Esther werd als klein meisje met harde hand opgevoed. Haar moeder ontvluchtte de situatie, waardoor de negenjarige Esther, haar zusje en hun drie broertjes alleen achterbleven bij hun strenggelovige vader. Ze zochten hulp bij een kleuterjuf, instanties en de politie, maar niemand deed iets.
Esther ten Wolde (47): “Als je iets vermoedt, meld het dan. Desnoods anoniem, maar kijk niet weg.”
Trigger warning: dit artikel gaat over huiselijk geweld.
Wanneer Esther negen jaar is, vlucht haar moeder na jarenlang in een gewelddadig huwelijk te hebben gezeten naar het klooster van de sektarische gemeente Gods. Ze laat daarbij haar vijf kinderen achter: de negenjarige Esther, haar vierjarige zusje Lydia en hun drie jongere broertjes, waaronder een baby van vijf maanden. Haar moeder ziet ze pas 17 jaar later weer.
Het gezin waarin Esther opgroeit is zeer religieus. Ze mogen geen tv kijken en alleen de christelijke liederen van Elly en Rikkert klinken. Haar vader voelt zich in rechtstreekse verbinding staan met God. Om zijn gezin klaar te maken voor de wereld die ooit komen gaat, voedt hij hen streng op en “spaart hij de roede niet”.
Voordat haar moeder vertrekt, communiceren haar ouders alleen nog via briefjes, zodat hun vader eerst zijn emoties kan laten zakken voordat hij ze op haar botviert. Dat betekent echter niet dat ze zo het geweld kon voorkomen. Uiteindelijk wordt het haar te veel. Ze vlucht en vertrouwt erop dat God haar kinderen onder zijn hoede zal nemen.
Foto van het gezin tijdens de bruiloft van haar vader met hun nieuwe moeder. Tekst loopt door onder de foto.
Onder invloed van de Gemeente Gods vraagt de moeder van Esther de echtscheiding van haar man aan en doet zij schriftelijk afstand van haar kinderen. In het begin zet hun vader nog alles op alles om hun moeder terug te halen, waarbij hij zijn kinderen tijdelijk onderbrengt bij familie en “wildvreemde mensen van de kerk”.
Maar als dat niet lukt, haalt hij ze na ongeveer twee maanden op van hun tijdelijke logeeradres. Tot hun verrassing stelt hun vader een andere vrouw aan hen voor, die ze meteen moeten accepteren als hun nieuwe moeder. Ze worden gedwongen om dit direct te laten zien door haar een kus op de wang te geven. Maar Esther’s zusje Lydia, dan vier jaar oud, weigert dit, wat meteen voor frictie zorgt tussen haar en de nieuwe stiefmoeder.
Foto van Esther als ze negen jaar is. Tekst loopt door onder de foto.
De nieuwe vrouw brengt ook een zoon van veertien en een geadopteerde zoon van elf jaar mee die, volgens Esther, vanaf het begin al stelselmatig worden voorgetrokken. “We waren heel arm, maar dat was niet te merken bij mijn stiefbroer. Hij kreeg wel die gevulde koek, die wij niet kregen. Ook bij het eten mochten wij geen ketchup, maar hij wel. Het was heel scheef.”
De kinderen groeien op in een liefdeloze omgeving, waar hun stiefmoeder de huishoudelijke klussen zoveel mogelijk aan hen overlaat. “Ze wilde ons verder niet horen of zien”, vertelt Esther. Stilletjes bewegen ze zich door het huis, waarbij Esther de zorg voor haar broertjes en zusje op zich neemt. “Ik verschoonde luiers, maakte eten en zorgde dat ze klaar waren voor school. We moesten vooral gehoorzamen en luisteren. Als we dat niet deden, snauwde ze naar ons. Ze rookte voornamelijk shag en dronk ’s avonds een fles wijn. Als ze ’s ochtends haar roes uitsliep, moesten we zo stil mogelijk zijn, zodat ze niet wakker werd.
