De vriendinnen Doutje en Ykje

Na een zomerkamp op Terschelling worden Doutje en Ykje penvriendinnen. Het blijkt een vriendschap voor het leven. Als Ykje (toen 35) na de bevalling van haar tweede kind in een diepe depressie terecht komt, staat Doutje (destijds 34) naast haar.

Ze leren elkaar kennen op een Fries zomerkamp op Terschelling. Doutje en Ykje. De twee blonde meisjes hebben veel gemeen: ze komen allebei uit Friesland, van het platteland. Doutje woont op een boerderij, Ykje’s vader zit in de handel van schapenwol. Ze stralen allebei als ze over het zomerkamp vertellen. Het theater in het bos waar ze spelletjes speelden en liedjes zongen. Overdag speurtochten door het bos en ’s avonds stiekem naar de jongenszaal. Vrolijk, avontuurlijk, nieuwsgierig. Na het zomerkamp worden ze penvriendinnen en komen ze over en weer in de weekenden en vakanties bij elkaar logeren.

‘Depressie, angst, verslaving en eenzaamheid: hoe kun je iemand van wie je houdt helpen?’Lees ook

Koekjes

Doutje herinnert zich Ykje’s moeder nog wel uit die tijd. Een teruggetrokken vrouw, afstandelijk, maar ook zorgzaam. Kwam naar buiten met koekjes en broodjes als zij in de tuin aan het spelen waren.

Doutje en Ykje’s jeugd zijn best vergelijkbaar: beiden groeiden op in een klein dorp met weinig prikkels, op een boerenbedrijf in een Fries gezin waar niet echt over emoties gesproken werd. Op de achtergrond sluimerden af en toe de spanningen van het bedrijf en de zorgen van hun ouders daarover.

Bergafwaarts

Als Ykje 14 jaar is, brandt de boerderij waar zij met haar broer, zus en ouders woont, af. De twee penvriendinnen verliezen het contact. Het gezin verhuist naar een sociale huurwoning in het dorp en ze pakken hun leven zo goed als dat gaat weer op. Haar vader is door de brand ook zijn bedrijf kwijt, maar ‘kachelt door’, optimist die hij is. Voor Ykje en haar broer en zus is de brand ‘vervelend en verdrietig, maar geen ramp’. Hun moeder ervaart dat anders. Zij is erg op zichzelf, gehecht aan het mooie plekje waar ze woonden. Ze is haar veiligheid kwijt.

Zo lang ze zich kan herinneren is Ykje’s moeder af en toe somber. Na de brand gaat het bergafwaarts met haar. Ze sluit zich steeds meer af, slaapt slecht, krijgt slaapmedicatie. Op een avond valt haar moeder van de trap. Ze breekt haar rug, raakt gedeeltelijk verlamd en komt in een rolstoel terecht. Ze heeft veel pijn en kan niet meer wandelen of fietsen, wat altijd haar uitlaatklep was. Aanvankelijk heeft ze veel vechtlust om weer te leren lopen. Maar die hoop moet ze na een tijd opgeven. Erover praten thuis, met haar man of kinderen, gebeurt niet.

Ykje is zeventien als haar moeder haar eerste poging doet. ‘Een schreeuw om aandacht’, noemt haar vader het. Er volgen meer pogingen. Haar moeder wordt iedere keer opgenomen. Ze praatte met psychologen en de familie wist het, maar thuis ging alles gewoon door. ‘Mijn moeder zei er na zo’n poging ook niks over. Dan kon ze doodleuk vragen: “En hoe was het op school?” Ik dacht dan: ben je daar echt in geïnteresseerd? Je was er bijna niet meer geweest.’
Haar vader wijt het aan de genen. Het zit in de familie: een tante is bipolair, van haar opa werd gezegd dat hij depressief of bipolair was. Het geeft Ykje als puber een diepe angst mee om net zo te eindigen als haar moeder: ‘. Als puber is ze behoorlijk recalcitrant: haar huiswerk vaak niet af, geen boeken mee, met haar jas aan in de klas. Van binnen voelt ze zich boos, niet gezien.’

