Afgelopen zondagmiddag om vier uur maakt Smits plompverloren de appgroep ‘Kaboel evacuatie’ aan. Een Nederlandse familie die vastzit in Afghanistan vroeg namelijk om haar hulp. Smits: “Ik heb jarenlange ervaring met conflictgebieden en mensenrechten, dus men weet mij te vinden.”

Ze voegt mensen met expertise op verschillende gebieden aan de appgroep toe, die haar zouden kunnen helpen om het gezin uit Afghanistan te krijgen. Onder anderen Tweede Kamerlid Derk Boswijk (CDA) en voormalig Tweede Kamerleden Ingrid de Caluwé en Kathleen Ferrier. Ook oud-militairen en voormalig-inlichtingenofficier Guido Blaauw komen in de groep.

Tactische aanwijzingen

De groep voorziet de Nederlanders ter plekke van informatie en tactische aanwijzingen om heelhuids op het vliegveld en in een vliegtuig te geraken. Smits: “Iedereen heeft alles uit zijn handen laten vallen om te helpen. We hebben uitgezocht hoeveel Nederlanders er nu in Afghanistan zitten en deze lijsten aan Buitenlandse Zaken doorgespeeld.”

De Nederlanders in Afghanistan helpen zelf ook actief mee door het delen van informatie over wegen, de toestand rondom het vliegveld en het vermijden van plekken waar wordt geschoten.

Het interview is drie minuten en 45 seconden bezig als Smits een ander telefoontje krijgt: “Sorry, deze moet ik nemen, excuus!”

Appgroep-lid Guido Blaauw tweet dat de groep mensen waarover zij zich ontfermen inmiddels uit 21 burgers bestaat, onder wie acht kinderen. “En daar komen er steeds meer bij. Een kindje van drie is ziek.” Sommigen waren in Afghanistan voor werk, familiebezoek of een stervend familielid.

Gedrang bij de gates

Na een half uur belt Smits terug: “We zijn begonnen met het geven van advies aan één persoon. Dat werd al snel een groep, die we naar het vliegveld hebben gedirigeerd. Maar om de groep daadwerkelijk óp het vliegveld te krijgen, is een ander verhaal.”

Smits vertelt over een moeder die met haar drie kinderen weg wilde komen. “Het gedrang bij de gates was heel groot. Er werd geschoten en dan is het moeilijk om de auto uit te stappen. Maar als je weggaat is de vraag: kom ik er een andere keer wel doorheen?” De moeder en haar kinderen konden 24 uur de auto niet uit. “Ze moest haar eten en water rantsoeneren omdat ze niet wist hoeveel uur ze nog had. ’s Avonds is er ook nog eens een avondklok en er is overal Taliban. Uiteindelijk moesten we haar terugsturen naar een veilige locatie.”

De solidariteit is enorm, zegt Smits. “Andere Nederlanders op een veilige locatie zeggen dan: ‘Kom maar. We weten niet waar je moet slapen, zo vol is het hier, maar kom maar.'”

Omsingeld

De wanhoop is groot, zegt Smits, en Defensie spant zich enorm in om de mensen er weg te halen. “Sommigen komen van ver buiten Kaboel en voor hen is het lastig om naar stad te rijden. De Taliban heeft het vliegveld omsingeld.”

Er zijn al twee pogingen gedaan om de mensen weg te krijgen, maar het loopt steeds spaak. Hoe dat kan wil zij in verband met de veiligheid van de mensen daar niet vertellen: “De Taliban is slim, hoor. Zij volgen social media ook.”

Familie vermoord

Momenteel is de groep druk bezig om een vrouw het land uit te krijgen wier familie door de Taliban is vermoord. “De Taliban redeneert: alle belangrijke grote vissen zaten op die eerste vluchten. Nu zijn er alleen kleine vissen over en maakt het de internationale gemeenschap niet uit als we die pakken. We proberen deze vrouw op een veilige locatie onder te brengen.”

Het idee was dat de Amerikanen zo’n twaalf dagen het vliegveld in handen zouden houden, maar volgens de laatste informatie wordt dat korter, zegt Smits: “Het is een heel nare film. We hadden zo gehoopt dat dat het gisteravond zou lukken, maar helaas. Elke poging die zij doen is gevaarlijk.”

Soms valt er ineens geen contact meer te krijgen. “Dan zit je wel met samengeknepen billen hier. En je kunt niets doen. Gelukkig werken Buitenlandse Zaken en Defensie  de klok rond om al onze mensen veilig thuis te krijgen.”

Nederlands staatsburger

De genoemde 21 mensen zijn Nederlands staatsburger en staan los van het traject dat de tolken en het andere personeel (en hun familie) die voor de Nederlandse missie werkten, zullen moeten doorlopen.

De BBC bericht donderdag over een vertrouwelijk uitgelekt VN-document. Daarop staat dat de Taliban hun jacht intensiveert op Afghanen die samenwerkten met de buitenlandse troepen. “De Taliban dreigt hun familieleden te vermoorden of te arresteren, tenzij ze zich aan hen zullen overgeven.” De Taliban heeft voordat ze alle grote steden innamen al deze ‘collaborateurs’ in kaart gebracht.

Goed getrainde militairen

Aanvankelijk weigerde demissionair staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD) om gehoor te geven aan de kamerbreed gedragen motie om alle Afghaanse mensen die voor de Nederlandse missie hebben gewerkt – en daarom gevaar liepen – naar Nederland te halen. Niet alleen de tolken. Woensdagavond ging het demissionaire kabinet dan toch overstag. Net als tolken worden ook andere medewerkers, zoals koks en bewaarders, nu als systematisch vervolgde groepen gezien.

Smits: “Defensie heeft de administratie goed op orde, dus we weten welke mensen er voor hen gewerkt hebben. De vraag is alleen hóé we de mensen hier krijgen. Maar we zijn heel blij dat er sinds gisteren goed getrainde Nederlandse militairen zitten.”

*De naam Christina Smits is vanwege veiligheidsredenen gefingeerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.

Zit er Nederlandse familie van je vast in Afghanistan? De Nederlandse ambassade in Kabul is verplaatst naar een locatie bij het vliegveld en niet meer bereikbaar op het oude telefoonnummer en mailadres. Neem contact op met kabul@minbuza.nl of met +31 247247247.