Bijna één op de vijf Nederlandse jongeren heeft een psychische aandoening, schatte UNICEF vorig jaar. Het zou gaan om 18 procent van Nederlandse jongeren van 10 tot 19 jaar.
Wat kun je doen om een kind te steunen dat met mentale problemen worstelt? LINDA.nl vroeg het aan Valerie Ritchie, psycholoog bij MIND Korrelatie én opvoedcoach.
Van heftige driftbuien tot angsten, depressies en eetstoornissen: kinderen en tieners lijken er steeds vaker door getroffen te worden. Het aantal jonge eetstoornispatiënten is bijvoorbeeld verdubbeld ten opzichte van voor de coronacrisis, en vorig jaar bleek dat een kwart van de studenten gedurende een periode van vier weken weleens klaar is met het leven.
Grote kans dat jij je als ouder machteloos voelt als je moet toekijken hoe het steeds slechter gaat met je kind. Dat wachtlijsten voor jeugdzorg alleen maar langer worden door het personeelstekort, maakt het er niet beter op. Hoe kun je je kind met mentale problemen toch steunen of helpen?
Het belangrijkste is dat je klaarstaat voor je kind als het hulp nodig heeft, zegt psycholoog Valerie Ritchie. Op die manier maak je het heel laagdrempelig voor je kind om je hulp te vragen. Ritchie: “Verbinding met je kind is heel belangrijk. Geef je kind veel knuffels en zorg voor genoeg tijd samen. Doe veel voorzetjes, zoals: ‘Laat het me weten als ik iets voor je kan doen.’ Op die manier weet je kind dat hij of zij het zou kunnen aangeven als er iets is.”
In het meest ideale geval geeft je kind dan zelf aan dat het ergens mee worstelt, zegt Ritchie. “Maar helaas is dat in de meeste gevallen niet zo. Bij jonge kinderen kan dat komen doordat ze gevoelens nog lastig onder woorden kunnen brengen. Je merkt het dan vooral aan indirecte signalen. Als een kind vaak boos is, extreme driftbuien heeft, veel huilt of ruzie zoekt op school, is dat een teken dat je extra moet opletten. Eventueel kun je ook aan een leraar vragen hoe die denkt dat het met je kind gaat.”
Driftbui in de supermarkt: herkenbare situatie van vader vliegt internet over
Als je zulke tekenen ziet, kun je die als aanleiding gebruiken om het gesprek aan te gaan, legt Ritchie uit. Je kunt het gesprek aangaan door zonder oordeel te zeggen wat je ziet. “Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat je boos of verdrietig bent’ of ‘Ik merk dat je vaak buikpijn hebt’, gevolgd door: ‘Is er iets waar je mee zit? Hoe kan ik je helpen?’. Belangrijk is om in zo’n gesprek goed te luisteren. Dat betekent: je volle aandacht erbij, je telefoon weg, er echt even een moment voor nemen.”
Naast het luisteren is het belangrijk om open vragen te stellen (‘Hoe is dat voor je?’ en ‘Wat voel je dan?’) en het proberen te bekijken vanuit de blik van je kind. “Als ouder hebben we vaak de neiging om ons kind te vertellen dat het allemaal wel goed komt, of het te relativeren. Als een kind tegen jou zegt dat iemand hem of haar heeft gepest omdat het lelijk haar zou hebben, wil jij waarschijnlijk zeggen: ‘Maar je haar is juist heel mooi!’. Beter is het om begrip te tonen voor de gevoelens van je kind.”
Bij tieners zit het iets anders, legt Ritchie uit. “Tieners beseffen het misschien eerder als ze te maken hebben met bijvoorbeeld angstige gevoelens, maar ze spreken het ook minder snel uit dan jonge kinderen. Toch kun je iemand niet dwingen om te praten. Als je steeds aandringt, zonderen tieners zich juist snel af. Je kunt wel zorgen dat je af en toe iets leuks doet met je tiener en aangeven dat je er bent als ze iets nodig hebben. Zorg dat je ook echt beschikbaar bent en interesse toont. Maar dan nog kan het best even duren tot je tiener gaat praten.”
Ook hier is inleving belangrijk. Lees je bijvoorbeeld in over de mentale klachten van je kind, raadt Ritchie aan. “Als je geen ervaring hebt met bijvoorbeeld een depressie, kan het lastig zijn om je in te leven. Maar als je zegt dat er ‘niks is om somber over te zijn’, heeft je kind daar niet zo veel aan. Wél als je eigen onderzoek doet over hoe mentale problemen werken, bijvoorbeeld via de huisarts of MIND Korrelatie.” Zo snap je beter waar je kind het over heeft en is het gemakkelijker een gesprek te voeren.
Psychologen lanceren podcast tegen lange wachtlijsten ggz: 'Al is het maar ter herkenning'
Als je vermoedt dat het echt slecht gaat met je kind, kun je overwegen om professionele hulp in te schakelen. Maar doe dat niet achter de rug van je kind om, zegt Ritchie. “Als jij een afspraak voor je kind maakt bij de huisarts en diegene er met een smoesje heen stuurt, breekt dat juist het vertrouwen.”
Wel kun je ze laten weten dat er hulp bestaat. “Veel kinderen met mentale problemen voelen zich alleen en onbegrepen. Als ze erachter komen dat het anders kan, is dat vaak een verademing. In het ideale geval kunnen jullie samen onderzoeken welke hulp er is, samen naar de huisarts gaan.”
Heb jij het vermoeden dat je kind worstelt met mentale problemen en vind je het lastig daarmee om te gaan? Praat (anoniem) met een hulpverlener van MIND Korrelatie via 0900 – 1450 of mindkorrelatie.nl.
