Er zijn inmiddels 70.000 nieuwe gevallen per jaar in ons land, meer dan alle nieuwe patiënten met borst-, darm-, long- en prostaatkanker bij elkaar. Hoe je zo goed mogelijk smeert, waarom het zo belangrijk is om ook in de winter te smeren én wat nou eigenlijk het verschil is tussen de verschillende soorten SPF, vragen we dr. Jetske Ultee.

Waarom is het zo belangrijk om van jongs af aan elke dag je gezicht in te smeren met zonnebrandcrème?

“Als het gaat om huidschade, dan is er sprake van een optelsom bij zonnestralen. Wist je bijvoorbeeld dat verbranden op jonge leeftijd de kans op schade op latere leeftijd behoorlijk doet toenemen? Verder heb je misschien weleens gelezen dat zonnestralen verantwoordelijk zijn voor negentig procent van de tekenen van huidveroudering.”

“Als je jouw huid jong en stevig wilt houden, kun je daarom maar beter vroeg beginnen met insmeren en een goede verzorging. Want als die rimpeltjes er eenmaal zijn, gaan ze niet meer zo gemakkelijk weg.”

Wat is het verschil tussen SPF 15 en SPF 50?

“Eerst even dit: de SPF zegt iets over de bescherming tegen uv-B-straling. Check daarom ook altijd even of je product beschermt tegen uv-A-straling. Dat staat meestal in een rond logootje op de fles. Dat is namelijk nét zo belangrijk.”

“Wat betreft de hoogte van de factor kun je onthouden dat een SPF 15 tegen 94 procent van de zonnestralen werkt en een SPF 30 tegen 97 procent. SPF 50 haalt ‘slechts’ een procentje meer. Die SPF houdt 98 procent van de stralen tegen.”

“Voor het gemak wordt vaak verteld dat de SPF zegt hoeveel keer langer je in de zon kan blijven zonder te verbranden. Dat zit nét een beetje anders. De SPF zegt vooral iets over de hoeveelheid zonlicht waaraan de huid kan worden blootgesteld voordat je rood kleurt. Maar dat hangt óók af van de zonkracht (uv-index), het tijdstip op de dag en de plek waar je bent.”

“Je begrijpt vast dat je op het heetst van de dag in Zuid-Spanje sneller rood kleurt dan op een bewolkte namiddag in Friesland. Je kunt daarom niet zomaar zeggen dat je met een SPF 30 dertig keer langer in de zon kunt. Het hangt een beetje af van de context.”

“Mijn algemene advies: ga voor een SPF 30 of hoger bij een zonkracht van 3 of meer (in Nederland is dat zo tussen april en oktober). Op andere dagen is een SPF 15 voldoende. Heb je nu een heel lichte huid of veel pigmentvlekken? Dan zou ik altijd voor een SPF 30 gaan.”

Lees ookZonnig weer? Smeer dan niet alleen jezelf, maar ook je kat in met zonnebrandcrème

Veel mensen denken dat ze door een hoge factor niet bruin worden, klopt dat?

“Een hoge factor houdt meer zonnestralen tegen, maar uiteindelijk houd je nooit alles tegen. En stiekem smeren we vaak ook niet dik genoeg, dus er komt altijd straling doorheen. En dan is het wel per huidtype verschillende hoe (snel) je verkleurt. Maar bedenk dat pigmentvorming een wapen van je huid is om zich te beschermen tegen de zon. En onthoud dat dat bruine kleurtje maar beperkt bescherming biedt in de zon.”

Als je dagcrème met een SPF hebt, moet je dan ook nog zonnebrandcrème gebruiken?

“Ik ben eigenlijk meer voorstander van twee aparte producten: én een goede crème én een zonnebrandproduct. De reden: vaak smeer je van een dagcrème niet voldoende. Als je echt precies de SPF wilt halen die op de verpakking staat, moet je namelijk 2 mg crème per vierkante centimeter huid aanbrengen. Dat klinkt een beetje abstract, maar dat komt ongeveer neer op een halve flinke theelepel voor je gezicht. Dat is best veel. Red je dat wel? Dan is het niet nodig om daar ook nog zonnebrandcrème overheen op te smeren.”

Is het voldoende om alleen ’s ochtends onder je make-up zonnebrand aan te brengen, of moet je dat later op de dag nog een keer doen?

