Met 24 jaar werd Zarifa Ghafari (29) de jongste vrouwelijke burgemeester ooit in Afghanistan. Toen de Taliban in 2021 het land overnamen, moest zij haar strijd voor vrouwenrechten staken om naar Duitsland te vluchten.
Maar gevlucht of niet: opgeven is geen optie. Aan LINDA.nl vertelt ze over haar onvermoeibare vechtlust voor een verbeterde positie van Afghaanse vrouwen.
Terwijl de regen tegen het raam tikt, stapt Zarifa de kamer binnen. Een witte hoofddoek met kleurrijke bloemen hangt losjes om haar heen. In gesprekken met vrouwen wil ze de connectie aangaan. Écht verbinden. Daarom praat, beweegt en kleedt ze zich als de ander. Zarifa glimlacht, neemt plaats en schuift de hoofddoek naar achter waardoor haar korte, zwarte haar zichtbaar wordt.
Dat het tonen van haar korte haar ongebruikelijk is voor Afghaanse vrouwen wordt al duidelijk als Zarifa vier jaar oud is. Ze groeit op onder het eerste talibanregime. “Zarifa”, zegt haar oma streng terwijl het jonge meisje plagend om haar heen huppelt. “Je hebt kort haar én draagt geen sjaal.” Haar oma wijst richting een auto verderop in de straat. “Dat zijn de mannen die je komen halen als je niet goed gekleed bent.” Uit angst verstopt de kleine Zarifa zich onder de grote sjaal van haar oma. Het is die eerste jeugdherinnering die de machtsverschillen tussen Afghaanse mannen en vrouwen direct duidelijk maakt.
Een paar jaar later treft Zarifa een vrouw die in elkaar wordt geslagen, omdat ze geen sokken draagt. “Haar enkels waren zichtbaar en dat mocht niet volgens de regels. Mannen zouden zich aangetrokken tot je kunnen voelen”, legt ze uit. De opeenstapeling aan geweldsdelicten tegen vrouwen maakt dat Zarifa haar vuisten balt en opstaat. “Het vormt de hele geschiedenis van Afghanistan: mannen bepalen de regels en vrouwen betalen de prijs.”
Betogende vrouwen in Kabul met geweld uiteengedreven door taliban
Ondanks de regels van de Taliban gaat Zarifa stiekem naar school. Onderweg ontsnapt ze tot twee keer toe ternauwernood aan bomaanslagen. Als de dreiging groeit, besluit Zarifa’s vader haar op een gegeven moment thuis te houden. Het maakt haar zo woest dat ze het kastje vol schoonmaakmiddelen leegdrinkt. “Nu zie ik in hoe stom dat was, maar toen zou ik liever sterven dan niet kunnen studeren.”
Zonder medeweten van haar vader maakt Zarifa haal school af, waarna ze wil studeren in Kabul. Maar haar vader weigert en Zarifa ziet haar toekomstperspectief verdwijnen. Tot ze hoort van de mogelijkheid om in India te studeren. Een deel van haar familie keert zich tegen haar, want: dat kan toch niet als meisje alleen? Taboedoorbrekend als ze is, weet Zarifa haar vader te overtuigen en vertrekt tóch.
Na haar afstuderen werkt ze als docent wiskunde en Engels, gecombineerd met een zelf opgezet radiostation om vrouwen een stem te geven. “Dit was iets dat gedaan moest worden voor mijn land. Ik voel me op mijn sterkst als ik met vrouwen praat, luister naar hun problemen en meeleef met hun pijn.”
Tot haar carrièreswitch in 2018. De Afghaanse regering is op zoek naar een nieuwe burgemeester voor de provincie Wardak. Na lang twijfelen solliciteert Zarifa en tot eenieders verassing wordt zij de jongste vrouwelijke burgemeester ooit van Afghanistan. Het uitbannen van corruptie staat hoog op haar wensenlijst. Maar tegenstanders werken haar flink tegen en het duurt nog negen maanden voor Zarifa daadwerkelijk als burgemeester wordt geïnstalleerd.
Ook dan houden de demonstraties niet op. Iedere dag opnieuw staan protesterende mensen op de stoep. Tot twee keer toe ontsnapt zij zelfs aan een aanslag op haar leven, maar stoppen is geen optie. “Thuisblijven zou in mijn ogen een nederlaag zijn”, zegt ze. Tot Taliban-strijders besluiten dan maar haar vader te vermoorden. De dood van haar vader is het enige deel van haar levensverhaal dat Zarifa niet met droge ogen kan vertellen.
Na de dood van haar vader bekleedt ze een nieuwe functie bij het ministerie van Defensie. Twee maanden later valt Afghanistan in handen van de Taliban. Zarifa loopt groot gevaar. “Als er in Afghanistan een plek was geweest waar ik aan hen had kunnen ontsnappen, was ik daar naar toe gegaan. Maar die plek bestond niet.” Een paar dagen later mag zij met haar familie mee op een evacuatievlucht richting Duitsland.
Met haar boek Zarifa: de strijd van een vrouw in een mannenwereld vertelt ze niet alleen haar eigen levensverhaal. “Het is het verhaal van drie verschillende generaties: mijn oma, mijn moeder en ik”, vertelt ze. “Mijn oma verloor haar man, mijn moeder verloor haar man en ik stond op het punt mijn eigen leven te verliezen. Drie generaties die dezelfde weg hebben afgelegd, met dezelfde oorlog en dezelfde woede.” In gesprekken met andere Afghaanse vrouwen die soortgelijke situaties hebben meegemaakt, voelt Zarifa hun pijn en verdriet van het verlies.
Het is én blijft belangrijk dat deze verhalen verteld worden, zegt Zarifa. “We willen niet dat Elon Musk ons Starlink geeft en we eisen ook niet dat de VN of Europa grootse dingen voor ons doet. Het enige dat we willen, is dat er over ons gepraat wordt. We verliezen levens. Niet alleen door de oorlog en regeringsconflicten, maar vooral door honger en armoede. De wereld moet dat weten en erover blijven praten.”
In de strijd tegen armoede speelt onderwijs een belangrijke rol volgens Zarifa. “Zorg dat de meisjes onderwijs krijgen. Met scholing kun je voor jezelf leren opkomen en je situatie verbeteren.”
Taliban bevelen vrouwen boerka te dragen in het openbaar
