Onderzoek

De Jong deed samen met Psychologie Magazine een onderzoek onder ruim 1800 mensen: hoe staat het met de huiselijke sfeer nu de wereld overhoop ligt en we met zijn allen binnen zitten? Nou: niet al te best. Maar liefst 64 procent van de ondervraagden geeft aan dat ze minder gelukkig zijn door ‘sociaal gedoe’. Hier vallen frustraties, ergernissen en conflicten onder, zowel uitgesproken als onuitgesproken.

Ook opvallend: de conflicten met usual suspects als schoonouders en buren vallen enorm mee. Tijdens deze coronacrisis hebben we het veel vaker aan de stok met degenen die ons eigenlijk het liefst zijn: onze partner, kinderen en naaste familie. En dan niet over zaken als geld of het huishouden, maar over gedrag. De Jong: “Die conflicten gaan vrijwel altijd over je niet gezien of gehoord voelen. Dat doet tenslotte het meeste pijn: als de mensen van wie je het meest houdt jouw gevoelens niet in acht nemen.”

Uitvechten

Dit soort problemen zijn er natuurlijk altijd, maar de coronacrisis brengt ze nét even wat sneller aan de oppervlakte. Heel de wereld heeft momenteel te maken met deze tegenslag. Dat is voor niemand leuk, tenzij je net verliefd bent en met een nieuwe lover wegkruipt in quarantaine. De Jong: “In een situatie als deze, waarin je normale levenswijze wordt tegengewerkt, staat je brein sterker afgericht op negativiteit. Veel van de dingen die je normaliter gebruikt om gezond te blijven en jezelf lekker te voelen, vallen weg. Je mist eigenlijk een buffer. Eventuele ergernissen komen er gemakkelijker uit: je brein schiet al snel op de automatische conflictmodus. Dat geldt zowel privé als op gebied van werk.”

Het interessante is dat dit soort ‘sociaal gedoe’ vaak worden uitgevochten op inhoud. “Zo coachte ik ooit een stel dat ruzie kreeg over een etentje met vrienden. Steeds als hij een verhaal vertelde, keek hij haar niet aan. Dat vond zij heel erg. Hij ging af op de inhoud en zei ‘maar jij kende dat verhaal al’, terwijl het niet aankijken haar juist het gevoel gaf dat ze werd buitengesloten. Daarnaast gebruikte hij in zijn verhaal ook de ik-vorm in plaats van ‘wij’, waar later ook nog woorden over ontstonden.”

Dit stel vocht het uit op basis van handelingen als ‘niet aankijken’ en bepaald woordgebruik, maar eigenlijk ging het over een onderliggend gevoel: eenzaamheid. “Mensen kunnen de kwetsbaarheid die daarachter schuilgaat vaak niet uitspreken. Dit soort conflicten komen nu iedereen thuiszit vaak op klein niveau naar boven: iemand vergeet af te wassen, komt te laat thuis of heeft wéér niet gedaan wat hij of zij beloofd had en bám. Gedoe.”

Helikopteren

Je raadt het al: je kunt daar wel iets aan doen. Volgens De Jong is het belangrijk om als een soort helikopter boven de situatie te gaan hangen. “Zeg geen dingen vanuit je gevoel, maar vertel óver je gevoel. Wat gebeurde er en hoe voelde jij je daardoor? Op die manier kom je minder snel kritisch of zeurderig over, wat de voortgang van het gesprek vergemakkelijkt.” Makkelijk gezegd, moeilijk gedaan.

In de praktijk merkt De Jong namelijk dat het voor veel mensen het moeilijkst is om een écht kwetsbaar gesprek te voeren. Mensen gaan sociaal gedoe liever uit de weg, uit de angst vervelend of zeurderig gevonden te worden. “Op die manier spaar je als het ware een heleboel psychologische zegeltjes. Die wissel je niet in voor mooi beddengoed of whatever, maar voor passief agressief gedrag of een ontploffing. Elke keer dat dit gebeurt, verkoelt de relatie. Dat resulteert vaak in huwelijken en vriendschappen waarin een van de twee toch ineens de koffers pakt en helemaal koud is geworden. Goed leren praten is een kwestie van goede wil en volhouden. Dus blijf dat oefenen.”

Collega’s

‘Gedoe’ komt ook steeds vaker voor onder collega’s, een groep mensen die je juist helemaal níet ziet deze weken. Dat leidt weer tot andere spanningen, aldus De Jong. “De sociale olie ontbreekt. Grapjes en complimenten worden langzaam minder, taakgerichtheid en wantrouwen nemen toe. Ook hier is het belangrijk om actief contact te blijven zoeken. Videobel niet alleen voor vergaderingen, maar denk na wat je tijdens de lunch aan iemand zou vertellen en deel dát in een belletje. Of stel eens een keer wat ongewone vragen. Wat hun grootste blunder ooit is, of waarvoor ze als laatste ‘sorry’ hebben gezegd. Je moet kunstmatig loze momenten opzoeken en daar een heel ander gesprek in leren voeren.”

Dit trucje werkt ook thuis, al kost het vaak wat overtuigingskracht om hier echt mee te beginnen. “Zeker als je pubers in huis hebt wonen is dit een ding. Maar het gaat om contact, elkaar blijven vertellen wat je bezig houdt. Het is tenslotte gemakkelijker om het samen goed te hebben op de Malediven met een cocktail in de hand, dan op zestig vierkante meter met twee kinderen. Houd in het vizier wat belangrijk voor je is en krijg die geërgerde reflexen onder tafel. Hoe langer we in deze situatie zitten, hoe actiever we hiermee bezig moeten zijn.”

Lees ook
Beter dan een verre vriend: burenruzie voorkomen doe je zo