Afscheid

Ze ‘buffelt’ zich door haar middelbareschooltijd heen. Een leuke tijd is het niet, maar ze haalt goede cijfers en uitgaan met vriendinnen zorgt voor afleiding en avontuur. Na haar eindexamen besluit ze een jaar naar Australië te gaan. Ze moet weg van thuis. Op Schiphol neemt ze afscheid van haar moeder: ‘Ik geloofde niet dat ik haar nog levend terug zou zien. Maar blijven kon ik ook niet. Ik zou eraan onderdoor zijn gegaan.’

Tegen alle verwachtingen in, zit haar moeder in een redelijk ‘goede flow’ als Ykje in Australië is. Ze leest het terug in de brieven die ze stuurt. Haar ouders wonen weer op hun oude plekje buiten het dorp, waar een nieuw huis is gebouwd. Maar net voordat Ykje terugkomt in Nederland om aan haar studie International Business in Groningen te beginnen, verliest haar vader opnieuw zijn bedrijf, ditmaal door een faillissement. Haar moeder krijgt een tweede grote klap te verwerken. Weer verliest ze haar huis en moet ze terug naar het dorp. Daarna gaat het snel. Haar moeder wordt weer somber en een korte opname volgt. En dan, op een doordeweekse dag als haar vader naar zijn werk is, piept ze er tussenuit.

Naast heel veel verdriet, is er ook een soort rust. Er komt een enorme energie in Ykje vrij. ‘Ik wilde de potentie waarmaken die ik in me had en die in mijn tienerjaren naar mijn idee onderdrukt was door alles wat er gebeurde. Dus ik nam een besluit: “Ik word de Ykje die ik was geweest als dit allemaal niet was gebeurd. Dat betekende dus hard studeren, carrière maken, en dan proberen om buitenlandcorrespondent te worden.” Ze doet er een tweede studie naast: sociale geografie.

Let's talk mental health: bij deze instanties en initiatieven kun je terechtLees ook

Weerzien

Als ze wordt uitgekozen voor een studieprogramma in de zomervakantie rondom mensenrechten en sociaal-maatschappelijke thema’s, ziet ze ook Doutje’s naam op de lijst staan. Het weerzien is hartelijk en de draad wordt snel weer opgepakt, in het Fries uiteraard. Het lukt Ykje om ‘met best veel openheid’ over de dood van haar moeder te praten. Dat is vooral te danken aan de gesprekken die ze heeft gevoerd met een studentenpsycholoog. Ze leert er om emoties toe te laten en te huilen, om haar moeder, en om wat er met haarzelf was gebeurd.

Een tweede psycholoog helpt haar als ze nachtmerries krijgt over de suïcide van haar moeder. Het lijkt erop dat het haar lukt om dingen uit haar pubertijd achter zich te laten, haar uitgestelde rouw te verwerken.

Zevende hemel

Ze krijgt een relatie met een journalist. Als ze begin dertig is, wordt ze zwanger en bevalt ze van een dochter. Ykje: ‘Omdat mijn moeder twee keer een postnatale depressie had gehad, leek moeder worden me razend gevaarlijk.’ De roze wolk na de geboorte van haar dochter stelt haar gerust. En ja, als ze weer fulltime aan het werk gaat, bij NRC Handelsblad, ontstaan er wel even stemmings- en angstklachten, maar na een tijdje praten met haar psycholoog zit ze weer lekker in haar vel.

Als ze vrij snel daarna weer zwanger wordt, wordt haar man onrustig. Hij gaat veel uit en praat steeds meer over de vrijheid die hij nodig heeft. Een maand na haar bevalling, als ze uit eten zijn, baby in de draagdoek, dreumes aan een bord pasta, verspreekt haar man zich. Ykje vraagt door en dan komt het hoge woord eruit: tijdens haar zwangerschap heeft hij een affaire gekregen met een collega. Ykje’s leven gaat voor de tweede keer volledig op zijn kop. Die postnatale depressie waar ze altijd zo bang voor was? Ze zit er middenin.

