Traumatherapeut Stephanie Goossens (38) ervaart niet alleen in haar werk maar ook persoonlijk hoe een onverwerkt verleden een gezin aan het wankelen kan brengen. ‘Ik was het proefkonijn voor mijn eigen aanpak.’
In haar boek Wat ik aan mijn kinderen wil doorgeven laat ze zien wat je als ouder kunt doen om oude patronen te doorbreken en te leren van het verleden.
Als Goossens jaren geleden – voordat ze zelf moeder is – als onderzoeker bij Veilig Thuis werkt, krijgt ze een casus van een moeder die ernstige eetproblemen heeft en haar kinderen zou verwaarlozen. “Terwijl ik me inlas, voelde het alsof ik een schot incasseerde. Ik liep naar de arts die in het kantoor naast me zat, en zei: ‘Ik kan je één ding zeggen, ik kan deze casus niet oppakken. Want ik heb zelf al elf jaar een eetprobleem.’ Daar schrok ze wel van, want niemand wist hoe ik iedere avond boven de pot hing.”
Goossens meldt zich ziek en zoekt voor het eerst hulp. De schaamte blijft groot. “Ook omdat ik het al zo lang verborgen hield. Ik wilde iemand zijn die ik misschien nooit zou kunnen zijn, en daar zat een stukje pijn en verdriet over hoe mijn leven was gelopen wat ik eigenlijk niet durfde aan te kijken.”
In de moeder die te moe was om te zorgen, zag Goossens een toekomst die ze absoluut niet wilde. “Ik wilde geen moeder worden die vol verborgen verhalen en verdriet zit. Wat zou ik mijn kinderen dan meegeven over lichaamsbeeld, zorgen voor jezelf en grenzen? Maar ik wist: als ik nu niks doe, word ik wel zo. Lang was boulimia mijn overlevingsmiddel, maar ook ik was zwak omdat ik voedingsstoffen miste. Het laat altijd zijn sporen na.”
Je kunt ook te veel vrienden hebben, ontdekte Elizabeth Day: 'Ik was verslaafd'
Enkele jaren later wordt ze moeder van een tweeling, en is ze opgelucht dat ze haar probleem voor die tijd onder ogen heeft durven zien. Bij veel van haar cliënten lukt dat niet. “Ik zag dat trauma in de jeugd vaak de reden was dat ouders bepaalde patronen doorgaven aan hun kinderen. Maar ook bij jongeren zag ik: als we hier nu niets aan doen, heeft dat gevolgen voor je volwassen leven en geef je dat door aan je eigen kind. Zo gaat het over van generatie op generatie. Daarom besloot ik me in trauma te specialiseren.”
Na haar werk voor verschillende jeugd- en jongerenorganisaties begint Goossens in 2013 een eigen praktijk in traumatherapie voor gezinnen. Dat gaat goed, totdat in haar familie een heftige gebeurtenis plaatsvindt. Haar moeder overleeft een aanrijding met een trein maar verliest beide onderbenen. “Dit gebeurde toen ik een maand daarvoor was bevallen van mijn jongste dochter en net op de grond van mijn voorouders woonde: de plek waar mijn moeder was geboren De zoveelste heftige situatie binnen mijn familie.”
Haar gezinsleven, met drie kinderen onder de vier, staat op de kop. Op dat moment wonen ze in nog een woonunit omdat ze middenin een verbouwing zitten, en gaan ze gebukt onder de restschuld van hun vorige woning. Ondertussen blijkt haar man ook nog een tumor in zijn oor te hebben.
Eerst blijft Goossens werken, maar als haar zoon onverklaarbare klachten krijgt, zet ze alles stil. “Ik wist: dit moet nú stoppen, we moeten als gezin het werk doen en ik moet het voortouw nemen. Doordat ik vanuit het verleden zoveel zware ballast met me mee sjouwde, moesten ook mijn kinderen teveel dragen. Voor houvast was ik op zoek naar een praktisch boek over het onderwerp, maar dat was er niet. Daarom heb ik zelf een methode ontwikkeld. Ik was het proefkonijn voor mijn eigen aanpak.”
Laat dat kind los, curlingouder: 'Leer jonge vrouwen emotionele competentie'
De vuistregel die in haar boek het duidelijkst naar voren komt: ouders, er staat jullie wat te doen. “Ik weet nog dat ik bij een gezin liep met een kleuter. Ik zei tegen hun psychiater: ‘Leg mij eens uit waarom een vijfjarig kind medicatie krijgt.’ Hij antwoordde: ‘Dat is ook voor zijn rust, omdat er thuis een stressvolle situatie is en zijn ouders nog niet bereid zijn om aan de slag te gaan.’ Toen dacht ik echt: waarom? Dat kan toch niet de bedoeling zijn.”
Goossens ziet dat veel ouders alles voor hun kinderen over hebben, maar ook (onbewust) veel op hen projecteren. “Het is niet makkelijk om dat te veranderen, maar als ouder heb je een leiderschapsrol. Vaak wordt er veel te snel naar het kind gekeken en hoe we het kind kunnen veranderen, terwijl de oorzaak vaak in ieder geval deels bij de ouders ligt. Maar daar wordt niet aan gewerkt. Ik zeg: ga eens vaker eerst een stapje terug, kijk wat er bij de ouders zit. Wij moeten als volwassenen onze verantwoordelijkheid nemen.”
