Tim Zuidberg (29), Jorg van Waardhuizen (32) en Luuk Renne (28) verloren twee vrienden aan zelfdoding. Waarom zij een einde aan hun leven maakten, weten ze niet. En daar zien ze als vriendengroep een groter, maatschappelijk probleem.
Met Stichting We zien mekaar willen ze mentale gezondheid onder jongeren bespreekbaar maken. Iets wat voor henzelf ook nog een zoektocht blijft.
Begin mei zet Zuidberg een foto van vier lachende jongens op LinkedIn. Een van hen is hijzelf, een ander zijn vriend Mart. De andere twee, Ian en Martin, zijn er niet meer. Zij maakten in 2016 en 2022 een einde aan hun leven. Allemaal waren ze onderdeel van dezelfde vriendengroep uit Leiden, en niemand wist dat de twee zo worstelden met het leven. ‘Alles lijkt goed te gaan. Maar wat blijkt, alles gaat niet goed’, schrijft Zuidberg bij de foto.
De post wordt honderden keren gedeeld en bij de stichting stromen de donaties binnen. De teller staat inmiddels op bijna 80.000 euro. De vriendengroep – in totaal zijn ze met zeven – is overspoeld door reacties. Van Waardhuizen: “Er zit veel herkenning in, daarom is het bericht ook viraal gegaan. Iedereen kent wel iemand, direct of via via, bij wie dit is gebeurd.”
De statistieken zijn zorgelijk. Vorig jaar maakten bijna tweeduizend Nederlanders een einde aan hun leven, gemiddeld vijf per dag. Mannen deden dit ruim twee keer vaker dan vrouwen. Onder twintigers gaat het bij een op de drie sterfgevallen om zelfdoding, onder tieners bij één op de vijf.
Boven het artikel staat de foto uit de LinkedIn-post. Van links naar rechts: Martin, Tim Zuidberg, Ian en hun vriend Mart in 2016.
Zo steun je iemand die met mentale gezondheidsklachten worstelt
Aan de buitenkant zie je niet wat de drie mannen de afgelopen jaren is overkomen. Zuidberg, Van Waardhuizen en Renne zijn jong, fris gekleed en hebben een goede baan. En dat is ook hun hele punt: waar iemand mee worstelt, blijft vaak onzichtbaar.
Na het LinkedIn-bericht volgt veel media-aandacht. Het is niet makkelijk om al een week lang hun verhaal te doen, geeft Van Waardhuizen toe. “Je realiseert je dat het eigenlijk best wel heel erg kut is om dit mee te maken.” Zuidberg: “Het komt allemaal weer naar boven. Als ik eerlijk ben, zit ik in het geval van Martin nog steeds in een rouwproces. Het is heel complex, omdat we het al een keer eerder hebben meegemaakt. Ik merk dat ik het nog steeds lastig vind om ermee om te gaan dat het weer gebeurd is.”
De vrienden leren elkaar ongeveer tien jaar geleden kennen bij een Leidse studentenvereniging. Ze beginnen als leden van hetzelfde dispuut, en ontwikkelen een vriendschap die ze als hecht omschrijven. Renne: “Los van de vaste dispuutavond kwamen we elkaar overal tegen: in het huis, de bibliotheek, de supermarkt. Soms zagen we elkaar iedere dag, maar zeker één keer per week. Nog steeds is er niemand die ik zo vaak zie als de jongens van het dispuut. Dat zijn echt mijn vrienden.”
Van links naar rechts: Renne, Zuidberg en Van Waardhuizen.
Arlinda (60) verloor haar zoon aan suïcide: 'Had hij me maar verteld dat hij depressief was'
Ze studeren nog als hun vriend Ian in 2016 een einde aan zijn leven maakt. Zuidberg: “Zijn dood kwam heel onverwacht en heeft een enorme impact gehad. Mensen blijven vragen: ‘Heb je echt niets gezien?’ Maar nee, niemand heeft iets gemerkt. Dat zorgde voor zoveel gemengde gevoelens. Iedereen beleefde dat op een andere manier, maar de vraag ‘wat is hier gebeurd?’ speelde bij ons allemaal. We zijn toen heel erg naar elkaar toegetrokken.”
Gissen naar beweegredenen doen ze liever niet, benadrukt Zuidberg. “Op al die vragen krijg je geen antwoord. En wat je zelf ook bedenkt, altijd doe je iemand tekort. Want hij kan het zelf niet meer vertellen.”
Wel blijft de vraag wat het zegt over hun vriendengroep. Van Waardhuizen: “Neemt iemand niet de ruimte, voelt iemand niet de ruimte of is er geen ruimte? Dat heb ik me wel afgevraagd. Ian en ik gingen ook best vaak met z’n tweeën iets doen, ook toen heeft hij niets gezegd. Terwijl er duidelijk wel iets was, anders doe je zoiets niet. Dat maakt het heel moeilijk.”