Zo'n 40 miljoen vrouwen krijgen postnatale aandoeningen na bevalling: 'Niet genoeg erkend'Lees ook

Het gesprek

Weet je nog wat je voelde toen je een postnatale depressie had?
Ykje: ‘Het begon al na de bevalling en na die ontdekking werd het erger. Als ik een scherp mes zag, bewoog dat in mijn gedachten naar mijn pols. Bij een hoog gebouw zag ik telkens voor me dat ik sprong. En terwijl ik na de geboorte van mijn dochter op een roze wolk zat, voelde nu alles grijs. Ik zorgde voor mijn zoontje, maar ik kon niet bij mijn gevoel. Waar ik dan vervolgens weer diep bezorgd over was. Zou hij zich wel veilig kunnen hechten? Zou ik ooit een vrolijke moeder voor hem worden? Of zou de geschiedenis zich gaan herhalen? Ik was echt zo knetterdepressief, zulke sombere gedachten, zo zwart.’

Sprak je dat toen ook uit?
Ykje: ‘Ja, de verloskundige had vanaf het begin door dat het niet goed met me ging en er waren inmiddels hulpverleners bij wie ik dat kwijt kon. Omdat ik suïcidale gedachten had, is er ook gekeken naar medicatie, maar uiteindelijk hebben we daar niet voor gekozen. Dat kwam ook omdat niet duidelijk was wat er nu precies speelde bij mij. Was het een postnatale depressie of was er sprake van complexe emoties rond onze relatiecrisis? Het was een kluwen van rouw, emotionele pijn, een postnatale depressie en slaapgebrek.’

Was jij op de hoogte van wat er speelde? 
Doutje: ‘Niet van alles, maar wel van veel, ja. Roulerend met haar broer was ik er veel die eerste periode. Zo kreeg ik veel mee.’

Had je het idee dat je er voor haar kon zijn?
Doutje: ‘Die vraag vind ik moeilijk te beantwoorden. Ik zag iemand in haar eigen proces gaan, en ik kon dat proces niet overnemen, stoppen of sturen.’

Ykje: ‘Doutje hoorde bij de eerste hulptroepen van vrienden en familie die ik had ingeschakeld. Want ik zag ook: dit gaat niet, ik heb twee kleine kinderen, ik heb echt hulp nodig. Doutje kwam maandenlang iedere week langs, deed de boodschappen, kookte en deed de afwas. Ik kon dan mijn jongste voeden en de kinderen naar bed brengen. ‘s Nachts bleef ze slapen en gaf ze mijn jongste een flesje.’

Doutje: ‘Ik vond het erg verdrietig allemaal en was ook boos op haar man. Mijn lieve vriendin, die net bevallen was en alle steun van de wereld nodig had, en een man die er met iemand anders vandoor ging. En ik maakte me zorgen: ik zag Ykje zichzelf volkomen wegcijferen en alle schuld bij zichzelf leggen. Ykje deed er alles aan om de relatie te herstellen, om het beetje stabiliteit in haar gezin te bewaren, maar zag het alleen maar afbrokkelen.’

Zei je dat ook tegen haar?
Doutje: ‘Ik had het gevoel dat ik af en toe heel direct was. Dat vond ik best een moeilijk spanningsveld. Ik wilde niet te streng zijn voor haar, omdat ik haar dicht bij me wilde houden, zodat ze open zou blijven over alles wat er speelde. Maar tegelijkertijd wilde ik haar ook een spiegel voorhouden en tegen haar zeggen: “Je gaat nu te ver. Stop hiermee.”’

Ykje: ‘Ik heb lange tijd gehoopt dat mijn ex en ik sterker uit deze crisis konden komen. Ik las er allerlei boeken over, over hoe je alsnog je relatie kan redden.’

