Vandaag is het werelddovendag. Gebarentaal wordt overal gebruikt, maar helaas is het nog niet goed genoeg. Rachelle Paays (25) is docent en tolk in Nederlandse gebarentaal. Ze merkt dat in Nederland nog veel verbeteringen nodig zijn.
“Doof zijn betekent niet dat je minder betrokken hoeft te zijn bij de maatschappij.”
“Mijn interesse in gebarentaal is begonnen bij mijn opleiding verpleegkunde. Ik moest hiervoor een keuzevak kiezen en medische gebarentaal trok mijn aandacht. Halverwege mijn studie dacht ik dat ik mijn jaar niet ging halen, dus keek ik naar de opleiding gebarentaal. Ik heb toen een open dag bezocht en was meteen verkocht. Uiteindelijk haalde ik mijn punten voor dat jaar alsnog, maar op een blauwe maandag schreef ik me toch uit bij de opleiding verpleegkunde en begon ik aan de studie gebarentaal.”
“Op de eerste dag werd ik gelijk aangesproken met de vraag: ‘Kom je voor tolk of docent?’ Ik begreep er niets van. ‘Zijn er twee opleidingen?’, dacht ik. Blijkbaar had ik mij ingeschreven voor docent, maar in het tweede jaar besloot ik ook de opleiding tolk erbij te doen. Waardoor ik nu beide professies mag uitoefenen.”
“Gebarentaal leren is een kwestie van heel veel oefenen en gewoon doen. Ik kreeg hierin les op school, maar alsnog moest ik uit buiten school met mensen praten die ook gebarentaal spreken. Ik ging naar speciale cafe’s voor gebarentaal en daarnaast communiceerde ik veel met klasgenoten, zoals in de stiltecoupe. Gebarentaal is dan ook niet iets wat je ‘even’ snel leert. Het vereist veel tijd, omdat je goed moet oefenen.”
'The Simpsons' maken voor het eerst aflevering met gebarentaal: 'Best lastig met vier vingers'
Rachelle werkt nu drie dagen als docent en twee dagen als tolk. “Als docent geef ik les aan ouders met dove kinderen. Dit doe ik bij iemand thuis of in de vorm van een cursus. Daarnaast geef ik workshops op scholen en kinderdagverblijven in gebarentaal.
“Als tolk werk ik als zzp’er. Ik doe dit in het onderwijs en sta één dag op het mbo en één dag bij de kleuters. Ik ga dan met een leerling mee die doof is, maar ik vertaal alles wat de docent en klasgenoten zeggen. Deze twee verschillende klassen hebben allebei een andere aanpak nodig. Op het mbo is het statisch en formeler. Ik krijg het rooster en moet simpel gezegd alleen vertalen. Bij de kleuters word ik gezien als bonusjuf. Ik vertaal niet alleen wat de juf zegt, maar ook wat de klasgenoten vertellen. Naast scholen heb ik ook wat kleinere klussen. De breedte hiervan is enorm. Ik tolk op verjaardagsfeestjes, huisarts afspraken, evenement en nog veel meer.”
Werelddovendag is er om meer bekendheid te geven aan de cultuur van doofheid en gebarentaal. Daarnaast wordt stil gestaan bij de rechten en belangen van de doven. “Met deze dag kunnen we laten zien hoe de cultuur eruitziet en de manier van communicatie, want deze manier is prachtig. Het is belangrijk om meer bekendheid te geven aan doofheid, want in Nederland worden ze vaak vergeten.”
Rachelle vindt dat we in Nederland al redelijk ver zijn in het gebruik van gebarentaal. Maar, dit kan alsnog stukken malen beter. “Doof zijn betekent niet dat je minder betrokken hoeft te zijn bij de maatschappij. Dove mensen zijn vooral beperkt in het meekrijgen van plotselinge oproepen. Bijvoorbeeld op Schiphol of als je staat te wachten op de trein. De oproep wordt in drie talen uitgesproken, maar slechthorenden of mensen die doof zijn, krijgen dit niet mee.”
“In de toekomst hoop ik dat alle informatie uiteindelijk ook beschikbaar is in gebarentaal. Al zijn het maar de kleine dingen. Bijvoorbeeld in de Efteling. Daar wordt in meerdere talen verteld dat je niet mag roken. Maar iemand die doof is, krijgt dat niet mee. Daardoor is deze informatie niet voor hen beschikbaar.”
Femke (48) wordt doof en blind: 'Ik dacht: zo zijn we niet getrouwd, letterlijk'
