Andere tijden

Er zijn verschillende oorzaken, benadrukt Woertman. Een van de redenen waarom vrouwen niet graag naakt voor de spiegel staan, is de huidige tijd waarin we leven. “In vergelijking met de jaren 70-80 is er een zekere preutsheid”, legt de hoogleraar psychologie uit.

“In die tijd verbanden vrouwen hun bh, zonden ze topless op het strand, het was de bloeitijd van naturistenverenigingen, ze wilden lichamelijk vrij zijn en deden daar veel voor. En nu in onze tijd, barst het aan de ene kant van de blootbeelden en porno, maar lijkt het wel of we steeds ongemakkelijker worden met ons naakte lichaam omdat we weten dat we bekeken en beoordeeld worden.”

En ook al sta je alleen voor de spiegel, dan nog geldt dat, zegt Woertman. “Zelfs dan kijken heel veel andere ogen met je mee. Stel dat je een heel veroordelende moeder had met kritiek op jouw uiterlijk, dan kijkt die mee. Dus ook al zijn we feitelijk alleen, kijken vele ogen met ons mee.”

Onzekerheden

Het wel of niet dragen van kleding maakt een aanzienlijk verschil. “In het Nederlandse klimaat is het wat prettiger om kleding aan te hebben, omdat het anders veel te koud is. Dat heeft als voordeel dat we veel kunnen verhullen. Stel je voor dat ik een buikje heb waar ik me onzeker over voel, dan doe ik geen strakke jurk aan maar liever een iets ruimere trui. Als je je borsten te groot – of te klein – vindt, doe je een sjaal om. Op die manier kan kleding onze onzekerheden verbergen, en daarmee het naakte letterlijk en figuurlijk bedekken.”

'Hoe kan het dat ons lichaam wordt gedegradeerd tot een modegril?'Lees ook

Woertman heeft zelf ook onderzoek gedaan, waaruit blijkt dat jonge meisjes van 12 tot 16 jaar oud het onzekerst zijn over hun lichaam, daaropvolgend de groep van 16 tot 25 jaar oud. “In mijn onderzoek had ik een grote groep vrouwen van 65 jaar en ouder, en die vonden zichzelf het allermooist. Ik heb het drie keer uitgerekend, omdat ik het niet geloofde. Maar eigenlijk is het heel logisch. De vrouwen die nu ouder zijn, zijn in een wereld opgegroeid zonder sociale media en met het meer feministische idee dat het vrouwenlichaam van henzelf is. Die laten zich over het algemeen minder ringeloren door de blikken van jongens en mannen.”

Ideaalbeeld

Dat is niet alles. “Het is ook de groep vrouwen die is opgegroeid zonder cosmetische chirurgie. Begrijp me niet verkeerd, seksueel aantrekkelijk moeten zijn is van alle tijden en eeuwen, maar waar jonge vrouwen nu mee te maken hebben is een idiote druk naar perfectie door nieuwe technieken die er vroeger domweg niet waren. Daardoor worden we allemaal in de verleiding gebracht en verandert het ideaalbeeld.”

Maar zelfacceptatie komt vaak ook met de jaren, benadrukt Woertman. “Het fijne van ouder worden is dat je van binnen als het ware een soort bodem legt. Je weet wie je bent, waar je voor staat, je kent je minpunten en je krachtige punten. Als je meer zelfvertrouwen hebt, kijk je ook met een mildere blik naar jezelf. Je voedt je onzekerheid als je met een blik van perfectie naar jezelf kijkt. Hoe biologisch prachtig je ook bent, perfect zijn we als mens nooit. Het lastige aan de huidige tijd is dat gesuggereerd wordt dat dit wel kan: de perfecte minnares, de perfecte vriendin, de perfecte werkneemster. Dat is werkelijk misdadig, want het bestaat niet, en dat maakt ons ontzettend onzeker. Hoe meer je dit soort dingen doorkrijgt, hoe minder je je laat meeslepen in die gekte.”

Spiegel

“Per definitie geeft spiegelbeeld ook een vertekend zelfbeeld. Sowieso in richting, want het spiegelbeeld draait het om. Maar je ziet jezelf, met name je gezicht, eigenlijk alleen in de spiegel. In het normale leven beweegt je gezicht op heel veel manieren, maar die gezichten ken je niet. Als je woedend of heel verdrietig bent, ga je niet voor de spiegel staan. Als je voor de spiegel staat, dan trek je je spiegelgezicht, dan denk je dat dat is wie je bent. Maar dat is maar één van de honderd gezichten of poses die je hebt.”

Wat ook een grote rol speelt volgens Woertman, is licht. “Belichting maakt ontzettend veel uit. Denk maar aan het felle licht in pashokjes, dat werkt niet bepaald bevorderlijk. Onbegrijpelijk vind ik dat, je ziet jezelf dan echt op je lelijkst terwijl het je juist zou moeten charmeren”, aldus Woertman. “Bedenk ook eens met welke reden je voor de spiegel staat. Sta je daar om jezelf te bekritiseren? Ga niet als Sherlock Holmes zitten speuren naar oneffenheden, want dan vind je ze. Probeer naar jezelf te kijken zoals iemand die van jou houdt naar je kijkt, want dat waar we van houden, vinden we het allermooist.”

Liselotte worstelde jarenlang met haar gewicht en helpt nu anderen hun lijf te omarmenLees ook