Gary Veerman (35) overleefde de nieuwjaarsbrand in het Volendamse café ’t Hemeltje. Het zijn vooral de onzichtbare littekens die haar jarenlang teisteren. In het vissersdorp ligt een taboe op haar zware depressie en dat wordt alsnog bijna haar dood.
Gary vat haar verhaal samen in een roman genaamd Oud en Nieuw – van de Hemel naar de hel en terug.
Tijdens de jaarwisseling van 2000-2001 ontstaat er brand in café ’t Hemeltje in Volendam. Veertien mensen komen om het leven en ruim tweehonderd aanwezigen raken gewond, onder wie Gary. Ze ziet alles van dichtbij gebeuren.
“Ik heb mensen zien verbranden en zien overlijden, dat was heel heftig”, vertelt ze. Terwijl velen om haar heen nog maar weinig weten, herinnert zij zich elk detail. “Ik weet alles nog. Dat mondde uiteindelijk uit in mijn post traumatische stressstoornis (PTSS).”
Vlak na de cafébrand vlucht Gary voor haar eigen trauma. “Mijn vriendinnen lagen nog in het ziekenhuis voor hun leven te vechten, dus ik stortte me volledig op hún herstel. Uiteindelijk overleed een van mijn vriendinnetjes alsnog aan haar verwondingen. Ze was net vijftien jaar. Van ons werd verwacht dat we gewoon door zouden gaan.”
Gary op veertienjarige leeftijd in het ziekenhuis:
Praten over de traumatische ramp is uit den boze. De gemeenschap moet door met het leven en dat geldt ook voor Gary. Volgens haar heeft die Volendamse ‘niet lullen maar pellen’-mentaliteit een duidelijke oorsprong. “Vroeger was het leven in Volendam heel hard. Er was veel armoede en de inwoners werden vaak als tweederangs burgers behandeld”, weet Gary.
“Hard werken en elkaar helpen overleven was de norm. Geen tijd voor zwakte, gewoon doorvechten.” Die mentaliteit werkt altijd voor de Volendammers, maar gaat voor een tragedie als de nieuwjaarsbrand niet op. “Veel mensen ontwikkelen nu alsnog klachten.”
Ook Gary wil na de brand door met haar leven, maar dat lukt niet. “Ik kon niet gewoon doorgaan en normaal functioneren zoals de rest van de gemeenschap. Daar kwam veel schaamte bij kijken.” Tien jaar lang draagt ze een masker. “Het overgrote deel van de week zat ik zwaar depressief thuis. Eén keer per week deed ik alsof er niets aan de hand was. Dan gaf ik een voorstelling, want niemand wist wat er echt speelde. Dat werd alsnog bijna mijn dood.”
Gary vecht niet alleen tegen haar trauma, maar ook tegen de schaamte en het gevoel van waardeloosheid. “Ik dacht: als ik niet mee kan komen met de rest van mijn omgeving, dan ga ik liever dood”, vertelt de Volendamse. “Als ik daar nu over nadenk, vind ik het echt vreselijk dat het er zó ingestampt is dat we nergens over mochten praten.”
Kees Tol staat stil bij brand in 't Hemeltje: 'Letterlijk de dood in de ogen gekeken'
Uiteindelijk laat een intensief therapietraject Gary inzien dat het ook anders kan. Ze weet los te breken uit de schaamte en het zware taboe in Volendam. Maar dan pleegt haar broer zelfmoord. “Een van de grootste factoren daarin was ook schaamte. Hij is daar dus wél aan onderdoor gegaan.”
In diezelfde periode bevalt Gary van haar kindje. Het slaapgebrek sluipt erin en de psychische klachten keren terug, met een burn-out als gevolg. “Het was daardoor extra belangrijk om de schaamte en het taboe te doorbreken. Kwetsbaarheid wordt hier nog altijd als zwakte gezien, terwijl het juist een kracht kan zijn.”
Gewapend met kwetsbaarheid als kracht besluit Gary een boek te schrijven. “Ik wilde iets doen met de lessen die ik heb geleerd en het leed wat ik heb gekend. Maar dan niet op een zware zelfhulpboek-manier.” Het boek Oud en Nieuw – Van de Hemel naar de hel en terug is daarom een roman geworden.
“De lezer wordt meegevoerd naar een andere wereld. Het verhaal gaat over twee vrouwen die beiden, hoewel er een eeuw tussen hen instaat, verstikken in de gesloten gemeenschap van Volendam. Daar proberen ze op een eigen manier uit te breken.”
Ook de cafébrand in ’t Hemeltje komt aan bod. “Ik heb precies omschreven hoe het was, zodat de lezer beter begrijpt hoe ik in een zware depressie terechtkwam. Ik heb al mijn kwetsbaarheid gebruikt in het boek; me volledig blootgesteld. Het is een boek met zowel historische als moderne componenten, dat gaat over het overwinnen van je eigen leed.” Daarbij drukt ze iedereen op het hart: “Laat je niet kleinhouden door je omgeving.”
Na twintig jaar blikt Monique terug op de cafébrand in 't Hemeltje: 'Een grote steekvlam, vlak achter mij'
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
