Marathonschaatsster Jessica Merkens (31) staat al sinds haar vijfde op het ijs, maar realiseerde zich vorig jaar dat ze eigenlijk weinig over de geschiedenis van vrouwen in haar sport weet. Ze ging op onderzoek uit.
In haar boek Op eigen houtje bundelt ze verhalen van schaatssters die de Elfstedentocht reden en vertelt ze over de vooroordelen waarmee zij te maken kregen.
Wanneer Jessica voor het eerst sinds lange tijd weer met haar vader en oom op natuurrijs in Friesland staat, moet ze aan de Elfstedentocht denken. Het is alweer 26 jaar geleden dat de ‘Tocht der Tochten’ voor het laatst werd gereden. Bij de eerstvolgende keer zal er voor de eerste keer een aparte wedstrijd voor vrouwen komen. “Toen bedacht ik me ineens: wie waren de vrouwen die de Elfstedentocht reden?”
Jessica gaat op onderzoek uit en ontdekt dat vrouwen de tocht al sinds 1912 reden. Ze mochten alleen niet voor de prijzen meeschaatsen, want de wedstrijd was alleen voor mannen. “In de jaren veertig wilden twee vrouwen, die goede schaatssters waren, meedoen aan de wedstrijd. Het bestuur weigerde. Dat veranderde pas in 1985.”
Een jonge Jessica op het ijs. Tekst loopt door onder de foto.
Jessica spreekt meerdere schaatssters die veel voor de emancipatie van schaatssters betekend hebben. Ook praat ze met enkele nabestaanden. “Het is zó lang over mannen gegaan. Nu draai ik het een keer om. Ik wil dat mensen weten wie deze vrouwen waren en welke strijd zij meemaakten.”
Eén van de vrouwen die haar bijblijft, is Sjoerdtsje Faber. “Zij deed mee aan de Elfstedentocht tijdens de Tweede Wereldoorlog en eindigde als derde toerrijder, maar mocht het jaar erop niet meedoen aan de wedstrijd. Het was een zware tijd om te schaatsen, maar dat maakt het extra bijzonder. Vrouwen wilden zelfs tóen de competitie aangaan.”
Iets wat Jessica tijdens haar onderzoek opvalt, is dat de schaatssport écht voor iedereen is.”Of je nou arm, rijk, protestants of katholiek was. Het was heel normaal dat vrouwen 200 kilometer schaatsten, wat in andere sporten niet het geval was. Maar de wedstrijd rijden was een ander verhaal, want daar zouden ze onvruchtbaar van worden, werd gezegd. Ze werden lang in vrijheid beperkt om op hoog niveau te mogen sporten.”
Maar ook nu ziet Jessica nog verschillen. “Op televisie wordt de alternatieve Elfstedentocht uitgezonden. Bij mannen geven ze een hele samenvatting, bij vrouwen laten ze alleen het laatste stuk zien. Het mannenpeloton heeft veel professionele schaatsers, de vrouwen doen het bijna allemaal als hobby erbij. Ook hebben de mannen veel grotere sponsoren.”
Door haar boek hoopt ze dat meer mensen de verhalen van schaatssters als Sytske Straatsma en Lenie van der Hoorn leren kennen. “Het is een eerbetoon aan hun prestaties”, zegt Jessica, “maar ik hoop ook te laten zien wat een strijd het was om als vrouw de vrijheid te hebben om te doen wat je het liefste doet.”
Op eigen houtje van Jessica Merkens is vanaf nu verkrijgbaar.
Bobbi Eden schrijft boek 'Hoera, baby onderweg': 'Mijn bevalling was niet echt gezellig'
