Het aantal ‘grijze scheidingen’ neemt toe. Deze relatiebreuken, na je vijftigste, kunnen behoorlijk wat impact hebben. Maar waarom stijgt het aantal grijze scheidingen?
Grijze scheidingen vinden in levensfases richting het pensioen plaats, wanneer eventuele kinderen volwassen zijn. Vooral in welvarende landen is er een stijgende lijn te zien. En kennelijk worstelen vrouwen meer met deze gebeurtenis dan mannen, blijkt uit onderzoek.
Esther van Doorn (52) maakt een aantal jaren terug zelf een scheiding mee en besluit daarna om zich om te scholen tot coach en relatietherapeut. “Ik vroeg me eigenlijk altijd al af: waarom blijven sommige mensen bij elkaar en anderen niet?”, vertelt ze aan LINDA.
Meer mensen scheiden dus op latere leeftijd. En dat valt volgens Van Doorn best te verklaren. “Vaak ligt de focus lange tijd op het gezin, werk, het huishouden, taakverdeling en de drukte van de dag. Daardoor ben je als stel je niet meer per se bewust van hoe je samen in de relatie staat. Als dan de kinderen ouder zijn of het huis uitgaan, wat blijft er dan van jullie samen over? De verschillen worden dan ineens duidelijk en dan valt het op dat jullie bijvoorbeeld niet meer dezelfde gezamenlijke interesses hebben. De focus op het gezin verschuift weer naar de relatie en dat kan een uitdaging zijn.”
Van Doorn ziet ook in haar praktijk dat mensen rond de leeftijd van de grijze scheiding, vaker naar een therapeut stappen. “Je bent als koppel langer bij elkaar en komt dan op zo’n punt dat je het even niet meer weet. Dat is de groep die ik, gelukkig, in mijn praktijk zie. Maar je hebt natuurlijk ook de groep die geen oplossing meer ziet, of wil zoeken, en besluit uit elkaar te gaan. Koppels die mentaal al op dat punt zijn en geen relatietherapie meer overwegen.”
Maar waarom nemen die aantallen tegenwoordig toe? “Scheiden was lange tijd niet gebruikelijk. Zeker niet in de tijd van onze ouders en grootouders. Daar hing veel schaamte omheen. De druk vanuit de omgeving, dus wat vrienden en familie ervan zouden denken, was vroeger meer aanwezig. We leven nu in een tijd dat mannen en vrouwen vaak allebei werken en inkomsten hebben, waardoor je niet meer per se afhankelijk bent van elkaar. We zijn scheiden in de loop der tijd meer gaan normaliseren.”
Volgens de relatietherapeut zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen als het over een relatiecrisis gaat. “Wat ik regelmatig zie, is dat vrouwen zelfbewuster zijn, meer reflecteren als zij ouder worden en daardoor trekken zij sneller aan de bel. Als een vrouw dan aankaart wat ze mist in de relatie, raken mannen regelmatig in paniek omdat ze dit niet zagen aankomen. Ze hebben ook geen idee wat ze kunnen doen om dit te veranderen. Het zijn meestal de mannen die mij opbellen om hulp in te schakelen vanuit dit machteloze gevoel.”
Van Doorn legt uit dat een relatiecrisis of dreigende scheiding gevoed wordt door die verschillen die groter lijken. “Nadat bijvoorbeeld de kinderen het huis verlaten, krijg je meer tijd met elkaar. Het kan zijn dat een partner meer naar emotionele verbinding verlangt en je het gevoel hebt dat je elkaar niet meer vindt.”
Aantal scheidingen stijgt na de zomer: waarom? 'Vakantie legt spanningen bloot'
Maar een scheiding is en blijft een ingrijpende gebeurtenis. “Je hebt samen een leven opgebouwd. Een leven vol met herinneringen zoals vakanties, kinderen, ontwikkelingen en alles wat je verder samen deelt. Een deel daarvan valt weg. Maar ook de sociale kring, verhuizing, schuldgevoelens en veranderde dynamiek maken een scheiding moeilijk. Maar het kan ook lastig zijn doordat de oorspronkelijke rolverdeling wegvalt. Bijvoorbeeld omdat je als vrouw veel voor je partner en kinderen zorgde en je na een scheiding moet ontfermen over de financiën. Of mannen die na de scheiding weer moeten koken. Dat is bij de jongere generatie wel anders ontwikkeld, maar de oudere generatie worstelt wel met die rolverdeling. Je moet weer opnieuw jouw weg vinden in het leven.”
