan niet voor een kind of familielid, maar een onafhankelijke derde. Ook kun je deze persoon extra bevoegdheden toekennen, bijvoorbeeld dat deze persoon de verdeling vast kan stellen.”
Dit klinkt ongezellig en onpersoonlijk, maar voorkomt veel ellende. Zo wijst de Bakker er ook nog op dat je beter snel actie kunt ondernemen. “Volgens de wet heb je drie maanden de tijd om ‘niets’ te doen, maar daarna is het verstandig om actie te ondernemen. Soms schuiven mensen bij mij aan tafel terwijl een familielid drie of vier jaar geleden overleden is. Ze voeren dan al jarenlang discussies met familieleden, waardoor broers en zussen elkaar niet meer willen zien. Merk je dat er gedoe ontstaat, ga dan zo snel mogelijk naar een professional. Dit klinkt heftig, maar het voorkomt een hoop ellende.”
Belangrijke tips
Wil je je nabestaanden niet opzadelen met ruzies, dan is het verstandig om na te denken over je erfenis. “Het is voor iedereen verstandig om een testament op te stellen. En probeer hier ook periodiek aan te denken, want soms wijzigen familiesamenstellingen, waardoor je misschien een aanpassing wil maken.”
En wat je vooral niet moet doen? “Doe geen mondelinge toezeggingen aan je kinderen wanneer je niet met z’n allen samen bent. Praat je afzonderlijk met je kinderen over de erfenis, dan ontstaat er onduidelijkheid onderling. Het is verstandiger om met elkaar rond de tafel te gaan zitten en een plan te bespreken.”
Miralda gaf de erfenis van haar ouders weg aan goede doelen: 'Enige juiste wat ik ermee kon doen'
