Als gynaecoloog Jos Beek in het nieuws komt omdat hij zijn eigen zaad voor het verwekken van tientallen donorkinderen heeft gebruikt, vertellen de ouders van Patty Van der Zee (45) haar dat ook zij een donorkind is.
Uit een DNA-test blijkt dat Beek haar vader is. Patty schrijft over haar ingrijpende verhaal in het debuut Schepsel.
Toen bleek dat haar ouders niet op de natuurlijke manier kinderen konden krijgen, klopten ze aan bij de gynaecoloog. “Jos Beek was bij ons thuis bekend als de grote held: hij heeft ervoor gezorgd dat mijn ouders kinderen konden krijgen.” Dankzij zijn hulp werden Patty en haar broer geboren.
Als Patty 43 jaar is, brengt de media een schokkend bericht naar buiten: Beek zou zijn eigen zaad hebben gebruikt voor de verwekking van donorkinderen. Inmiddels zijn er bijna zestig nu volwassen donorkinderen bekend.
Een jeugdvriend van Patty, die net als zij dankzij de hulp van Beek is geboren, belt haar op. “Hij zei: ‘Onze superheld is in het nieuws, hij heeft zijn eigen zaad gebruikt.'” Hij moedigt Patty aan om ook een DNA-test te doen. “Ik deed het met het idee: ik ben toch gewoon van mijn vader. Maar als de arts iets heeft gedaan waar mijn ouders niet vanaf weten, dan is dit de enige manier om erachter te komen.”
De nieuwsberichten verontrusten ook haar ouders. Ze nodigen Patty en haar broer uit voor een gesprek. Wanneer ze samen aan tafel zitten, zegt haar vader: “Daar zit jullie moeder, maar ik ben niet jullie vader.” Die onthulling komt als een enorme schok voor beide kinderen. Patty raakt in een emotionele achtbaan. “Mijn eerste reflex was om te zeggen dat het niets uitmaakte, dat het gewoon even wennen was. Ik had vooral aandacht voor hún verdriet. Later besefte ik dat het daardoor niet meer over mij ging. Waar was ík in dit verhaal?”
Haar vader vraagt Patty om het verhaal stil te houden, uit schaamte over zijn onvruchtbaarheid. “Dat slot op mijn mond voelde als een gevangenis, ik werd er ziek van,” zegt Patty. “Mijn ouders gaven hun angst aan mij door, maar ik moest ook aan mezelf denken.”
Ze worstelt met allerlei vragen. Pas nu beseft ze dat het gevoel dat ze altijd heeft als ze in de spiegel kijkt, klopt. “Bepaalde kenmerken en interesses kon ik niet terugvinden bij mijn familie. Aan mijn moeders kant wel, maar aan mijn vaders kant niet. Elke dag keek ik in de spiegel en dacht: ik snap niet hoe ik eruitzie, misschien lijk ik wel op iemand van tien generaties terug? Ik kon het gewoon niet plaatsen.”
Niels (66) ontmoette zijn donorkind na veertig jaar: 'Een verrijking'
Met de openbaring van haar vader, is dat ineens wel duidelijk. Toch blijft ze zich afvragen hoe ze heeft kunnen missen dat haar vader niet haar echte vader is. “Mijn ouders zeggen dat ze nooit gelogen hebben. Als ik ernaar had gevraagd, hadden ze me het verteld, maar er was geen aanleiding om die vraag te stellen. Ze vertelden me dat ze nooit hebben gezegd: ‘Dat is je vader’. En dan ga je terugdenken of dat zo is.”
Patty’s ouders gingen er al die jaren van uit dat er een anonieme donor was ingezet. Twee maanden na de onthulling wordt Patty gebeld over de uitslag van de DNA-test. “‘Het verwantschap met Jos Beek is ook bij jou aangetoond’ zei de man aan de lijn. Ik realiseerde me ineens dat dat betekende dat ik heel veel halfbroers en -zussen heb.”
Patty gaat op onderzoek uit. Ze wil weten waar ze vandaan komt en wat dat betekent voor haar identiteit. “Toen ik mijn verwanten ontmoette, gaf dat zoveel herkenning.” Ze begrijpt nu waar haar creativiteit vandaan komt, ziet gezichtskenmerken terug bij halfbroers en -zussen en ontdekt zelfs dat zij en de wettige zoon van Beek dezelfde handen hebben. “De vorm van de handpalm, de vingers, brede handen: die lijken echt op elkaar. Dat gaf me zoveel rust. Dit zijn mijn familieankers, hier kom ik vandaan. Dit is óók wie ik ben.”