We waren ook altijd op onze hoede voor onze vader. Hij strafte ons door ons te slaan met een houten pollepel. We moesten ons onderwerpen aan zijn ideologie van zelfverloochening. We mochten geen mening hebben, geen eigen gedachten of emoties. Hij bepaalde hoe we ons moesten gedragen, want volgens hem stond hij in direct contact met God. Absolute gehoorzaamheid was daarom vereist en discussie was onmogelijk, want hij had altijd gelijk.”
Esther heeft vooral nare herinneringen aan de ontberingen van haar zusje Lydia. Door valse beschuldigingen van haar stiefmoeder voor onder andere het in brand steken van het huis. Hun vader geloofde hierdoor ook dat Lydia de schuldige was, terwijl haar stiefbroer deze dingen had gedaan, waardoor ze regelmatig op slaag kon rekenen.
Zo herinnert Esther zich hoe Lydia werd afgeranseld toen er een kerstkransje uit de kerstboom ontbrak. Hoewel Lydia nog maar een jaar of zes was, kreeg ze de schuld en werd ze tot bloedens toe geslagen. “Ze kroop in een hoekje om te ontsnappen aan de klappen, maar hij zei: ‘Ik ben nog niet klaar’ en sloeg haar nog harder. Ze moest leren eerlijk te zijn, vond hij.”
Terwijl Lydia het uitschreeuwt van de pijn, verstopt Esther zich in de kast. “Het was zo traumatisch dat ik er jaren later EMDR-therapie voor heb gehad. Ik zat in de kast met mijn ogen en oren dicht, neuriede liedjes en wiegde mezelf heen en weer om mezelf gerust te stellen. Nog steeds reageert mijn hele lichaam erop als ik eraan terugdenk.”
Zowel Esther als haar zusje trekken meerdere keren aan de bel, maar worden niet geloofd. Esther meldt het bij verschillende instanties en bij jeugdverpleegkundigen op school. Twee politieagenten zijn bij een incident zelfs getuige van mishandeling. “Ook onze buren moeten ervan geweten hebben. Dat kan niet anders”, vertelt Esther. Toch blijft hulp uit. De ene keer dat ze wel serieus worden genomen, komt een instantie langs om met de ouders te praten. Maar dat blijkt een verkeerde aanpak. “Daarna kregen we opnieuw een pak slaag.”
De mishandelingen nemen pas af wanneer haar vader ontdekt dat het niet Lydia, maar haar geadopteerde stiefbroer was die het huis in brand heeft gestoken. Pas dan realiseert hij zich dat Lydia nog te klein is om een lucifer aan te steken of een aansteker te gebruiken.
Om het goed te maken, neemt hij Lydia mee naar een ijsjeszaak. “Het ijsje was zijn manier om de valse beschuldiging goed te maken, en daarmee was voor hem de kous af.” De geadopteerde stiefzoon krijgt het daarna zwaar te verduren en ontvlucht uiteindelijk het huis. “Met harde hand moest hij leren hoe hij zich volgens de regels van God moest gedragen. Vanaf dat moment werd Lydia veel minder geslagen, maar dat gold helaas niet voor mijn jongste broertjes. Vanaf toen werden zij vaak als de schuldige aangewezen en moesten ze dat bekopen met de pollepel.”
De vijf kinderen vinden al die jaren wel troost bij elkaar. “We vormden samen een front. ’s Avonds kropen we bij elkaar, zochten we elkaars veiligheid op en stelden we elkaar gerust.” In de tussentijd verslechtert het huwelijk van Esthers vader en stiefmoeder. Wanneer haar vader met de drie jongste kinderen op vakantie is, grijpt de stiefmoeder haar kans en vertrekt. Esther en haar oudste broer, dan 18 en 16 jaar, gaan met haar mee en verblijven een tijdje bij een tante. Ze keren niet meer terug naar huis.
Lydia en de twee jongste broertjes blijven bij hun vader, die aanvankelijk milder is. Maar als het geweld weer toeneemt, vertrekt ook Lydia op 16-jarige leeftijd.
Als ook de twee jongste broers een tijd later het huis uit zijn, gaat hun vader backpacken. “Hij was eindelijk verlost van de vaderrol, die hij belastend vond. Na zijn reis veranderde hij. Hij werd veel relaxter en heeft veel therapie gevolgd, wat hem een stuk normaler maakte. Ik denk dat hij leed aan depressies en psychoses; dat moet haast wel als hij dacht dat hij in contact stond met God.”
