Gedragswijziging

Verschillende onderzoeken wijzen uit dat een ouder brein doorgaans meer moeite heeft om nieuw gedrag aan te leren en keuzestrategieën aan te passen. Is dit misschien de reden dat veel mensen op leeftijd zich niet zoveel aantrekken van alle commotie?

“Nee dat denk ik niet”, zegt Maier. Ze benadrukt dat deze theorie pas écht relevant wordt op hogere leeftijd. “Denk aan mensen van een jaartje of negentig. Als je ondanks alle berichtgeving van nu als vijfenzestigplusser nog rondjes door de buurt fietst en je eigen boodschappen doet, moet je echt je gezonde verstand gaan gebruiken.”

Aan de informatievoorziening ligt het volgens Maier ook niet. Meer vijfenzestigplussers dan ooit hebben een smartphone met internetverbinding (zo rond de vijftig procent) en zeventigplussers zijn de snelst groeiende groep internetgebruikers. Als je hier traditionele media als televisie en kranten bij optelt, is de kans groot dat ouderen via één van deze wegen op de hoogte worden gebracht van maatregelen rondom het coronavirus. Deze vorm van informatievoorziening is essentieel, maar niet per se het meest effectief. En daar zit het hem in.

Realisatie

Maier: “Het delen van maatregelen en praktische informatie is noodzakelijk, maar waar mensen het best op reageren is nieuws over wat het virus nu écht met je doet. Gelukkig zie je dat nu steeds meer verschijnen: verhalen van mensen die er lacherig over deden, maar nu in het ziekenhuis liggen. Of mensen die genezen en vertellen dat corona echt in de verste verten geen griepje is, maar een serieus probleem.”

Maier vergelijkt de laksheid rondom het coronavirus met het gedrag van rokers. Zij weten dat er een zeer grote kans is dat ze longkanker krijgen, maar ze moeten het eerst zien bij een ander. Maier: “Het moet dichtbij komen. Er moet iets gebeuren dat jou persoonlijk raakt of pijn doet, dán pas is de mens geneigd om zijn gedrag te veranderen. Het coronavirus verspreidt zich razendsnel en dit realisatieproces heeft vaak een langere tijd nodig. Dat werkt elkaar tegen, zeker bij ouderen die al wat meer hebben meegemaakt in hun leven.”

Maatregelen

De soms onduidelijke regelgeving van de Nederlandse overheid helpt hier ook niet bij. Maier noemt Nieuw-Zeeland als voorbeeld, een land dat eerst zijn grenzen dichtgooide en sinds vandaag in een volledige lockdown is. “Elk mens in een crisissituatie heeft leiding nodig, idealiter volgens een bijna militaire aanpak. De admiraal zegt iets en iedereen volgt het op, zo simpel kan het zijn. Vrijheid moet soms ingeperkt worden.”

In Nederland maak je nog zelf de keuze of je naar buiten gaat en daar komt het eigenwijze karakter van Nederlanders ook nog eens om de hoek kijken. “Is het eindelijk mooi weer? Dan gaan we massaal naar buiten. Pandemie of niet. Nederlanders houden ervan om hun karakter te tonen en dingen te doen, maar dat is op dit moment echt niet zinvol”, aldus Maier.

Lees ook
Maaike heeft zorgen om haar ouders: ‘Mam stapte dolblij en nietsvermoedend op ons af’ 

Voorzichtigheid

Toch ziet de hoogleraar een stijgende lijn in de mate van burgerlijke gehoorzaamheid, óók onder ouderen. Door de combinatie van strengere maatregelen en berichtgeving die de ervaringen met het coronavirus benadrukken, komt het besef ook binnen bij de oudere generaties. Maar ze zijn nog niet voorzichtig genoeg, aldus Maier.

“Ik zag pas een foto van een reclamebord. Daarop stond ‘Als je dit leest, ben je niet thuis’. En dat benadrukt precies wat we eigenlijk moeten doen: binnen blijven. Richt jezelf op preventie en wees voorzichtig. En de boodschappen? Dat kunnen je kinderen of jongere vrienden ook doen.”