Wie kiest er soms niet voor hetzelfde wachtwoord? Misschien pas je net dat ene cijfer aan of kies je net voor een andere letter. ‘Het overkomt mij toch niet’, denk je vast. Toch loop je meer risico dan je denkt.
Cyberpsycholoog Inge Wetzer legt uit aan LINDA. hoe je voorkomt dat jouw gegevens in de handen vallen van criminelen. “Waar een crimineel vroeger over je schouder meekeek tijdens het invoeren van je pincode, kijkt die nu mee tijdens het inloggen op je bankapp.”
Kies jij ook vaak voor hetzelfde wachtwoord of een minder unieke cijfercode? Je bent niet de enige die onvoorzichtig omgaat met beveiligingscodes. Toch kan de ene plek waar je dezelfde code invoert iets kwetsbaarder zijn dan de andere plek. Criminelen zijn vaak uit op geld, het is daarom oppassen geblazen rondom beveiligingscodes voor mobiel bankieren of betalen.
Toch gaan 6 op de 10 mensen onvoorzichtig om met deze beveiligingscodes, zo blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O, uitgevoerd in opdracht van ABN AMRO. Zo kiest maar één op de drie mensen een unieke cijfercode. Nog iets minder, bijna één op de vier (44 procent), verandert de cijfercode voor mobiel betalen zoals met Apple Pay zelden tot nooit.
Die onvoorzichtigheid gaat gepaard met veel risico’s. Wie vaak kiest voor dezelfde code, loopt meer risico om slachtoffer te worden van shouldering. Tijdens shouldering kijkt een crimineel ‘over je schouder’ mee tijdens het inloggen op bijvoorbeeld een bankapp. Kies je dan vaak voor dezelfde code? Dan zijn codes van andere diensten makkelijk te raden voor deze persoon. Zo kan een crimineel makkelijk inloggen op andere platformen met jouw account of deze gegevens doorverkopen op het darkweb voor veel geld.
'Ik wist zeker dat het mij nooit zou overkomen, maar ik ben online opgelicht'
Naast hetzelfde wachtwoord, lopen mensen die kiezen voor herleidbare makkelijke wachtwoorden ook een groter risico om slachtoffer te worden van cybercriminelen. Je hebt een minder uniek wachtwoord als deze bijvoorbeeld herleidbaar is naar jouw verjaardag of woonplaats. “Deze informatie is makkelijk op te zoeken”, vertelt Wetzer.
Nu is het nieuws dat je meer risico loopt door het kiezen van herleidbare en minder unieke wachtwoorden niet echt iets nieuws. Dat zoveel mensen toch bewust het grotere risico lopen, is wel opvallend. “Dat heeft met twee dingen te maken”, licht de cyberpsycholoog toe.
“Ten eerste is het een stukje gemakzucht. Het kan zijn dat je bijvoorbeeld snel een wachtwoord moet kiezen om ergens in te kunnen loggen, iets dat je vooraf niet ziet aankomen. Veel mensen kiezen dan voor een wachtwoord waarvan ze zeker weten dat je het gaat onthouden.”
App'jes van zogenaamde familieleden? Dit moet je weten over cybercrime en oplichting
Maar dit kun je later toch aanpassen? “Ja, alleen nu werkt het ook. Mensen doen liever geen extra moeite en zoeken dat liever niet actief op. Het is een afweging tussen werkbaarheid en veiligheid.”
En dat mensen die veiligheidsrisico’s maar lastig kunnen inschatten, is een bekend gegeven voor de cyberpsycholoog. “Die risico’s inschatten, vinden we lastig. ‘Het overkomt mij toch niet’, is iets wat veel mensen denken. Pas als het hen overkomt of iemand die dichtbij hen staat, passen ze echt op.”
Een tweede reden waarom mensen vaak geneigd zijn om voor hetzelfde wachtwoord te kiezen, is omdat we als mens last hebben van “geheugenangst”. “We zijn bang dat als we iets creatiefs bedenken, dat we dat dan snel vergeten. En dat is ook wel terecht, want wie een unieke code bedenkt en deze de weken erna niet herhaalt, vergeet deze code weer.”
Shouldering is van alle tijden, toch is de manier waarop veranderd volgens Wetzer. “Waar een crimineel vroeger over je schouder meekeek tijdens het invoeren van je pincode, kijkt die nu mee tijdens het inloggen op je bankapp.”
Pig butchering is nieuwe vorm van datingfraude, het overkwam Maud: 'Ben voor 26.000 euro opgelicht'
Wat Wetzer benadrukt, is dat criminelen gebruik maken van de menselijke neiging om niet vervelend te zijn. “Je ziet het vaak wel wanneer iemand over je schouder meekijkt met wat je op je telefoon doet. Toch durf je je niet naar deze persoon toe te draaien”, vertelt Wetzer. “Als mens wil je leuk gevonden worden, je wilt iemand niet het idee geven dat je iemand wantrouwt.”
Het is terecht dat je niet al je wachtwoorden uit je hoofd kent, zeker geen unieke wachtwoorden. “Je kunt maar een beperkt aantal codes onthouden, ongeveer vijf.” Toch zijn er wel veilige manieren om veel unieke codes te onthouden.
Wetzer benadrukt in ieder geval één belangrijke regel: “Bewaar je codes niet in je notities of als tekstbestand op je computer, hier kunnen criminelen heel makkelijk bij.” Het gebruik van veilige wachtwoordmanagers raadt Wetzer liever aan als alternatief. “Het is hetzelfde als een digitale wachtwoordenkluis, wat je goed beveiligt met een wachtwoord.”
Met déze drie tips voorkom je dat je online wordt opgelicht
