Wanneer er zich tandplak op de tanden vormt en dat niet goed wordt schoongemaakt, kan tandplak verharden. Dan heet het tandsteen. Het ruwe tandsteen zorgt voor een extra ophoping van bacteriën in je pocket: “Dat is de ruimte tussen je tandvlees en je tand, aan de binnenzijde. Ik vergelijk de ontstane situatie soms met een gracht. Je tand is een mooi kasteel, je pocket een soort slotgracht. Als het water niet stroomt, slibt de gracht dicht en houdt het reinigend vermogen op, waardoor het water steeds viezer wordt. Dat is wat er als het ware gebeurt bij parodontitis.”

Lees ook
Gaatjes door corona: tandartsbezoeken gehalveerd in eerste maanden pandemie

Hoe vaak komt het voor?

“Het komt met het toenemen van de leeftijd meer voor. Dus als we het hebben over de volwassenen, dan heeft zo’n tien tot vijftien procent de ernstige vorm, waarbij we spreken van fors botverlies. Bij dertig procent is er sprake van een mildere vorm, maar ook dan is het professioneel in de gaten houden belangrijk”, aldus de parodontoloog.

Wat zijn oorzaken van parodontitis?

Voor parodontitis is niet één specifieke oorzaak aan te wijzen, het is een multifactoriële ziekte. Zonder bacteriën ontstaat er geen parodontitis. De ene patiënt is gevoeliger voor zijn eigen tandplak dan de andere. In die gevoeligheid spelen erfelijkheid en afweer een grote rol .

“Soms slaat het een generatie over, maar als een ouder het heeft, dan is er een grote kans dat een kind het ook krijgt.” Daarnaast vormen factoren die je afweer verminderen, zoals roken, drugsgebruik en een ongezonde leefstijl, een groot risico. Maar ook chronisch slechte slaap, stress en overall niet goed voor jezelf zorgen.”

Hoe herken je het?

“Het vervelende is”, begint Thomas, “dat het heel lastig te herkennen is voor de patiënt. Mijn Europese beroepsvereniging noemt het de silent disease. Het doet vaak geen pijn. Het enige wat je kunt merken is bloedend tandvlees, maar dat vinden mensen niet snel alarmerend. Dus mijn tip is: als jouw witte tandpasta roze of rood uit je mond komt na het poetsen, moet je dat zien als een alarmbel. Dit kan duiden op een beginnende, maar ook een vergevorderde vorm van parodontitis.”

Mondgeur, wat de patiënt vaak zelf niet merkt, en optrekkend tandvlees, zijn zaken die op vergevorderde parodontitis kunnen duiden. Pas als tanden eenmaal los gaan zitten, zoeken patiënten zelf vaak hulp. “Maar dan is het meestal al erg of te laat en ben je een stuk verder van huis. Hoogstwaarschijnlijk is er dan namelijk al meer dan de helft van het bot rondom de tanden verloren.”

Wat kun je zelf doen?

“Het enige wat je kunt doen, is het ziektebeeld stabiliseren en de ontstekingen verminderen door het tandvlees plakvrij te maken. Houd het dus echt goed schoon”, zegt Thomas. “Het bevolkingsadvies is twee keer twee minuten poetsen per dag, bij voorkeur met een elektrische borstel. Maar wanneer je parodontitis hebt, dan moet je echt veel meer doen. Met ragers en langer poetsen word je gecoacht om het beoogde optimale niveau van mondverzorging te behalen, waarmee je het bloedend tandvlees tegengaat.”

En leef gezond. “Zorg goed voor jezelf en verzorg je tanden net zo goed. Als je weet dat het in de familie zit, dan is voorkomen beter dan genezen. Voorkomen kan alleen jij doen.” Nog een tip van de parodontoloog: meld bij jouw tandarts of mondhygiënist dat parodontitis in de familie zit en laat je pockets eens opmeten. Hij of zij kan zien of ze niet te diep zijn, zo ben je er vroeg bij.

Gevolgen

“In het doemscenario verlies je een flink aantal millimeters aan kaakbot. Als het kaakbot rondom je tand verdwijnt, heeft jouw tand niets meer om zich aan vast te houden. Daardoor kan je uiteindelijk tanden verliezen.”

Behandelingen

Wanneer er nog kaakbot is, kan een parodontoloog veel voor je betekenen. “Als de wortel in ieder geval nog voor de helft in het bot zit, is de prognose goed en dan kunnen wij het nog goed behandelen. Zo niet, dan moeten we echt het gesprek aangaan met de patiënt, omdat we het mogelijk niet volledig ontstekingsvrij kunnen krijgen.”

Er zijn twee soorten behandelingen bij parodontitis: non-chirurgisch en chirurgisch. “De mondhygiënist of parodontoloog zal eerst een niet-chirurgische behandeling uitvoeren. Hierbij wordt tandplak en tandsteen onder het tandvlees weggehaald door de behandelaar. De behandeling slaat alleen aan als de patiënt thuis de tandplak bóven het tandvlees dagelijks optimaal verwijderd. Voor het schoonmaken onder het tandvlees hebben mensen hulp nodig, daar kunnen ze zelf niet meer bij.”

Bij een ernstigere situatie

“Wanneer de non-chirurgische behandeling de pockets niet voldoende vermindert en de mondhygiëne is perfect, kan er bij een ernstigere situatie een flap-operatie nodig zijn. Dat klinkt heel eng, alsof je hele tandvlees omhoog wordt opgeklapt, maar dat is niet zo. Daarnaast word je goed verdoofd, dus van de operatie zelf voel je niets. Je krijgt een klein sneetje in je tandvlees en het tandvlees wordt vijf millimeter opzij geduwd.”

“Op die manier kunnen we het goed zien, het ontstekingsweefsel goed verwijderen, opstaande botranden corrigeren en de tanden mooi schoonmaken. Afsluitend wordt het gehecht. Na de behandeling trekt je tandvlees wat terug, waardoor je tanden langer worden na de behandeling. Dat is de enige manier om de pockets minder diep te krijgen, want op die manier proberen we de plakbacteriën geen ruimte meer te geven.”

Dus, gaat het over?

Ook al zijn de pockets na intensieve behandeling minder diep, de gevoeligheid voor het ontstoken tandvlees blijft. “Een parodontitis-patiënt kan deze gevoeligheid onderdrukken door veelvuldig zijn gebit te laten behandelen en monitoren door een professional, en de mondverzorging moet blijvend perfect zijn, dan ontstaat er een gezonde situatie.”

Lees ook
CDA pleit voor ‘gaatjesvrije generatie’: kinderen moeten vaker naar de tandarts