Doutje: ‘Nu ik dit verhaal zo hoor, herken ik ook wel iets van de vechtlust van je moeder om weer te kunnen lopen. Ykje heeft dat ook. Keihard werken, twee studies, alles opofferen voor een vastgelopen relatie en daar dan duizend boeken over lezen. Ik probeerde je te vertellen dat je wat milder voor jezelf kon zijn, meer compassie kon tonen. Maar ik zag ook dat dit je overlevingsmechanisme was.’

Ben je op dat moment ook anders naar je moeder gaan kijken? 
Ykje: ‘Ja, ik dacht alleen maar: dus zo moet jij je gevoeld hebben. Zo zagen jouw nachten eruit, dat je wakker ligt, en alleen maar kan piekeren en piekeren, met heel zwarte, ongezonde gedachten. Ik begrijp wel dat ze die stap heeft gezet. Als je dit jaren hebt, is het gewoon niet te doen. Tegelijkertijd denk ik dat het bij mij anders was. Ik kon me de volgende dag weer redelijk goed voelen, vooral als ik mensen om me heen had. En mijn hoop om de relatie te redden gaf me strijdlust. Maar dat was ook een beetje op het obsessieve af.’

Wees Doutje je daarop?
Ykje: ‘Doutje schreef me op een gegeven moment een hele mooie brief. Dat hielp enorm. “Ik zie jou strijden om het gezin bij elkaar te houden en dat is jouw proces, maar weet wel dat ik me zorgen maak. Ga niet te ver, blijf bij jezelf.” Zij had het perspectief: het is beter om hem te laten gaan dan in een relatie te blijven die al problemen had, los van het overspel. Maar dat bracht ze heel respectvol. Ze zei niet wat ik moest doen.’

En dat kon je waarderen?
Ykje: ‘Ja, voor mij is het heel goed geweest dat ik eerst nog een soort obsessie had om de relatie te redden. Dat had ik blijkbaar nodig om echt te kunnen accepteren dat de relatie voorbij was. Bovendien heb ik in die tijd veel geleerd over de patronen tussen ons. Dat helpt me nog altijd in het co-ouderschap dat ik nu met hem heb en dat godzijdank heel goed loopt.’

Wist jij wat je moest doen om er voor Ykje te zijn? 
Doutje: ‘Nee, niet altijd. Soms vond ik het lastig. Ik denk nu aan het ayahuasca-weekend dat je had gedaan. Had ik geweten dat je dat wilde gaan doen, dan had ik je willen behoeden. Het was gevaarlijk om in jouw staat in een trip te komen. En dat ging dus ook niet goed.’

Ykje: ‘Als je in die tijd een camera op mij had gezet, dan had je er een mooie real-life soap van kunnen maken. Ik greep alles aan, want ik was radeloos.’

Doutje: ‘Dat snap ik ook allemaal. Je was zo kwetsbaar, met een pasgeboren baby en een gezin dat uit elkaar viel. Maar na de trip vertelde je me dat je gedachten over zelfmoord op de eerste dag van de trip heel sterk werden en dat je broer het halve land was doorgereden om de hele nacht bij je te blijven. Tot dat spul was uitgewerkt. Zo erg was het. Dus als jij me vraagt: “Wist je wat je moest doen?”, dan is mijn antwoord: “Nee, niet echt.” Ik was telkens aan het afwegen wat ik kon doen, in hoeverre ik voor jou kon besluiten wat goed was. Of wanneer ik ging ingrijpen, omdat je in mijn beleving over je eigen grenzen heen ging. Wanneer begeleid ik je, help ik je, en wanneer ga ik voorbij aan jouw autonomie?

Was je boos toen je het hoorde?
Doutje: ‘Een beetje, maar ik zag ook dat ze wanhopig was. Dan kan je niemand iets kwalijk nemen.’

