Vrouw is de dupe

Bozia’s cliënten waren afhankelijk van kinderopvangtoeslag om te kunnen werken. Ze werkten veelal voor de overheid: in de beveiliging, zorg of het onderwijs. Vrijwel allemaal zijn ze nu alleenstaand moeder.

De belastingexpert ziet een patroon: bijna altijd deed de moeder de toeslagaanvraag om weer te kunnen werken, niet haar toeslagpartner. Toen het misging in de toeslagenaffaire, werd alleen de aanvraagouder als fraudeur aangemerkt: bijna altijd dus de moeder.

Het huidige systeem om kinderopvangtoeslag aan te vragen, moet anders, vindt Bozia. “Je moet een bepaalde bescherming hebben.” Ze wil dat beide partners verantwoordelijk zijn voor de aanvraag en voor de gevolgen daarvan – ongeacht wie de aanvrager is.

Khadija Bozia

Desastreus

Een ongeluk zit in een klein hoekje, waarschuwt Bozia. “De vraagouder moet beseffen wat voor consequenties die aanvraag heeft als zij een toeslagpartner heeft.” Want als het misgaat en de relatie loopt stuk, zijn schulden bij de Belastingdienst niet gemeenschappelijk. Die int bij de vraagouder, niet bij de toeslagpartner. Dat kan risicovol zijn. “Zeker als je als vrouw minder verdient of parttime werkt kan het desastreus zijn. Je moet er in ieder geval over nadenken en praten wie de aanvrager wordt.”

Het komt ook voor dat juist de vader de aanvraag doet. “Een echtpaar moest 10.000 euro aan kinderopvangtoeslag terugbetalen”, vertelt Bozia. “De vrouw checkte waarom. Bleek haar man de aanvraag te hebben gedaan. De Belastingdienst beoordeelde alleen hém. Was de relatie verbroken, dan had alleen hij ermee moeten dealen en zij niet.”

Torenhoge schulden

“Veel relaties van mijn cliënten zijn door de schulden geklapt”, zegt Bozia, “De man kon zijn leven vervolgens vrij snel weer oppakken – schuldenvrij. Maar die vrouwen hebben die belastingschuld gehouden, met alle gevolgen van dien.”

“Dit systeem heeft het voor de man aantrekkelijk gemaakt om bij problemen met toeslagen de band met de vraagouder te verbreken. Híj kwam voor schuldsanering in aanmerking, kreeg een uitkering of een huurhuis. En de vrouw niet, omdat ze als ‘fraudeur’ te boek stond.”

Zo moest een stel gedwongen het huis verkopen door hun belastingschuld. Ze bleven zitten met een restschuld van 150.000 euro. Nadat ze uit elkaar gingen, kwam hij in de schuldsanering en kon zijn leven weer oppakken. Zij niet, omdat ze fraudeur zou zijn. Ze hield de restschuld over en bleef óók nog in haar eentje achter met de belastingschuld, zo’n 40.000 euro.

Slachtoffers van de toeslagaffaire wonen een zitting in de Tweede Kamer bij

Lees ook
Janet Ramesar (35) werd de dupe van toeslagenaffaire: ‘Ik ben mijn kind kwijtgeraakt’

Emancipatie?

“Nederland wil graag dat vrouwen werken en maakt dat mogelijk met kinderopvangtoeslag”, zegt advocaat Bozia. “Maar het is tot op de dag van vandaag zo geregeld dat vrouwen de dupe zijn als problemen ontstaan, mannen zijn vogelvrij. Dit systeem heeft de emancipatie van deze vrouwen de das omgedaan.”

Fraudejacht

SP-Kamerlid Renske Leijten beet zich vast in het toeslagendossier. In een gesprek met LINDA.nl bevestigt ze dat de Belastingdienst de armste en alleenstaande ouders het hardst pakte om de eigen quota te halen. “Dit waren vaak moeders, ja. Ze wisten dit.”

“Nog iets: er zijn ook ouders gescheiden zodat één van de twee met een schone lei verder kon. Of op papier gescheiden, terwijl ze dat feitelijk niet zijn of wilden. Het is zo dat de aanvrager wordt aangeslagen en ook wordt gecompenseerd. Dat dit altijd per se de vrouw raakt, is niet de lijn die ik daaruit naar voren zie komen. Het is, denk ik, wel vaak de vrouw geweest die de toeslag aanvroeg, maar geen wet van Meden en Perzen.”

