Annabel Markesteijn (43) werd geboren in een mannenlijf. Dankzij hormonen is ze nu in transitie. Dat brengt natuurlijk fysieke veranderingen teweeg, maar ook op emotioneel vlak. Hoe gaat dat eraan toe?
LINDA. vraagt het Annabel en Dr. Christa van Bunderen, endocrinoloog en onderdeel van het genderteam van het Radboudumc. Dit artikel is onderdeel van LINDA.dossier Hormonen. Meer weten?
Annabel is 39 als ze na veel nadenken bij haar vrouw aankaart dat ze zich eigenlijk nooit als man heeft kunnen identificeren. Ze besluiten deze verandering samen te gaan onderzoeken, terwijl Annabel vast haar eerste stappen zet richting vrouw-zijn.
“We zijn er als gezin gewoon ingesprongen, eigenlijk”, vertelt ze. “Door mijn dochter (16) en zoon (11) voel ik me volop gesteund en geliefd. Ook mijn vrouw ging hier heel open in. Ze zei na een paar maanden: ‘Je bent dezelfde persoon, maar veel blijer. Ik zie geen problemen’.”
Omdat de wachttijden in de genderzorg enorm lang waren (en nog altijd zijn), gaat Annabel op zoek naar alternatieven. In juni 2021 begint ze via haar huisarts met het slikken van hormonen om de vervrouwelijking van haar lichaam in gang te zetten. Pas tien maanden later kan ze aan het officiële traject met hormoonbehandeling beginnen, onder begeleiding van artsen van het genderteam. “Gelukkig had ik een meewerkende huisarts die, onder toezicht van een internationale organisatie, wel vast hormonen wilde voorschrijven. Dat is niet voor iedereen zo: ik ken ook mensen die hun hormonen van (illegale) verkoopsites moeten halen.”
Dr. Christa van Bunderen ziet de keuze voor zelfmedicatie vaker voorbijkomen, maar zet hier wel haar vraagtekens bij. “Zelfs als je je enorm goed inleest als patiënt, weet je nooit precies wat je binnen haalt via dat soort verkoopsites. Wat op het doosje staat, is niet per se wat in de pillen zit. Je weet daarnaast ook niet zeker of het voor jouw lichaam wel de goede keuze is: je leeftijd, medisch verleden en eigen hormoonbalans hebben allemaal invloed op de behandeling. Dat maakt een professionele intake en begeleiding zo belangrijk.”
We zijn onze hormonen, zegt Max Nieuwdorp: 'Ze boetseren ons lichaam en brein'
De precieze samenstelling is dus voor iedereen anders, maar in grote lijnen bestaat een hormoonbehandeling voor vervrouwelijking uit twee elementen: een testosteronblokker en verhoogde hoeveelheden oestrogeen. Van Bunderen ziet vaak dat de daling van het testosteronlevel als eerste écht opgemerkt wordt: “Dat kan soms flinke invloed hebben op het libido en seksueel verlangen, net als het energielevel.”
“Ik merkte inderdaad al snel dat ik een stuk rustiger was en minder prestatiedrang had”, bevestigt Annabel. “Dat voelde zó goed, want je merkt meteen concrete gevolgen. Daarnaast begon ik met lekker janken tijdens films”, grinnikt ze. “Vroeger voelde ik die emotie ook wel, maar kon ik de tranen terugdringen. Dat lukt nu écht niet meer. Ik ben veel meer in touch met mijn emoties en dat is lekker: het lucht gewoon op.”
Maar hierbij komt ook de eeuwenoude vraag op bij Annabel: wat was er eerder, de kip of het ei? Komen die emoties en huilbuien echt door de hormoonbehandeling of voelt ze zich nu gewoon meer zichzelf, waardoor ze haar gevoelens beter kan uiten? “Ik dénk dus dat het altijd in me heeft gezeten, maar dat mijn interne rem er nu af is en dat de hormonen die gevolgen versterken.”
Annabel merkt ook op carrièregebied dat ze in transitie is. Ze is wetenschapper, in een werkveld dat ze nog steeds heel leuk vindt. Maar ja: wel een mannenwereld. “Ik denk dat ik mezelf onbewust in een omgeving heb geplant waar ik niet na hoefde te denken over al het andere. Noem het escapisme. Nu zou ik bijvoorbeeld ook graag werk willen doen waarin ik meer empathie kwijt kan, waarmee ik meer kan betekenen voor een ander. Die nieuwe inzichten vind ik heel interessant om mee bezig te zijn.”
Van Bunderen ziet bij de trans personen die zij begeleidt lang niet altijd het verlangen om van baan te wisselen, maar ze vindt het niet gek dat Annabels interesses verschuiven. “Ook als je 39 jaar lang een aan testosteron blootgesteld brein had, kan daar nog verandering in optreden door een hormoonbehandeling”, vertelt ze. “Bepaalde processen in de hersenen zijn geslachtshormoon gevoelig. Denk aan emoties, libido en hoe je omgaat met sociale relaties, maar bijvoorbeeld ook ruimtelijk inzicht. Dat zal niet van de een op de andere dag halveren of verdubbelen, maar een verschuiving op het spectrum is zeker mogelijk.”
Dat kan ook naar boven komen bij bepaalde ziektebeelden. Reuma bijvoorbeeld, wat zich bij mannen en vrouwen met verschillende symptomen kan uiten. “Als iemand in transitie is, passen sommige ziektes na verloop van tijd zich dus ook aan op die nieuwe situatie.”
En dan de liefde. Annabel is door haar transitie anders gaan kijken naar haar eigen vrouw: “Ik kan nu vlinders in mijn buik voelen, dat had ik vroeger minder. Het voelt als een soort tweede puberteit.” Hun liefde is de afgelopen tijd alleen maar sterker geworden, mede door de transitie. “Ik kan me veel beter inleven in mijn vrouw, ik ben begripvoller. Daardoor is onze liefde veel liefdevoller geworden. Zachter.”
Ook in de slaapkamer is het een en ander veranderd. “Nu ik borsten heb, weet ik beter wat lekker is – vroeger ging ik soms te bot te werk. Ik grap weleens dat elke man een hormoonbehandeling zou moeten doen, dan snappen ze tenminste écht wat daar de do’s and dont’s zijn. Maar zonder gekheid: ik heb mijn vrouw op een nieuw level leren kennen. Dat is het mooie van mijn transitie: ik heb een ‘voor’ en een ‘na’, ik kan me inleven in beide perspectieven. Dat geeft een heel interessante kijk op de wereld.”
“Soms zijn de trans mensen die ik begeleid bang dat ze door de hormoonbehandeling een heel ander mens zullen worden”, vertelt Van Bunderen. “Dat is niet zo. Je raakt de kern van jezelf niet kwijt, de randzaken kunnen wél veranderen. Hoe je met emoties en situaties omgaat.”
“Ook ik merk soms dat mensen denken dat een transitie álles aan je verandert, tot aan je seksuele oriëntatie toe”, voegt Annabel toe. “Of dat door hormonen mijn stem ook vrouwelijker wordt – dat kan niet, want mijn strottenhoofd is al gevormd en dat kun je hiermee niet terugdraaien. Dat soort onwetendheid kom ik tegen, maar ik vind het helemaal niet erg vragen hierover te beantwoorden. Met een beetje openheid en humor kom je heel ver.”
Dit artikel is onderdeel van LINDA.dossier Hormonen. Meer weten?
Raisa plant haar agenda volledig rondom haar cyclus: 'Ovulatie? Dan ga ik hardlopen'