Is het nodig om te snappen wat een depressie is om er voor iemand te zijn?

Doutje: ‘Ik denk niet dat je echt kunt weten wat het is om in een depressie te zitten als je het niet zelf hebt meegemaakt. Daarom denk ik nu: hoe meer je erover leert, hoe beter je mensen kunt helpen. Misschien zijn er wel red flags: als je dit je zus, vriendin, vader of moeder ziet doen, bel dan de hulplijn. Ik wist dat niet. En ik voelde me daar ook wel onzeker in.’

Ykje: ‘Ik maakte het mijn omgeving ook niet makkelijk, denk ik. Want ik was vooral heel erg bezig met doorgaan. Ik probeerde dat hele kaartenhuis overeind te houden. Dus op mijn werk deelde ik het eerst alleen met mijn directe leidinggevenden, want we zouden het oplossen en gewoon weer verder gaan.’

Schaamde je je voor wat je overkwam? 
Ykje: ‘Ja, zeker.’

Waar zat hem dat in? 
Ykje: ‘Ik had heel veel zelfkritiek. Was ik na mijn eerste bevalling maar niet meteen weer zo veel gaan werken, dan was hij niet bij die collega uitgekomen en was hij wel bij me gebleven. Ik legde heel veel bij mezelf. Pas later heb ik gelezen dat een uitvergroot schuldgevoel vaak hoort bij depressie.’

Doutje: ‘Dat vond ik ook het moeilijke eraan. Daar zat mijn zorg. Dat jij jezelf zo naar beneden haalde.’

Ykje: ‘Ik weet nog wel dat je zei: “Ik zie jou jezelf de hele tijd kastijden. Dat vind ik pijnlijk om te zien.”’

Doutje: ‘Ik denk dat ik vooral heb teruggegeven wat ik zag en ervaarde.’

Ykje: ‘Ja, voor mij was dat heel goed. Ik vond het niet altijd leuk, maar wel heel waardevol. Dat ervaar ik nog steeds zo in onze vriendschap. Jij bent heel loyaal en je bent er echt voor iemand. Maar je kan ook eerlijk delen wat je ziet en wat je voelt. Zonder daarbij te zeggen: “Je moet het anders doen.”’

Waren er ook vrienden die afhaakten? 
Ykje: ‘Nee, ik heb echt veel steun gehad aan de mensen die ik in mijn leven had.’

Doutje: ‘Daar had je zelf ook een actieve rol in. Je creëerde zelf een nieuw supportnetwerk van andere ouders in je buurt met wie je de zorg voor de kinderen kon delen en waar nieuwe vriendschappen uitkwamen. Eigenlijk is het gek dat wij niet met jouw vrienden en familie zo’n netwerk hadden. Dat we af en toe onze kennis, ervaringen en ideeën met elkaar konden uitwisselen.’

Hoe lang heeft het in totaal geduurd? 
Ykje: ‘Anderhalf jaar, van ups en downs. Een half jaar na de geboorte ben ik weer voorzichtig aan het werk gegaan, stap voor stap, met goede afspraken met de bedrijfsarts. Ik mocht eerst alleen een kopje thee gaan drinken en daarna heb ik het langzaam weer opgebouwd.’

Doutje: ‘Ik zit nog te denken, maar er is nog iets dat ik heb gedaan als naaste. Het was geen bewuste strategie, maar ik heb Ykje vaak uitgenodigd. Voor etentjes bij mij thuis of bij vrienden, mee naar feestjes, samen op vakantie, samen Oud en Nieuw vieren. Sluit aan, sluit aan. Ze was ineens een single moeder, en ik had zoiets van: kom maar, niet alleen zijn.’

Ykje: ‘Ja, heel fijn was dat. Doutje heeft me heel erg geholpen om weer gezelligheid in mijn leven te brengen.’

Doutje: ‘Maar Ykje bracht ook gezelligheid. Het was niet dat ze in zo’n groep één grote brok ellende was.’