Renske Leijten (SP) tijdens een debat over het aftreden van het kabinet naar aanleiding van de toeslagenaffaire

Fraudejacht

Leijten legt uit: “Mensen met de hoogste toeslagen werden als risico getarget en maakten in de fraudejacht geen kans (er was altijd wel een foutje te vinden en dan was je al snel ‘fraudeur’). Dit wordt ook wel de HOTHOR-selectie genoemd: Hoge toekenning, hoog risico. De Belastingdienst wist dat dit alleenstaande werkende ouders waren met meerdere kinderen. Want die hadden het minste inkomen, en daardoor de hoogste toeslag.”

De fraudejacht moest zichzelf betalen, en daarom richtte de Belastingdienst zich juist op deze moeders. Leijten vertelt: “Dan moest je het recht op kinderopvangtoeslag aantonen. Daar ging het dan heel vaak mis: een ontbrekende handtekening was genoeg om alles te moeten terugbetalen. De Belastingdienst hanteerde dan ook nog dat als je geen bezwaar maakte dat dit werd gezien als schuldbekentenis.”

Azarkan

Ook Tweede Kamerlid Farid Azarkan (Denk) stortte zich op het toeslagendossier. Hij deelt met LINDA.nl dat hij ziet dat vooral vrouwen zijn getroffen: “Geen toeslag betekende geen werk, geen inkomen en omdat ze ten onrechte als fraudeur werden bestempeld geen uitkering en geen schuldhulp. Ze konden geen kant op.”

Farid Azarkan (DENK) tijdens een algemeen overleg over de hersteloperatie kinderopvangtoeslagen.

Uitbetaling 30.000

Kabinet Rutte III viel half januari door de kinderopvangtoeslagaffaire. Aanleiding waren de verregaande conclusies van het rapport van de commissie-Van Dam.

24.000 ouders hebben zich nu aangemeld voor de beloofde tegemoetkoming van 30.000 euro. Door de ‘enorme toename’ van het aantal aanmeldingen zijn in januari minder ouders geholpen dan eerder gepland, schrijft de Belastingdienst op de eigen website. “In februari zijn alweer drieduizend ouders geholpen,” voegt Alexandra van Huffelen, demissionair staatssecretaris van Financiën, hieraan toe. “Dat tempo wordt nog verder opgevoerd, zodat we voor 1 mei iedereen kunnen helpen.”

Hervorming

Van Huffelen heeft inmiddels meer dan 200 persoonlijke gesprekken gehad met gedupeerde ouders en gaat daar de komende periode mee door. Herkent zij het patroon dat Bozia schetst? Aan LINDA.nl vertelt ze: “Ik spreek absoluut veel vrouwen, vaak alleenstaand, maar ook echtparen en vaders. Ik kan dus niet zeggen dat vrouwen altijd de enigen zijn die dit aanvragen, maar het komt zeker vaak voor.”

Alexandra van Huffelen (D66) tijdens een algemeen overleg over de hersteloperatie kinderopvangtoeslagen

Op dit moment is nog steeds alleen de aanvraagouder gekoppeld aan de kindertoeslag. De staatssecretaris is geen voorstander van het spreiden van deze verantwoordelijkheid naar beide ouders.

Van Huffelen: “Het systeem is zo complex geregeld dat het gewoon te vaak fout gaat, of je nu alleen of samen bent. Als je deze problematiek echt wilt oplossen, moet je dit hele stelsel afschaffen. Het geld moet niet meer worden rondgepompt via de ouders, zij moeten hier tussenuit. Het huidige kabinet heeft hier voorstellen voor gedaan, de nieuwe regering moet hiermee aan de slag. Een complex proces, maar heel erg wenselijk. Ik heb goede hoop dat dit lukt.”

Consequenties

Advocaat Bozia kan zich vinden in deze plannen, maar herhaalt nogmaals haar waarschuwing. “Voorlopig geldt het huidige systeem. Als je de komende maanden toeslag aanvraagt, is nog steeds maar één ouder aansprakelijk. Maak dus goede afspraken en besef welke consequenties hieraan hangen voor de aanvrager.”

Lees ook
Check in deze situaties je kinderopvangtoeslag en voorkom dat je moet terugbetalen