Patty schrijft haar ervaringen op ziet in dat het belangrijk is om haar verhaal niet alleen voor zichzelf te houden. Ze schrijft een boek. “Dat was wel wennen voor mijn ouders. Maar juist door het schrijven begreep ik beter hoe dit heeft kunnen gebeuren en hoe de fertiliteitswereld eigenlijk werkt. Alles draait om het vervullen van de kinderwens, maar voor de mensen die hier het resultaat van zijn, wordt niet gezorgd. Ook nu is dat nog niet goed geregeld.”
Ze wordt zich steeds meer van bewust van de maatschappelijke veranderingen die er volgens haar nodig zijn. “Nog steeds bepalen ouders of ze hun kind vertellen dat het via een donor is verwekt. Pas vanaf je 16e kun je zelf beperkte informatie opvragen over de donor, je biologische ouder, terwijl het niet aan anderen zou moeten liggen of en wanneer je iets over je afstamming te weten komt. Als je het niet wilt weten, is dat prima, maar iedereen zou in ieder geval de keuze moeten hebben. Mij heeft dat veel gelukkiger gemaakt.”
Waarom Beek ervoor koos om zijn eigen zaad te gebruiken, zal Patty nooit weten. Maar door zich in de situatie te verdiepen, kan ze het enigszins begrijpen. “Hij had carte blanche om te pionieren en wilde echtparen met een kinderwens echt helpen. In die tijd werd de onvruchtbaarheid van mannen geheim gehouden en er waren weinig voorstanders voor kunstmatige inseminatie met donorzaad. Bovendien moest een donor precies beschikbaar zijn tijdens de eisprong en zich drie dagen onthouden. Ik begrijp nu dat werken met vers donorzaad een grote uitdaging is.”
Steeds meer donorkinderen willen weten wie hun biologische ouders zijn
Met haar ouders is de band inmiddels verbeterd. “Ik heb ze vergeven voor hun keuzes, ook voor het slot op mijn mond dat ze me oplegden. En ik heb mezelf vergeven dat ik dit alles toeliet. Mijn leven is van mij en ik wil vrij zijn.”
Als Beek niet in het nieuws was gekomen, had Patty misschien nooit geweten dat haar vader niet haar biologische vader is. Haar ouders hadden geen aanleiding het te vertellen, al hadden ze wel de intentie om dat ooit te doen. “Ik begrijp dat het voor hen ontzettend moeilijk was. Het is zo belangrijk dat ouders open kaart spelen, ook al is dat in het begin zwaar. Familiegeheimen kunnen relaties kapotmaken. Door eerlijk te zijn, kun je samen de band herstellen. Uiteindelijk zorgt het in veel gevallen voor begrip, rust en een sterkere relatie.”
Haar ouders lezen Schepsel en komen zelfs naar de boekpresentatie. “Dat was heel moeilijk voor ze, vooral voor mijn vader. Maar zodra hij over de drempel stapte, viel er een enorme last van zijn schouders. Uiteindelijk overheersten trots en opluchting.”
Dankzij haar zoektocht begrijpt Patty beter waarom haar vader zich zo schaamde. “In de jaren ’70, ’80 en ’90 hing er een groot taboe rond onvruchtbaarheid. Zowel de kerk als veel artsen veroordeelden kunstmatige inseminatie met donorzaad. Zwijgen zou de rust en harmonie in het gezin bewaren. Anonieme donoren waren de norm en in die tijdsgeest is het te begrijpen waarom mijn ouders ervoor kozen om het geheim te houden.”
Een ontmoeting met haar biologische vader is helaas niet meer mogelijk, Beek overleed in 2019. Toch heeft Patty hem, zonder te weten dat hij haar biologische vader was, al eens ontmoet toen ze 19 jaar was. Hij ging met pensioen en haar familie was uitgenodigd voor zijn afscheid. “Ik gaf hem een hand en zei dat ik blij ben dat ik er ben. Achteraf gezien was dat een heel aparte ontmoeting. Wetende dat mijn ouders wisten dat ik donorkind was, in hun beleving van een anonieme donor, terwijl hij wist dat ik zijn biologische dochter was.”
Patty wil wensouders graag meegeven hoe belangrijk het is om stil te staan bij de keuzes rond donorconceptie. “Vraag jezelf af of je de nieuwsgierigheid van je kind naar hun wortels aan kunt. Uit mijn eigen ervaring weet ik hoe belangrijk het is dat ouders open en eerlijk zijn. Voor mij heeft het weten van de waarheid enorm veel betekend om mezelf te begrijpen. Het bracht me rust en gaf me de ruimte om mezelf en mijn verhaal echt te begrijpen.”
Omslag van het boek Schepsel, geschreven door Patty van der Zee.
Donorkind Inge (42) is op zoek naar haar donor: ‘Al drie halfzussen gevonden'