Jongeren willen volgens Goossens maar al te graag van volwassenen leren – óók als ze er met een gestrekt been in gaan. “Dat hoort ook bij de leeftijd. Kinderen zien hoe hun ouders met emoties omgaan. Wat mag er gevoeld geworden? Is boosheid toegestaan, of verdriet? Vaak wordt het uiten van emoties tegengehouden, omdat volwassenen dat ongemakkelijk vinden.
Een kind wil zich ondertussen vooral ontladen van het nare gevoel. Als dat niet kan, en ze het dus wegstoppen, houdt het zich vast in het lijf. Als ze vervolgens nog een keer in een zelfde situatie terechtgekomen, herbeleven ze dat weer en ontwikkelen ze overlevingsmechanismen en patronen. Zo komen ze steeds verder van zichzelf af te staan. Dat heb ik bij veel jongeren gezien. Hun levenslust en gevoel van eigenwaarde was gedoofd.”
'Moederen' verandert het brein, en dat geldt ook voor zorgende mannen
Goossens moedigt ouders aan opener te zijn over hun eigen emoties en wat ze hebben meegemaakt. “Veel ouders willen laten laten zien: ik ben sterk, het gaat goed. Als ze verdrietig zijn delen ze het niet, maar het kind voelt het alsnog. Ik zeg altijd tegen mijn kinderen: ‘Ik ben even verdrietig, dus als jij dat voelt, geeft het maar terug aan mij. Ik zorg er goed voor.’ Zo leren ze dat emoties zijn toegestaan, en dat je daarvoor mag zorgen. Ook voor mij is dat een hele rit geweest. Ik had in 2018 last van paniekaanvallen. Dan zei ik tegen ze: ‘Daar komt de leeuw, ik ga hem even laten brullen.’ Ze wisten dan dat ik even ruimte nodig had, maar óók dat het uiteindelijk weer voorbij ging.”
In het boek beschrijft ze voorbeelden van ouders die nog worstelen met zaken als afwijzing, onveiligheid of zelfs (seksueel) geweld in hun jeugd. Dit beïnvloedt de manier waarop ze op hun kinderen en problemen reageren. Met haar nieuwe organisatie Connecting Souls wil Goossens ouders onder andere helpen om meer inzicht in hun eigen levensloop te krijgen. “Wie ben ik, waar kom ik vandaan? Wat is er allemaal in mijn leven gebeurd, en waardoor word ik getriggerd? Welke patronen komen telkens weer terug?”
Zelf vertelt Goossens hoe haar zoon kort gepest werd, iets waar ze als kind zelf ook mee te maken had. “Ik werd getriggerd, en betrapte mezelf erop dat ik mijn eigen situatie in de zijne aan het stoppen was. Je kunt nu eenmaal niet alles opruimen, sommige dingen blijven altijd bij je. Als je je daar als ouder bewust van bent, doe je al veel. Ik besefte: hier is voor mij nog werk te doen. Ik heb daar de tijd voor genomen, en dat ook benoemd aan mijn zoon: ‘Dit is van jou, en ik neem mijn eigen verleden op me. Dat hoef jij niet te dragen.'”
Haar boek is vooral bedoeld om gezinnen te helpen voordat de situatie escaleert, zegt Goossens. “Het zou mooi zijn als het kan voorkomen dat gezinnen op die lange wachtlijst voor hulpverlening terechtkomen. Wanneer een kind in heftige problematiek en de hulpverlening terechtkomt, doet dat iets met de gehele gezinsdynamiek. Maar als je daar samen aan kunt werken en weer kunt groeien, kan dat een gezin juist veel zelfvertrouwen geven.”
Voor Goossens bewijst haar moeder dat het nooit te laat is. “Het is heel bijzonder dat ze dit aan ons en aan haar kleinkinderen meegeeft. Moet je nagaan: je mist in één keer je onderbenen, maar je besluit het toch aan te kijken. Ook heb ik diepe bewondering voor mijn vader. Veel mensen hebben mij gevraagd: gaan je ouders niet scheiden? Maar nee. Ze gaan samen hele ongemakkelijke dingen aan, en ook tussen ons zijn het moeilijke gesprekken geweest. Ik ben heel trots hoe we dat samen als familie zijn aangegaan.”
Mensen vergeten hoeveel wijsheid er in de moeilijke verhalen zit, merkt Goossens. “We zijn geneigd om vanuit één blik te kijken: de donkere kant. Maar je bent niet alleen gevallen: je bent ook weer opgestaan en gegroeid. Ieders familiegeschiedenis zit zo vol levenslessen, waar pijn en ongemak altijd een onderdeel van zijn. Het is juist goed om je kinderen daarmee te voeden, want het leven ís ook ongemak. En je kunt alleen gelukkig zijn als je weet hoe je daarmee om moet gaan, en accepteert dat pijn erbij hoort.”
‘Wat ik aan mijn kinderen wil doorgeven’ van Stephanie Goossens is nu verkrijgbaar.
Malou Holshuijsen over alleen zijn: 'Ik vind het fijn om tegen eenzaamheid aan te schuren'