Onderling maken ze de afspraak om beter op elkaar te letten. Van Waardhuizen: “We hadden echt zoiets van: dit laten we ons niet nog eens gebeuren.” Naar het hoe waren ze nog zoekende. “Zelf zei ik vooral tegen anderen dat ze hun gevoel moesten delen en dat ze altijd bij mij terecht konden. Maar dan leg je de verantwoordelijkheid eigenlijk bij de ander, terwijl je ook zelf kunt doorvragen. Ik had die vervolgstap toen nog niet gemaakt, want ja, ik wist ook niet hoe het moest. En nog steeds blijft het moeilijk.”
Dit kun je doen als een vriend(in) erdoorheen zit: Marieke (41) had een depressie en geeft tips
Zes jaar later zijn ze allemaal aan het werk, sommigen van hen wonen samen. En dan gebeurt het onvoorstelbare nog een keer. Afgelopen oktober maakt Martin een einde aan zijn leven. Weer komt het totaal onverwacht.
“Ik kon het niet geloven, het was alsof ik in een film zat”, zegt Zuidberg. “In het begin was ik heel onrustig en ik sliep slecht. Er liepen zoveel gedachten door elkaar heen.” Van Waardhuizen: “Zeker de tweede keer dacht ik: hoe kan dit? Ik voelde verontwaardiging, ook richting hem. Wat je helemaal niet wilt voelen, maar je denkt: dit kan niet. Hij kan toch niet ook weg zijn?”
Zuidberg: “Als ik me niet goed voel, dan zeg ik het ook. Daardoor denk je dat de ruimte er is, maar dat blijkt anders te liggen. Kennelijk moeten we die ruimte explicieter maken.” In mannenvriendschappen blijven sommige zaken wat meer onbesproken, merkt Renne. “Waarom vinden we het zo moeilijk om te zeggen dat we een slechte week hebben? Dat is iets wat wij willen doorbreken, maar wat ook onwennig voelt. Zeker in een groep is het doorvragen soms wat ongemakkelijk. We zijn nog steeds aan het leren, en ik zou liegen als ik zou zeggen dat we alle antwoorden hebben gevonden.”
Wat begint bij een herdenkingsfietstocht rondom de verjaardagen van Ian en Martin, leidt al snel tot de oprichting van de stichting. De vrienden beseffen dat ze mentale problemen onder jongeren bespreekbaar willen maken. “We wilden ons gevoel van onmacht omzetten in iets doen”, zegt Renne. Van Waardhuizen: “Wat ook gewoon een stukje rouwverwerking is. We willen niet de heiligen uithangen, we doen dit ook voor onszelf.”
In het begin had Renne daar wat moeite mee. “Ik dacht: dan schieten we als mannen weer meteen in de doe-modus, en praten we er nog steeds niet over.” Zuidberg: “Ik denk dat we het doen wel echt proberen te combineren met het voelen. Een van de jongens is psycholoog, en die zegt ook vaak: ‘Let op, we hebben het nog helemaal niet over onszelf gehad.'”
Dankzij de stichting zien ze elkaar wekelijks online. Altijd doen ze dan even een rondje hoe het met iedereen gaat. Van Waardhuizen: “Vorige week waren we er aan het einde helemaal klaar mee, maar we moesten nog het rondje doen. Uiteindelijk hebben we dat toch gedaan, en dan zie je dat er nog heel wat dingen naar boven komen. Dan besef je: het is goed om daar even bewust ruimte voor te maken. Anders was het onbesproken gebleven.”
Sanne (28) helpt depressieve jongeren na zelfdoding vriend: 'Hij was totaal niet somber'
Met de stichting willen ze bestaande projecten ondersteunen en zelf initiatieven ontwikkelen. Afgelopen zaterdag vond de eerste fietstocht plaats. Renne: “Mijn droom is dat onze fietstocht een soort Alpe d’Huzes status krijgt, en dat straks duizenden mensen gaan fietsen voor mentale gezondheid. Juist omdat we het gesprek op gang willen brengen. Iedereen kent de impact van kanker, zo moet het ook bij mentale gezondheid zijn.”
Van Waardhuizen: “Ook door ons eigen verhaal te delen, waarbij het twee keer gebeurd is, hopen we dat mensen zich achter hun oren krabben en denken: ik doe toch die stap naar voren en durf iets te zeggen of te vragen.” De vrienden zijn ook vooral trots op elkaar. Renne: “Ik twijfelde er al niet aan dat ik deze jongens mijn hele leven zou blijven zien. Nu weet ik het zeker.”