Kon je goed voor jezelf zorgen denk je?
Ykje: ‘Ik was in die tijd erg bezig met hoe hier doorheen te komen. Ik zocht constant naar oplossingen. Als ik me niet goed voelde, stelde ik mezelf de vraag: wat gaat me helpen? Dat was vaak met lieve mensen zijn, sporten, zo goed mogelijk op mijn slaap letten.’

Doutje: ‘Dat was ook de reden dat ik dacht: Ykje is niet haar moeder. Ik zag iemand die wél levenslustig was en in staat was om hulp te regelen en dingen te doen, om eruit te komen. Ik denk dat ik daarom nooit écht de angst heb gehad dat je je suïcidale gedachten zou doorzetten.’

Zei ze dat ook tegen jou? ‘Jij bent niet je moeder?’
Ykje: ‘Ja, zeker. En ik zie mezelf ook niet zo. Ik ben wel depressief geweest, maar ik pas niet in dat klassieke beeld van heel passief zijn. Ik had ‘s ochtends wel moeite om mijn bed uit te komen, maar ik zocht daar oplossingen voor. Zo heb ik bijvoorbeeld mijn vader, een vroege vogel, gevraagd om me iedere ochtend om 7 uur te bellen en met me te praten totdat ik uit bed was.’

Wat zei hij dan? 
Ykje: ‘Alleen het feit dat hij belde, hielp al. Op de meeste dagen was het gewoon: “Hoi, goedemorgen, tijd om op te staan.” “Oké, ja, ik sta op.” En soms, als ik vastzat ik een piekergedachte, praatten we langer.’

Waarom raakt dit je zo? 
Ykje: ‘Ik vind het heel lief van hem. Dat heeft hij wel twee, drie jaar gedaan. Ook toen het niet meer nodig was. Die belroutine met mijn vader heeft me zoveel gegeven. En hem ook. Hij was blij dat hij me kon helpen. Hij zat in Friesland en het had druk met zijn bedrijf, dus wat kon hij doen? Nou, dit. Het heeft onze band echt versterkt.

Het klinkt gek, maar als je ligt, is de wereld zo zwart. Je weet het wel: als ik overeind kom, wordt het beter. Niet geweldig, maar beter. Maar om die beweging te maken, dat is super moeilijk. Vaak worstelde ik wel een uur om op te staan. En als ik dan eenmaal op was, dacht ik: potverdorie, zo kan het niet. Hoe ga ik dit oplossen? Wat is een systeem dat werkt?’

Doutje: ‘Dat was de nieuwe levenshouding die Ykje aannam. Ze bouwde vaste routines in die strikt gevolgd werden: opstaan met een dansje, suikervrij diëten, en ’s avonds de wekker zetten om op tijd naar huis te gaan. Daar heb ik me wel aan gestoord op een gegeven moment. Dat er niet af en toe wat losser met al die controlemechanismes omgegaan kon worden.’

Ykje: ‘Ik had dat soort dingen nodig.’

Doutje: ‘En ik had zoiets van: ga nou gewoon leven!’

Ykje: ‘Ja, jij werd niet heel enthousiast van al die rituelen. Maar het hielp mij om beter in mijn vel te zitten en veel van die gewoontes heb ik nog steeds. In de ochtend zette ik bijvoorbeeld vrolijke muziek aan, hoe slecht ik me ook voelde. Er was één zo’n nummer dat ik helemaal grijs heb gedraaid toen: Best day of my life. Dan ging ik op de bank staan springen en dansen. De eerste paar seconden geloofde ik het nog niet en dacht ik: nou nee, dit wordt helemaal niet de beste dag van mijn leven. Dit wordt gewoon weer een rotdag. Maar langzaam ging ik toch denken: wie weet kom ik vandaag wél de liefde van mijn leven tegen. Laat ik in ieder geval make-up opdoen. En dan was ik er weer een soort van.’

