Je hoort er steeds vaker over: de vrouwenkliniek. Maar wat is het verschil tussen zo’n kliniek en een ‘gewone’ huisarts of ziekenhuis? En met wat voor klachten kun je hier terecht?
LINDA. spreekt drie gynaecologen: Manon Kerkhof van Curilion (Haarlem) en Alec Malmberg en Karin Middelburg van VrouwenZorg Centrum (Zevenaar).
Laten we bij het begin beginnen. Waar ziekenhuizen in één gebouw bijna alle vormen van zorg aanbieden, richt een kliniek zich op een of een paar specialismen. Bij een vrouwenkliniek staat vrouwengezondheid centraal: vrouwen zitten fysiek natuurlijk anders in elkaar dan mannen, dat weten we. Maar daardoor uiten klachten en ziektebeelden zich ook anders. Omdat de gezondheidszorg daar nog niet altijd goed op inspeelt, lopen vrouwen soms onnodig lang rond met klachten die eigenlijk goed te behandelen of te verhelpen zijn. Het kost ook nog eens miljarden.
En dan hebben we het nog niet gehad over de vrouwspecifieke klachten, rondom menstruatie, het krijgen van kinderen en de overgang. Zoals gynaecoloog Dorenda van Dijken zegt: “Voor kinderen krijgen is altijd veel aandacht geweest, maar de andere twee blijven nog steeds achter. Dat maakt het voor vrouwen nog lastiger om hun klachten bespreekbaar te maken.” Bij de meeste vrouwenklinieken kun je daarom júist terecht voor vragen over of problemen met menstruatie, anticonceptie, de overgang, urineverlies, bekkenbodemproblematiek of bredere seksuele gezondheid.
Dit zijn dingen die je ook kunt behandelen bij een huisarts of ziekenhuis, maar toch is voor sommige vrouwen een vrouwenkliniek een betere match, pleit Kerkhof. “In ziekenhuizen heb je vaak wel poliklinieken voor bepaalde klachten, maar omdat je met veel afdelingen te maken hebt kan het lastig zijn om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Bij een kliniek zijn de lijnen kort. We kunnen vaak iemand in één afspraak vaak al concreet verder helpen, in plaats van dat je als patiënt meerdere loketten afloopt en zelf de puzzel moet leggen.”
Renate (51) krijgt na 30 jaar klachten dezelfde diagnose als dochter: 'Werd niet gehoord'
Maar als je aan meerdere serieuze aandoeningen lijdt, waarvoor je ook al onder behandeling bent in een ziekenhuis, ben je dáár juist beter af. Kerkhof: “Idealiter staan een ziekenhuis en vrouwenkliniek naast elkaar en kijken we per patiënt waar zij de juiste zorg kan krijgen.” Hoe dan ook is er veel overleg tussen verschillende zorgaanbieders, vertelt ze. “Als een huisarts belt voor advies, hoeft die patiënt niet meteen naar ons doorgestuurd te worden. Vaak komen we telefonisch al bij een goede oplossing. En als er een operatie nodig is die in een kliniek niet uitgevoerd mag worden, verwijzen onze artsen gewoon door naar collega’s in het ziekenhuis.”
“Het voordeel van een vrouwenkliniek is vooral dat het kleinschaliger is en dat we ons écht richten op vrouwspecifieke zorg. Dat betekent dat we veel expertise in huis hebben. Omdat we meer aandacht en tijd voor iemand kunnen nemen, voelt die zich iets minder een patiënt.”
Dat beamen ook Malmberg en Middelburg van het VrouwenZorg Centrum. Middelburg: “Vrouwen komen via doorverwijzing van hun huisarts bij ons terecht. Af en toe moet iemand doorverwezen worden naar een ziekenhuis, maar vaak kunnen we mensen in onze kliniek echt verder helpen.”
“Denk bijvoorbeeld aan vrouwen met overgangsklachten. Dat is geen medische spoedvraag, maar zij hebben vaak wel op meerdere vlakken hulp nodig”, vervolgt ze. “Dan is het fijn als je op één plek die antwoorden kunt krijgen, als je huisarts daar bijvoorbeeld niet de middelen voor heeft of het ziekenhuis met lange wachttijden zit. Op dit moment is bij ons de wachttijd twee tot drie weken. De vrouw krijgt dus sneller hulp, de huisarts kan door met andere patiënten en het ziekenhuis heeft meer tijd om zich te richten op bijvoorbeeld operaties.”
