Waarom onweert het (vaak) na warm weer? Weervrouw Amara Onwuka legt uit

Nieuws | Nieuws

18-06-2021 | Michelle van der Molen

Dikke plensbuien, gedonder in de lucht en bliksem waar je spontaan van onder je bed kruipt. Waarom onweert het na warm weer? En waar komen die tennisballen van hagelstenen eigenlijk vandaan?

LINDA.nl vraagt het aan weervrouw Amara Onwuka van Weer.nl, die ons meteen uitlegt of we vrijdag nu wél of geen tornado mogen verwachten.

Warm weer

Strakblauwe lucht en onschuldig ogende wolken? Dan hebben we te maken met een hogedrukgebied. “Dat is niets anders dan heel warme lucht, en werkt als een soort dekseltje. De warme lucht stijgt dan niet verder dan dat dekseltje, waardoor eventuele wolken ook niet verder de lucht in kunnen groeien.”

Onweer speelt zich volgens Onwuka vaak af bij een onstabiele lucht. “Meestal in de zomer, soms in de winter. Je hebt dan te maken met veel warme lucht onderin en heel koude lucht boven, wat zorgt voor grote temperatuurverschillen.”

Waarom het onweert

Vochtige lucht? Dat kan heel goed bij warm weer. Stijgt die lucht op – en koelt het boven af – dan verandert dat in waterdruppels. Die druppels vormen samen een wolk. “Van die bloemkolen, met sterk omrande lijnen. In zo’n wolk heb je warme lucht die opstijgt en koude lucht die naar beneden valt. Die twee stromingen wrijven constant langs elkaar heen.”

Door die wrijving raakt zo’n wolk elektrisch geladen. “Die elektriciteit moet hij kwijt. Dat doet een wolk door vonken af te schieten naar een andere wolk, of richting de aarde. En dan heb je dus onweer. Donder ontstaat door de hitte die erbij komt. De warme lucht zet zich op zo’n manier uit, dat het een knal veroorzaakt.”

Regen en hagel

Hoe hoger in de lucht, hoe verzadigder die raakt. “Op een gegeven moment heb je te maken met honderd procent luchtvochtigheid. Wolken groeien door, waterdruppels stijgen verder naar boven – waar het min twintig graden kan zijn – en bevriezen tot ijskristal. Die ijskristallen en waterdruppels, oftewel de wolk, worden steeds groter, waardoor ze niet meer in de lucht kunnen zweven.”

“Eigenlijk sneeuwt het dus ook in de zomer. Zo begint de meeste neerslag, als een ijskristal, op ongeveer twaalf kilometer hoogte. Maar beneden is de lucht nog warm, daardoor veranderen ze in dikke druppels én krijg je dus regen.”

Lees ook
Laten weer-apps je in de steek? Weervrouw Amara Onwuka legt uit waarom

In zo’n enorme buienwolk heb je opwaartse en neerwaartse luchtbewegingen. “Het gebeurt regelmatig dat een ijskristal – op weg naar beneden – half smelt, maar dan toch weer wordt meegetrokken in de opwaartse luchtstroom. Eenmaal boven, klonteren er extra ijskristallen aan, voordat hij weer naar beneden valt.”

“Zo ’n klontje met half gesmolten ijskristallen noemen we een hagelsteen. Hoe vaker deze mee omhoog wordt getrokken, hoe groter hij kan worden. Uiteindelijk is hij te zwaar en wordt de hagelsteen de wolk uit geslingerd.”

Wel of geen tornado

Na een onweersbui is er altijd een moment van verkoeling. “Je hebt te maken met regen, veel bewolking of een combinatie van regen, bewolking en koude wind die mee naar beneden komt. Klaart de lucht al snel weer op en zit er nog veel warmte in de lucht, dan wordt het juist vies, plakkerig en benauwd.”

En die tornado – die ons vrijdag ‘beloofd’ wordt. Hoe zit het daar mee? “Het KNMI heeft in de guidance vermeld dat er een kleine kans is op een tornado. Zo’n guidance is bedoeld voor mensen die zich meer in het weer willen verdiepen, als leidraad. Dat de kans op een tornado hier benoemd wordt, is vrij uniek.”

“De ingrediënten zijn er: een heel onstabiele lucht, met veel vocht, snelle stijgingen en bovenin veel harde wind, die óók nog eens uit een andere richting komt. Allemaal triggers voor een zogenaamde supercel. Er is een kleine kans dat het gebeurt, maar ook een heel grote dat het niet zo is. Het blijft altijd een onvoorspelbare situatie, met zo’n explosief systeem.”

Verward over al die berichtgeving rondom dé tornado? Je bent niet de enige: