Het is vandaag Wereld Suïcide Preventie Dag. Dat triggert bij journalist Belinda Janssen pijnlijke herinneringen aan een vriendin die geen licht meer zag aan de horizon.
Belinda schrijft over die vriendin, en voor al die anderen die zich net zo voelen of voelden.
27 jaar geleden stapte een dierbare vriendin van me uit het leven. Ze is er inmiddels al langer niet meer, dan wel. Haar besluit stond al langer vast, bleek later. Maar omdat niemand haar daarmee kon, mocht of wilde helpen, ging ze voor de trein staan. Van het ene moment op het andere, was ze er niet meer. Hoe veel minder pijnlijk was het geweest als ze het op een menswaardiger manier had kunnen doen. Dát ze het zou doen was – zeker achteraf bezien – een kwestie van tijd.
Het moment dat ik hoorde dat ze was overleden, zal ik nooit vergeten. Ik weet nog als de dag van gisteren hoe de stomp in mijn maag voelde, na het nieuws dåt ze het had gedaan en in elkaar zakte toen ik hoorde hóe ze het had gedaan. Ze was al langere tijd depressief. Maar wat een langdurige depressie kan stukmaken in een mens, dat wist ik toen nog niet.
We kenden elkaar van de universiteit. We hadden een instant click, ondanks dat we als dag en nacht verschilden. Ik hield van duistere muziek en bijbehorende kleding en clubs, zij was juist de altijd vrolijke, goedverzorgde en beeldschone modelstudent. Maar ik wist toen nog niet dat dat helemaal níks zei over hoe ze zich van binnen voelde.
Van binnen had ze pijn, was ze onzeker en woekerde er een nietsontziend monster in haar dat langzaam maar zeker alle levenslust uit haar wegvrat. Ze wist het lang te maskeren. Ze ging een jaartje naar het buitenland, naar één van de beste universiteiten ter wereld en haalde daar de hoogste cijfers. Ze stuurde me foto’s vanaf de campus, waar het geluk vanaf leek te spatten. Maar achteraf gezien is het juist daar écht mis gegaan. “Je neemt jezelf altijd mee, waar je ook heengaat. Je kunt niet weglopen van jezelf”, zou ze later tegen me zeggen. Die woorden zullen me altijd bijblijven.
Eenmaal terug in Nederland ging het van kwaad tot erger. En ik begreep het niet. Ik wilde het wel begrijpen maar hoe kon er –opeens?- zó’n zwarte sluier over haar leven zijn gedrapeerd? We hebben allemaal wel eens slechte dagen, weken, soms zelfs maanden toch? Maar de donkere wolk boven haar hoofd verdween niet. Ze stopte met haar studie en zocht hulp. Van wekelijkse therapie ging ze naar dagtherapie, tot ze uiteindelijk werd opgenomen. Dan wordt het wel beter, toch?
Maar nee. Inmiddels had ze tijdelijk al het contact met mensen om haar heen verbroken, want ze had in haar loodzware depressie – begrijpelijkerwijze – geen ruimte voor anderen. In de kliniek ging het, zo hoorden we later, alleen maar slechter met haar. Ze deed pogingen om zichzelf van het leven te beroven. Die mislukten, mede omdat men haar daar goed in de gaten hield en ze op zeker moment niet meer de vrijheid had om zomaar naar buiten te gaan. Als een gekooide vogel die steeds meer veren moest laten.
Depressieve Chantal (30) start met euthanasietraject: 'Ik ben blij voor haar'
Ze vond een uitweg. Maar daarvoor moest ze wel over zichzelf heenstappen. Het ging goed met haar, zo wist ze de hulpverleners te overtuigen. Zo goed, dat ze op een zonnige, winterse dag een wandelingetje zou maken. Het was een mooie dag, in een prachtige, bosrijke omgeving. Nog geen uur later was ze dood. Ze was voor de trein gaan staan, zoals ze het in stilte had gepland. En ineens vielen de nachtelijke telefoontjes, die ze in de voorafgaande dagen had gedaan en waarbij ze niets had gezegd, op hun plek. Was het een schreeuw om hulp? Nee, het was een afscheid. Haar leven was lijden geworden.
Nog altijd voel ik een knoop in mijn maag wanneer ik de spoorweg waarop ze haar einde vond, nader. Wie op deze manier haar verlossing zoekt, is het punt van hulp zoeken allang voorbij. Het is arrogant om te denken dat iemand die écht weg wil, van dit aardse bestaan, wel voor jou of voor wie dan ook zal willen blijven leven. Dat kan niet, want uiteindelijk leeft iedereen voor zichzelf. Hoe hard en hoe onverteerbaar en hoe zónde het ook is.
Later hoorde ik dat mensen die eenmaal dat onomkeerbare besluit hebben genomen, vaak opluchting voelen. Blij zijn. Dat is precies wat ook haar behandelaars hebben gezien, die dag. Want met haar ging het, op haar manier, vanaf dat beslissende moment goed, zo leek het, en ik denk niet eens dat het geveinsd was. Maar wat had ik haar een menswaardiger dood gegund. Zachter, pijnlozer, een rustige oversteek. Voor haar, en voor iedereen die haar lief had. En was ook de machinist en al die andere getuigen een ellendige dag bespaard gebleven. Want iemand die niet gered wil worden, kán niet gered worden. En dat is zijn of haar goed recht. Ik vind dat mooi, ondanks alle ellende die eraan vooraf is gegaan. Leven en laten leven, maar soms ook loslaten, is liefde.
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
Muriëls vader overleed door zelfdoding: 'Hij had een enorm schuldgevoel'