“Je zonnebrandcrème smeer je inderdaad ónder je make-up. Ben je de hele dag buiten, dan is het echt belangrijk om je zonnebrandcrème om de twee uur bij te werken. Dus ja, dat betekent dan wel dat je je make-up opnieuw moet aanbrengen.”

Zit je op je werk, op school of gewoon thuis, ben je opgemaakt en ga je even naar buiten in de pauze? Dan kun je je make-up netjes houden door een keer geen extra laagje zonnebrandcrème op te smeren. Want er zal waarschijnlijk nog wel genoeg crème op je gezicht zitten om je huid te beschermen.”

Moet je het hele jaar door smeren? Ook als het regent of bewolkt is?

“Als je het écht helemaal goed wilt doen, dan zou je iedere dag zonnebrandcrème moeten aanbrengen. Want uv-A-straling komt ook door de wolken heen. Maar ik vergeet dat zelf ook weleens hoor. Hoewel ik meestal een factor gebruik, zijn er dagen dat ik vooral binnen zit en dat ik geen zin heb in dat extra laagje.”

Geldt elke dag smeren voor alle huidskleuren? 

“Ik ben blij met deze vraag! Want het is echt een misverstand dat mensen van kleur zich niet zouden hoeven insmeren. Natuurlijk is een huid met meer pigment iets beter beschermd tegen de stralen van de zon, want dat is namelijk de functie van pigment: het beschermt ons tegen de zon.”

“Er is ooit uitgerekend dat mensen met een donkere huid gemiddeld een natuurlijke SPF hebben van ongeveer 13.4 (maar let op: dit zijn echt gemiddelden, elke huid is anders en uniek.) Nu kun je natuurlijk meteen vragen: heeft het dan nog zin om met bijvoorbeeld een SPF 15 te smeren? Ja, echt! Zeker wel. Want je moet weten dat het pigment niet overal gelijkmatig aanwezig is in de huid.”

“Maar niet alleen daarom. We weten ook dat zelfs een kleine hoeveelheid uv-A- en uv-B-straling al schade aan het DNA veroorzaakt, ook bij een donkere huid. En hoewel de kans op huidkanker wel echt kleiner is, worden onrustige cellen of plekjes vaak veel later ontdekt bij mensen van kleur.”

“Op bewolkte dagen kun je misschien iets minder streng zijn als je een donkere huid hebt. Toch zou het voor iedere huid goed zijn om gewoon iedere dag te beginnen met een SPF.”

Lees ookReminder: in de zon geen zonnebril dragen is net zo slecht als zonnebrand vergeten

Als je een tanningolie zoals Haarlemmerbruin gebruikt bij het zonnen, moet je daaronder ook nog een SPF gebruiken?

“Misschien een beetje flauw, maar ik ben geen voorstander van zo snel of zo veel mogelijk bruin worden, of producten die daartoe aanzetten. Ik snap uiteraard heus wel dat dat leuke jurkje nét wat beter staat met een kleurtje, maar een zongebruinde huid is eigenlijk een beschadigde huid.”

“Ik schrik zelf best wel van het voorbeeld dat je geeft: Haarlemmerbruin. Als ik de ingrediëntenlijst moet geloven die op de website vermeld staat, dan wordt een combinatie van plantaardige en essentiële oliën gebruikt. En ik lees: ‘diepbruin na 3 uur’. Er staat wel een soort waarschuwing bij dat het product geen SPF bevat, en dat je het alleen moet gebruiken ‘wanneer je huid gewend is aan de zon’. Dat vind ik een heel slecht signaal. Alsof je je niet zou hoeven insmeren als je huid aan zon gewend is. Dat klopt echt niet. En het klopt ook niet dat je met een kleurtje niet meer zou kunnen verbranden. Je huid loopt ondertussen evengoed schade op.”

“Er zijn ook tanning oils mét een SPF – hoewel dat dan vaak een vrij lage factor is. Maar eigenlijk ben ik sowieso geen voorstander van ‘bakken’ in de zon voor een kleurtje. Wat dat betreft vind ik een self tanner een betere optie.”

“Ik heb tot slot nog een tip voor een écht gezond goudbronzen kleurtje: eet lekker veel groente en fruit met carotenoïden. Zoals wortelen dus, maar ook paprika, pompoen of broccoli zijn goed. De natuurlijke pigmenten in deze producten hopen zich op in de huid, waardoor ze voor een sunny glow zorgen. En daar komt geen zon aan te pas.”