Een theelepel olijfolie eten per dag. Dat zou volgens een onderzoek van Harvard University het risico op sterfte door dementie aanzienlijk verlagen. Maar hoe gezond is olijfolie nou precies?
LINDA. vraagt het Iris Sommer. Sommer is werkzaam in het UMC Groningen, waar ze leiding geeft aan een team dat nieuwe interventies ontwikkelt voor complexe hersenaandoeningen.
“We weten allang dat het mediterrane dieet (met pure ingrediënten, noten en veel gezonde vetten, red.) een gunstig effect heeft op het risico op dementie. Olijfolie is een onverzadigd vet, wat gunstig is voor de vaten en bevat veel antioxidanten”, legt Sommer uit. “Maar het gunstige effect is ook door wat er níét in het mediterrane dieet zit: geen dierlijke vetten en weinig rood vlees.”
Antioxidanten zijn belangrijk voor onze gezondheid. “De hersenen zijn metabool heel actief: er wordt veel brandstof gebruikt (glucose) en als ongezond bijproduct komen daar antioxidanten vrij. Antioxidanten vangen deze bijproducten, genaamd vrije radicalen, weg. Maar of de antioxidanten uit olijfolie ook netjes in het brein aankomen, dat is de vraag. Als je de olie gebruikt om te wokken, overleven de antioxidanten dat niet.”
Wat zijn antioxidanten ook alweer en (waarom) hebben we die nodig?
Als je de gunstige effecten van olijfolie wilt ervaren, dan kun je het best voor extra vierge gaan. “Als je de olie ‘rauw’ eet, zoals in salades, is extra vierge olijfolie de moeite waard omdat daar meer antioxidanten inzitten. Als je ermee bakt, zou ik er niet te veel geld aan uitgeven.”
Harde vetten zoals roomboter kun je beter vermijden en vervangen met olie. “Harde vetten, vaak van dierlijke oorsprong, zijn doorgaans verzadigd en hebben nadelige gezondheidseffecten. Door olijfolie te gebruiken vervang je die verzadigde vetten door onverzadigde vetten, wat gunstig is voor je hart en bloedvaten.” Dat verklaart waarom het een gunstig effect heeft op de gezondheid van de hersenen en dementie. “Hierdoor heb je minder kans op een hartinfarct, etalagebenen en vaatafsluitingen.”
Niet alleen voor het risico op dementie is gezonde voeding van belang. “In het algemeen geldt voor voeding: zo veel mogelijk plantaardig en zo weinig mogelijk dierlijk is voor brein en andere organen gezond. Het effect zit niet alleen in het type vet, maar ook in het feit dat het immuunsysteem rustig wordt van plantaardige voeding. Dat is juist voor mensen met chronische aandoeningen en voor ouderen heel gezond.” In Sommer’s boek Voed je Brein schrijft ze over het anti-inflammatoire dieet. “Het anti-inflammatoire dieet bevat veel groenten en fruit, volkoren producten, vis en maar weinig zuivel en vlees. Dat dieet raad ik aan voor optimale hersengezondheid.”
Dus, moeten we nu massaal aan de olijfolie? “Het is niet een kwestie van zoveel mogelijk olijfolie verorberen, maar vooral andere bak- en smeerproducten weglaten. Ik denk niet dat je minimaal zoveel olie binnen moet krijgen per dag, maar het helpt als je standaard olijfolie of een andere onverzadigde olie gebruikt voor bakken en gerechten.”
Zó zit het met olie voor warm en koud gebruik (en nee, extra vierge mag níet de pan in)
Naast pure olijfolie zijn er ook andere producten waar je gezonde oliën uithaalt. “Deze zitten ook in noten, avocado en vette vis.” Dat geldt ook voor antioxidanten: “Die zitten in rood en blauw fruit.”
Momenteel is het UMC Groningen bezig met de No Guts No Glory-studie. “Hierbij gaan honderd mensen met een hersenaandoening drie maanden lang heel gezond eten”, licht Sommer toe. “Uiteraard met olijfolie, maar ook met veel groente en fruit, volkoren producten en weinig tot geen vlees. Eind dit jaar is de studie klaar en weten we wat het effect precies is. Bij deze mensen meten we eerst hun hersenfuncties tijdens hun gebruikelijke voedingspatroon en daarna tijdens het gezonde voedingspatroon. Ik verwacht er veel van.”
Van vette vis tot bruine bonen: wat moet je eten voor een gezond brein? Iris Sommer legt uit