Jij moet daar een beetje om lachen?
Doutje: ‘Ja, ik vind het grappig en bewonderenswaardig hoe ze hierover praat.’

Ykje: ‘Ik blijf het bizar vinden hoe je hoofd met je aan de haal kan gaan. En hoe je je gedachten met soms simpele dingen ook weer een positievere kant kunt opsturen.’

Ik kan me voorstellen dat het heel bemoedigend voelde om resultaat te zien.

Ykje: ‘Na een tijdje switchte ik naar een oplossingsgerichte psycholoog. Die leerde mij anders naar mijn problemen te kijken. Ik zat in een totale rotsituatie, maar toch waren er oplossingen, kleine dingetjes die ik kon doen.

Het deed me ook anders kijken naar mijn eigen werk als journalist. In die hele turbulentie van de scheiding trok ik het nieuws totaal niet meer. Ik had alle notificaties op mijn telefoon uitgezet, maar er slipte toch nog een bericht doorheen. Een vader die samen met zijn zoontje voor de trein was gesprongen. Intens verdrietig. Maar ik vroeg me ook af: is het gezond om dit te weten, zonder verdere context? En help je er iemand mee? In die gewetenscrisis vroeg ik me af of er misschien ook zoiets als oplossingsgerichte journalistiek bestond. En die was er: constructieve journalistiek. Uiteindelijk ben ik gestopt met mijn werk voor de buitenlandredactie, omdat ik vond dat de focus daar te veel lag op ‘if it bleeds, it leads’. Goed nieuws is geen nieuws. Ik wilde meer die constructieve, oplossingsgerichte verhalen. Dat is me deels gelukt. Voor de krant ging ik schrijven over veerkracht en manieren om beter in je vel te zitten.’

Wat is nou het verschil tussen jou en je moeder? 
Ykje: ‘Ik zeg wat er in me speelt en zij niet.’

Heeft dat je gered? 
Ykje: ‘Ja. Hulpverleners zeggen het ook: “Als mensen heel depressief zijn, zijn ze vaak heel passief. Ze communiceren niet meer, liggen als een verlamd vogeltje in bed.” Dat is het verschil. Ik zeg wél wat er speelt. En ik geef aan dat ik hulp nodig heb. Dat heb ik wel moeten leren, en het kan ook wel eens even duren, maar uiteindelijk, als ik me rot voel, trek ik altijd die sportschoenen aan, of pak ik die telefoon op en bel ik iemand.’

Als je moeder nou gedaan had wat jij had gedaan, was ze dan te redden geweest? 
Ykje: ‘Lastig te zeggen, maar ik denk het niet. Ze leefde ook in de tijd waarin ze leefde, met de bagage die ze had, met de opvoeding die ze had. En met het onvermogen zich te uiten. Bovendien had ze die ellendige samenloop van omstandigheden waardoor ze steeds verder in de put raakte en ook nog eens lichamelijk veel pijn had. In haar geval kan ik me er moeilijk een voorstelling bij maken dat ze gelukkig oud zou zijn geworden.’

Wat heeft de vriendschap jullie gebracht?
Doutje: ‘Zoveel meer begrip voor iedereen die kampt met depressiviteit en daar doorheen gaat of is gegaan. En het inzicht dat iedereen dit kan overkomen.’

Ykje: ‘Voor mij is dat het feit dat jij in mijn zwartste periodes naast me ging zitten, en er dan gewoon was voor me. Jij bent in staat bent om het ‘beest in de bek’ te kijken. Gewoon te zeggen: “Dit ís ook ellendig en dit ís ook naar.” En niet zo van: “Het valt wel mee” of “Morgen is alles beter”. Jij poetst niks weg.’