Want de meeste mensen hopen bij het jawoord op een lang en gelukkig leven, tot de dood hen scheidt. “Dat kan een uitdaging zijn. Dat je dacht samen oud te worden, wellicht van een pensioen ging genieten, reizen en dan komt dat door een scheiding op losse schroeven te staan. Het is best lastig om op je zestigste opnieuw te beginnen. In plaats van de rust en ontspanning waar je naar uitkeek, krijg je rond die leeftijd te maken met onrust, financiële worsteling of vrienden die wegvallen. Dat is best een uitdaging.”
Waar moet je voor oppassen als je een grijze scheiding wilt voorkomen? “Als je als broer en zus gaat leven en de passie weg is. Dat je geen tijd meer samen doorbrengt en de verbinding wegvalt. Daar moet je voor waken. Het is belangrijk om dit samen levendig te houden, dat is ook tegelijkertijd de oplossing. Dat je elkaar vindt. Door verbinding, intimiteit, gesprekken en seksualiteit. Dat is in die fase heel belangrijk.”
En daarin, zoals dat wel vaker klinkt bij relatieadviezen, begint dit allemaal met communicatie. “Je hebt goede communicatie als je praat over de dingen die je raken. Je moet kwetsbaar durven zijn. Zonder angst voor afwijzing, onzekerheid of het gevoel dat je niet goed genoeg bent. Daarnaast is het belangrijk dat je geen verwijten naar elkaar maakt. Je moet continu bij jezelf te rade gaan: wat gebeurt er met mij? Waarom word ik zo geraakt? Alle schuld richting je partner schuiven, heeft geen zin. De trigger en geraaktheid zitten namelijk bij jezelf.”
Van Doorn schetst een voorbeeld: “Stel, een partner wijst continu naar de ander. Over het dopje van de tandpasta of de vaatwasser in- en uitruimen. Die partner ontploft steeds omdat het niet op de juiste manier gebeurt en zegt: ‘Ik heb het al honderd keer gezegd, maar je doet het niet’. Dat werkt dus niet. Je moet je afvragen: waarom word ik zo geraakt als de vaatwasser niet is uitgeruimd? Dat gaat vaak over wel of niet gezien worden. Als je partner beseft waarom jij boos bent, kan daar begrip voor ontstaan. Dan begrijpt de partner bijvoorbeeld dat je gezien wilt worden en snapt hij of zij dat het niet om hem of haar als persoon gaat en het dus geen afwijzing is.”
“Dat is belangrijk, dat je elkaar goed begrijpt. Daarin kunnen allerlei complexe dynamieken een rol spelen. Bijvoorbeeld door iets wat in iemands jeugd is ontstaan. Maar het begint echt bij communicatie over gevoelens en kwetsbaarheden en het ontrafelen van het patroon dat jullie samen hebben. Hoe reageer je als koppel op elkaar?”
Wat als je als koppel aan de rand van een scheiding staat, wat kun je doen? “Ik zou eerst eens jezelf goed afvragen: ‘Waarom willen we uit elkaar?’ Vaak denken we dat er geen oplossing is, maar is dat ook echt zo? Een scheiding klinkt namelijk makkelijk en dat is het niet. Durf te kijken naar de diepte. Waarom vinden we elkaar niet meer? In plaats van te kijken naar de oppervlakte en te denken: de verschillen zijn te groot. Waar werden jullie verliefd op? Wat is er veranderd? En hoe ziet in jullie ogen een goede relatie eruit? Vaak is dat toch nog haalbaar in een gezonde relatie. Ook al zie je de oplossing niet, betekent dat niet dat die er niet is. Om even Johan Cruijff te citeren: ‘Als je er middenin zit, zie je het niet’. Dat is echt waar.”
En als je als stel dan toch elkaar terugvindt, dan kan dat mooie dingen opleveren. “Ik heb dat vaak genoeg gezien. Dat koppels bijvoorbeeld samen een nieuwe hobby oppakten of iets nieuws gingen proberen. Je hebt namelijk weer de tijd voor elkaar en dat is ook heel waardevol. Ga samen salsa dansen, een caravan kopen of op reis. Dan ontdek je nieuwe eigenschappen van elkaar, die je wellicht nooit hebt gezien. Je gaat dan met andere ogen naar elkaar kijken. Dat zorgt voor een andere dynamiek en energie. Je kunt allebei op een eigen eiland gaan zitten als er meer tijd vrijkomt, maar probeer eens samen nieuwe dingen te doen. Zodat je met elkaar kunt groeien en nieuwe kanten van elkaar leert kennen. Dat zal een boost aan je relatie geven.”
Esther van Doorn – Foto: José Donatz Fotografie
Erik van Looy heeft spijt van scheiding: 'Mijn ex-vrouw is een geweldige vrouw'