Inmiddels leeft hun vader niet meer, maar voordat hij overleed, schreef hij Esther en haar broertjes en zusje een excuusbrief. “Voorheen ontkende hij dat hij ons had mishandeld, maar door therapie heeft hij leren inzien hoe schadelijk het slaan van je kinderen is. Hij wilde met ons opnieuw beginnen, met een schone lei. Hij erkende toen ook dat hij ons al die jaren wel degelijk had mishandeld. Die erkenning heeft me goed gedaan.”
Over het leven van Esther en Lydia is het boek Wie zijn kind lief heeft geschreven door Jannie Kats, vrijwilliger bij het Levensboekproject van Vereniging Humanitas. Het boek is zonder winstoogmerk en in eigen beheer uitgebracht. Voor het boek moesten Esther en Lydia terug naar herinneringen die zij jarenlang hadden geblokkeerd. “Dat was verschrikkelijk. Soms was ik helemaal in tranen, misselijk en kreeg ik hoofdpijn. Maar ik vond het belangrijk om dit met mijn zusje te doen. Het werkte uiteindelijk ook helend. En we willen ons verhaal graag delen. In de hoop dat mensen onze boodschap serieus nemen.
Foto van Esther en haar zusje Lydia. Tekst loopt door onder de foto.
Dankzij het volgen van allerlei therapieën gaat het nu beter met Esther. Ze heeft inmiddels twee kinderen van zeven en negen jaar. Ook kwam ze weer in contact met haar moeder, al ging dat niet gemakkelijk. “Toen ik een burn-out had en door een zware scheiding ging met kleine kinderen, was ze er weer niet voor me. Ze zat in Spanje en was druk met haar sociale kring, terwijl ik door een moeilijke periode ging. Ik heb toen afstand van haar genomen. Jaren later nam ze zelf contact met me op, waarna ons contact verbeterde. Samen hebben we relatietherapie gevolgd en dat zorgde ervoor dat we nader tot elkaar zijn gekomen en meer begrip voor elkaar hebben. Nu zie ik haar weer vaker.”
Esther deelt haar verhaal in de hoop dat mensen niet wegkijken. “Heb je vermoedens van kindermishandeling, meld het dan, dat kan ook anoniem. Alleen zo kun je erger voorkomen.”
In een reactie aan LINDA. laat de stiefbroer van Esther weten zich niet volledig in het boek en bovenstaande feiten kan herkennen. Hij schrijft daarover het volgende: “De meeste dingen zoals in het boek beschreven kloppen, maar helaas klopt de beschrijving van de branden in het boek niet. De waarheid is dat ik Esther en haar broer Johan die op de zolder lagen te slapen met gevaar voor eigen leven ternauwernood heb weten te redden.”
Hij vervolgt: “Ik ben zeker geen aardige stiefbroer geweest. Het was altijd strijd en ruzie in het gezin. Ik had als oudste in het gezin bepaalde privileges.
Het is begrijpelijk dat dit geen fijne indruk bij mijn stiefbroertjes en zusjes heeft achtergelaten. Ik heb dan ook mijn excuus aan hen aangeboden.
Ik begrijp het trauma van Esther en Lydia en Nando. Ik ben er gelukkig veel beter vanaf gekomen zonder al die trauma’s. Maar het steekt wel dat ik na decennia nog steeds als de boeman wordt gezien en mij kennelijk nog tot op de dag van vandaag van alles wordt kwalijk genomen. En dit terwijl ik hun leven heb gered en bovendien ook nog eens mijn fouten rijkelijk heb toegegeven en om vergeving heb gevraagd. Als dank word ik doodgezwegen en wordt mijn reddende rol bovendien geminimaliseerd.”
Voel je je onveilig in je eigen huis of heb je het gevoel dat iemand in je omgeving in een onveilige situatie verkeert? Je kunt Veilig Thuis 24/7 bellen op 0800 2000 voor advies of om een melding te maken. Ook kun je hen anoniem chatten. Heb je te maken met direct gevaar, bel dan 112.
Hoe belanden mensen in een sekte? 'Ik kon op dat moment geen nee zeggen'