Doutje: ‘Nu ik jouw verhaal weer gehoord heb -en ik hoor altijd weer nieuwe dingen- kan ik weer verdrietig worden. Verdrietig, omdat er zoveel leed in jouw leven is geweest, en dat je daar vroeger geen hulp bij hebt gehad. Maar -sorry dat ik nu moet huilen- ik zie ook het meisje dat ik heb ontmoet tijdens het zomerkamp. Dat nieuwsgierige, blije, vrolijke meisje met die blauwe ogen, die met humor dit verhaal kan vertellen en zoveel weerbaarheid heeft. Daar heb ik ongelooflijk veel bewondering voor.’

Tips

Ykje:

1. Nadat ik tijdens de scheiding had gemerkt dat gewoontes een grote invloed hadden op mijn veerkracht, heb ik tijdens corona de ‘Gouden Gewoontes Journal’ gemaakt, een dagboek dat anderen daarbij helpt.

Een onderdeel ervan is om iedere avond op te schrijven wat er die dag goed is gegaan. Tijdens mijn depressie waren er dagen dat ik soms maar één prestatie kon bedenken. ‘Ik adem nog’. Maar daarna kwamen er meer goede dingen naar boven. De bomen die in bloei stonden. Mijn kinderen die lief samen hadden gespeeld. Een vriendin die op bezoek kwam. Dankzij het schrijven ving ik de kleine succesjes die voorheen ongemerkt voorbijvlogen. Het hielp me om beter voor mezelf te kunnen zorgen, en daarmee ook voor anderen.

2. Samen wandelen, fietsen of een andere sport beoefenen. Bewegen helpt tegen somberheid. Maar als je depressief bent, kan het ontzettend moeilijk zijn om in beweging te komen. Letterlijk. Na het overlijden van mijn moeder heeft een goede vriend me leren kitesurfen. Daar ben ik hem nog altijd dankbaar voor. Het bracht zoveel licht in die tijd en kiten helpt me nog steeds. Lekker mijn hoofd leeg laten waaien.

3. Muziek. Vrolijke muziek met een positieve boodschap kan sombere gedachten doorbreken. En als je er ook nog eens bij gaat dansen, pak je ook direct de positieve effecten van bewegen mee.

4. Praat erover. Lucht je hart bij vrienden en familie, of bij complexere problemen bij een professional.

Doutje:

5. Ga naar de ander toe, luister actief, en blijf komen en de ander uitnodigen voor gezelschap. Doe dingen die voor de ander op dat moment te veel zijn.

6. Creëer eventueel een netwerk van steunpilaren met wie jij je zorgen en vragen kunt bespreken en de hulp voor de ander kunt delen.

Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar. Wil je zelf een training volgen om te oefenen met het openen van een gesprek? Doe dan de VraagMaar online suïcidepreventie training op www.113.nl.

Alles goed?

In het verhalenboek ‘Alles Goed?’ gaan broers en zussen, moeders en dochters, vaders en zonen en beste vrienden met elkaar in gesprek. Wat heeft hen geholpen om weer uit die depressie of psychose te komen of om te gaanGoed bij je hoofd: deze maand staat LINDA. in het teken van mentale gezondheidLees ook met een verslaving of eetstoornis? Hoe kunnen we van elkaar leren en elkaar inspireren?  Door verhalen te delen, wordt de schaamte en het taboe rond psychische kwetsbaarheid doorbroken. Dit doen we door niet de zwaarte te benadrukken, maar vooral de menselijkheid en schoonheid te laten zien en te onderzoeken wat helpt.

Het project Alles Goed is een initiatief van stichting Het Witte Bos. Allard de Witte en Rianne Spit hebben Alles Goed opgezet vanuit de behoefte voor meer openheid over psychische kwetsbaarheid. De redactie van het boek ‘Alles Goed?’ was in handen van Marianne Lamers, Rianne van der Molen en Ditty Eimers.

Nieuwsgierig naar het gehele verhaal en de andere 13 verhalen, bestel dan het boek ‘Alles goed?’ voor €22,50 via www.allesgoed.org of mail aan info@wittebos.nl

Tekst Marianne Lamers

Goed bij je hoofd: deze maand staat LINDA. in het teken van mentale gezondheidLees ook