Op 6 februari is het Zero Tolerance Day: een dag uitgeroepen door de VN om stil te staan bij de strijd tegen meisjesbesnijdenis. Deze praktijk, ook bekend als vrouwelijke genitale verminking (VGV), vormt een groot risico voor miljoenen meisjes wereldwijd.
Cynthia Oningoi (32), een vrouw uit de Masai-gemeenschap in Kenia, zet zich in om deze schadelijke traditie te stoppen en introduceert alternatieve ceremonies die meisjes beschermen en tegelijkertijd culturele waarden behouden.
Wereldwijd zijn meer dan 230 miljoen meisjes en vrouwen slachtoffer van meisjesbesnijdenis, meldt Unicef. Ook in Nederland hebben ruim 41.000 vrouwen deze ingreep ondergaan, en naar schatting lopen de komende twintig jaar nog eens 4.200 meisjes gevaar.
De gevolgen zijn ernstig: chronische pijn, infecties, complicaties bij zwangerschap en bevalling, psychisch trauma en seksuele problemen. Gelukkig groeit het bewustzijn, en steeds meer initiatieven werken aan het uitbannen van deze schadelijke praktijk.
Cynthia groeit op in een gemeenschap waar meisjesbesnijdenis de norm is. Op haar veertiende is zij het enige meisje in het dorp dat nog niet besneden is. “Vrouwen uit mijn dorp pakten me vast toen mijn moeder niet thuis was en besneden me tegen mijn wil”, vertelt ze aan LINDA. “Mijn ouders waren kapot van verdriet, ze hebben altijd geprobeerd me te beschermen.”
Na de ingreep sturen haar ouders haar naar een middelbare school ver weg van haar dorp, waar ze fysiek en mentaal kan herstellen. Daar voelt ze zich eenzaam. “In mijn nieuwe klas was ik de enige Masai. Toen een leraar me vroeg om over mijn gemeenschap en meisjesbesnijdenis te vertellen, kwam alles weer boven. Ik mocht niet huilen, want ik wilde niet dat mijn klasgenoten wisten dat ik ook besneden was.”
Het trauma zit zo diep dat Cynthia zelfs suïcidaal wordt, maar op haar zestiende verandert alles. De geboorte van haar jongere zusje geeft haar de kracht om in actie te komen. “Ik wilde haar beschermen, zodat zij nooit hetzelfde zou meemaken als ik. Dat is waar mijn strijd tegen meisjesbesnijdenis begon.”
Nice (32) vluchtte voor haar eigen besnijdenis en redde daarna 21.000 andere meisjes
Cynthia start met gesprekken in haar gemeenschap, zelfs met de vrouwen die haar hebben besneden. Ze gebruikt haar ervaringen om mensen bewust te maken van de fysieke en psychologische gevolgen van meisjesbesnijdenis. Via Amref Health Africa krijgt ze de kans haar bereik te vergroten en introduceert ze vanaf 2013 een alternatieve ceremonie: de Alternative Rite of Passage (ARP). Deze ceremonie vervangt de besnijdenis door educatie en symbolische rituelen.
Voordat de alternatieve overgangsceremonie kan worden ingevoerd, moet de gemeenschap worden overtuigd. “We praten met religieuze en culturele leiders, mannen en vrouwen. Hun perspectief moet veranderen om de ARP te accepteren. Veel vrouwen voeren de besnijdenis uit als bron van inkomen. Daarom leren we hen andere manieren om geld te verdienen, zodat ze niet afhankelijk blijven van deze praktijk.”
Als de gemeenschap er klaar voor is, krijgen de meisjes een driedaagse training. “Daarin leren ze over hun rechten, hygiëne en gezondheid“, legt Cynthia uit. “Tijdens de ceremonie worden ze gezegend door hun vaders en ouderen uit de gemeenschap, maar zonder besnijdenis. Zo behouden we de mooie aspecten van onze cultuur, terwijl we de schadelijke praktijken achter ons laten.”
Eén van de onderdelen van de alternatieve overgangsceremonie is het zegenen met melk. “Melk symboliseert welvaart, vruchtbaarheid en productiviteit. Vroeger werd de melk over de voeten van de meisjes gesprenkeld, zodat ze hun weg naar het huis van hun man zouden vinden. Bij het alternatieve ritueel sprenkelen de ouderen melk over het hoofd van de meisjes. Dit symboliseert geluk en succes in hun studies en dromen. Dat is het mooiste deel van de ceremonie.”
Sabina (20) stopte meisjesbesnijdenis in haar gemeenschap: 'Zou een week later zelf onder het mes gaan'
Tot nu toe zijn er mede door Cynthia ruim 22.000 meisjes gered van besnijdenis. Alleen al afgelopen jaar namen 460 meisjes deel aan de alternatieve ceremonie. Toch blijft het een uitdaging. De leeftijd waarop meisjes worden besneden daalt, omdat ouders bang zijn dat hun dochters op school informatie over besnijdenis krijgen. “Meisjes zijn dan pas vijf of zes jaar. Ook vinden besnijdenissen vaak illegaal plaats, of worden meisjes naar buurland Tanzania gebracht om de wet in Kenia te omzeilen.”
Daarnaast speelt armoede een grote rol. “Klimaatverandering zorgt voor droogte, waardoor vee sterft en gemeenschappen hun inkomen verliezen. Om financieel te overleven, huwelijken ouders hun dochters uit aan oudere mannen. Deze mannen willen vaak alleen meisjes die besneden zijn. Daarom moeten we alternatieve inkomstenbronnen creëren en ervoor zorgen dat gemeenschappen niet langer afhankelijk zijn van vee.”
Ondanks de uitdagingen blijft Cynthia optimistisch. “Ik zie echt verandering. Ouders kiezen ervoor hun dochters niet te laten besnijden en er zijn steeds meer rolmodellen, zoals meisjes die dankzij onze ceremonie naar de universiteit gaan. Dat geeft me hoop.” Ook de introductie van basisvoorzieningen, zoals water en sanitaire voorzieningen, helpt. “Als meisjes niet uren hoeven te lopen om water te halen, kunnen ze naar school en hun dromen najagen.”
Cynthia blijft zich inzetten voor blijvende verandering. “Ik gebruik mijn stem voor anderen en zet mijn pijn om in iets goeds. We moeten meisjes laten zien dat ze hun volledige potentieel kunnen bereiken en volwaardige vrouwen kunnen zijn – zonder verminking.”
In de video hieronder vertelt Cynthia over haar strijd.
Saskia Noort en dochter Julia Schellekens in strijd tegen meisjesbesnijdenis: 'Pijnlijk om te zien hoe diepgeworteld deze tradities zijn'