Het VZC functioneert als een soort mini-ziekenhuis, maar dan met één focuspunt: vrouwengezondheid. Daarbij kijken ze niet alleen naar iemands klachten, maar ook naar alles wat daar omheen gebeurt in iemands leven. “We worden natuurlijk specialistisch opgeleid, maar hebben altijd te maken met een héél mens, niet alleen maar ‘een baarmoeder’ of wat hormonen”, vertelt Malmberg. “En dan is persoonlijke aandacht erg belangrijk. In de meeste ziekenhuizen is een intake dertig minuten, wij hanteren veertig. Daarnaast heb ik geen pieper en hoef niet bij drie andere collega’s mee te kijken. Dat maakt het overzichtelijker, en het geeft me meer tijd en focus om mensen te begeleiden.”
En die aanpak werkt, merken ze bij beide klinieken – opgericht in 2017 en 2019. Allebei nog jong dus, maar toch groeien ze nu al uit hun jasje. Toch moeten tijd en aandacht centraal blijven staan in de aanpak, vindt Kerkhof: “Als er voldoende tijd is om naar dat grotere plaatje te kijken, snappen vrouwen beter wat er speelt, waar hun klachten vandaan komen en hoe ze er grip op kunnen krijgen. Dát zorgt ervoor dat ze empowered de deur weer uit lopen.”
Waarom zoveel vrouwen met onverklaarde klachten worstelen: 'Tijd om op te staan'
Dat klinkt natuurlijk allemaal fantastisch, maar de logische vraag die daarop volgt is: wat kost dat? Ben je meteen een bak geld kwijt als je een bezoek brengt aan zo’n vrouwenkliniek? Dát niet, maar het kan je wel iets van je eigen risico kosten. “In principe is het in Nederland zo geregeld dat als je een verwijzing van de huisarts hebt, het gaat om verzekerde zorg”, legt Middelburg uit. “In dat geval is de zorgverzekeraar verplicht om in ieder geval een groot deel van de kosten te vergoeden. Het hangt natuurlijk af van de polis die je hebt en of je verzekeraar een contract heeft met een kliniek.”
In de praktijk komt het erop neer dat – als je naar een niet-gecontracteerde kliniek gaat – je naast je eigen risico, ook deels een eigen bijdrage moet betalen. Goede voorbereiding is alles, vertelt Kerkhof. “Als je naar een kapper gaat voor een knipbeurt weet je van tevoren wat je kwijt zult zijn. Duidelijk en transparant. In de verzekerde zorg wordt achteraf gekeken hoeveel consulten er waren en welke diagnostiek is verricht. Daar hangt dan een tarief aan, vastgesteld door de Nederlandse Zorg Autoriteit. Maar goed, je weet dus pas ná het krijgen van de zorg wat ’t precies gekost heeft. Het bedrag dat van die factuur vergoed wordt, hangt af van jouw eigen zorgverzekering.”
“Het is goed om je daar bewust van te zijn en van tevoren goed te informeren hoeveel zij meebetalen voor dit type zorg. Je wilt niet voor verrassingen komen te staan. Maar aan de andere kant leggen we ook gemakkelijk geld neer voor manicures en cosmetica. Waarom zouden we dan niet iets extra’s neerleggen voor zorg?”
LINDA. loopt mee in een abortuskliniek: 'Niemand denkt hier: dit doen we even'
De gezondheidszorg voor vrouwen moet en kán dus beter, maar Kerkhof is van mening dat gendersensitiviteit sowieso een belangrijker thema moet worden in de zorg. “In de maatschappij zijn we steeds meer bezig met diversiteit en inclusiviteit. Er wordt steeds minder onderscheid gemaakt. Maar in de zorg moet je soms juist wél onderscheid maken tussen mensen met en zonder eierstokken, zodat je voor bepaalde problematiek op bepaalde plekken met expertise terecht kan. Dat geldt overigens dus net zo goed voor mensen zónder eierstokken.”
“Idealiter staan huisartsen, ziekenhuizen en gespecialiseerde klinieken naast elkaar en werken ze routineus samen om te kijken welke zorg het best past. En als het complexere gevallen betreft, zou er gekeken moeten worden naar een beter netwerk, waarin je de flow tussen verschillende instanties soepeler kunt laten lopen.”
“Maar ik wil vooral benadrukken dat het belangrijk is om jezelf serieus te nemen”, sluit Kerkhof af. “Heb je klachten en het gevoel dat je niet gehoord wordt? Zorg dat dit wél gebeurt, desnoods elders. Het is heel fijn dat vrouwenzorg tegenwoordig hoger op de agenda staat, ook in de politiek, maar hier valt nog veel winst te behalen. En dat is voor mij de kern van dit alles: élke vrouw verdient gewoon goede zorg.”
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.dossier over vrouwengezondheid. Meer weten?
Onderzoek benadrukt opnieuw de noodzaak voor genderspecifieke zorg: vrouwen leven langer, maar kwaliteit is minder
