Je bent nooit te oud om te leren. Van leren op latere leeftijd worden je hersenen zelfs minder snel oud. Hoog tijd dus om een nieuwe (complexe) hobby uit te gaan proberen.
Prof. dr. Marie-José van Tol is neuropsycholoog en vertelt aan LINDA. hoe dat zit.
Je merkt het misschien wel bij jezelf of in je omgeving. Hoe ouder je wordt, hoe meer moeite je hersenen krijgen met simpele dingen, zoals verbanden leggen of dingen onthouden. Helemaal niet gek, legt Van Tol uit: “Het optimum van de hersenfunctie ligt rond de 30 jaar oud. Vanaf daar gaat het heel langzaam wat achteruit, maar blijven ze redelijk hetzelfde functioneren tot ongeveer 55 jaar.”
“Dan gaan mensen wat meer van elkaar verschillen en wordt het voor sommigen al moeilijker om dingen te onthouden en zich te concentreren. Ze zijn bijvoorbeeld sneller afgeleid, worden iets langzamer en maken meer alledaagse foutjes, zoals het vergeten van namen of waar ze hun sleutels hebben gelaten.”
Deze achteruitgang van je cognitieve krachten is onder andere te wijten aan het krimpen van de hersenen. “Als je ouder wordt, worden je hersenen iets kleiner. Dus ook het stukje ‘geheugen en herinneringen’, de hippocampus. Ook de verbindingen in je hersenen veranderen, waardoor je soms andere strategieën moet gebruiken om dingen te onthouden of je te concentreren.”
Waar je je misschien mínder bewust van bent, is de impact die je cognitieve vermogen heeft op je mentale gezondheid. “Met minder aandacht kun je dingen minder goed opslaan, maar dat is niet het enige. Concentratie is ook erg belangrijk voor de stemming. Je hebt je hersenen nodig om piekergedachten tegen te gaan en te kunnen relatieveren. Als dat niet lukt, kan het in momenten van verdriet erg lastig zijn voor oude(re) mensen om zich daar niet in te verliezen.”
Het slechte nieuws is dus dat je hersenen onvermijdelijk ouder worden en je hersenfunctionaliteit daardoor achteruit gaat. Maar er is ook goed nieuws. Het lijkt er namelijk op dat je dat proces wél enigszins kunt afremmen. “Je kunt jezelf mentaal fitter maken door nieuwe dingen te leren. Dit kan een positieve invloed hebben op je concentratie en je stemming”, vertelt Van Tol.
In het onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen – dat Van Tol samen met een taalkundige coördineerde – werden mensen getest die al te maken hadden met een beginnende achteruitgang van hun cognitieve functies. “We hebben deze mensen online, drie maanden lang, elke dag óf gitaar leren spelen óf Engels laten leren. Ook lieten we de mensen één keer in de twee weken bij elkaar komen om die dingen in groepsverband te doen.” Wat bleek: de cognitieve functies van de mensen die iets nieuws leerden, werden flexibeler en hun stemming werd beter.
Een derde groep mensen gaf een minder positief resultaat. Deze groep was maar één keer in de twee weken bezig met het leren van een nieuwe hobby, zoals pottenbakken of tekenen, zonder dat ze daar op een gestructureerde manier iets leerden.
“Het lijkt erop dat, om de hersenen echt goed fit te houden, er sprake moet zijn van een complexere hobby waar je vaker mee bezig bent”, stelt Van Tol. “Dit zou alles te maken kunnen hebben met de verbindingen in je hersenen. In het geval van een nieuwe hobby moeten de verschillende delen van je hersenen beter samenwerken en zo houd je die verbindingen soepel.”
“De mensen die tot op late leeftijd een complex beroep hebben, zullen minder baat hebben bij het leren van nieuwe dingen dan mensen die al vroeg met pensioen gaan of weinig uitdaging vinden in hun werk. Jezelf blijven uitdagen is erg belangrijk.” Van Tol adviseert je niet alleen een hobby te kiezen die je uitdaagt, maar die ook haalbaar is en je plezier oplevert. Bijvoorbeeld door het met iemand samen te doen.
“Afspraken maken en dingen in sociale setting doen kunnen helpen om te zorgen dat je consequent blijft in het leren van nieuwe dingen. Op die manier is het het makkelijkst om bezig te zijn en bezig te blijven.”
Druk, maar niet productief? 'Krijg grip op je aandacht', tipt psycholoog Mark Tigchelaar
