Hoe kan het dat de kloof tussen arm en rijk steeds groter wordt in Nederland? Dat onderzocht journalist Sander Schimmelpenninck in het programma ‘Sander en de kloof‘. Nu komt hij met oplossingen voor die ongelijkheid.
In Sander en de brug, uitgegeven door De Correspondent, doet Schimmelpenninck vijf voorstellen voor een eerlijker Nederland. LINDA. sprak hem erover.
“Of het nu om het onderwijs of om ons belastingstelsel gaat; helaas worden echte systeemwijzigingen steevast als onmogelijk gezien omdat ze ‘te ambitieus’ of ‘onuitvoerbaar’ zouden zijn”, schrijft Sander Schimmelpenninck in zijn boek. En dat terwijl er juist grootse ideeën nodig zijn om de kansenongelijkheid in Nederland te verbeteren, stelt hij.
Een hervorming van het belastingstelsel, bijvoorbeeld. Schimmelpenninck stelt voor om winst uit vermogen en erfenissen net zo zwaar te belasten als inkomen uit werk. Maar ook om 100.000 euro te investeren in elke 25-jarige, om gesegregeerde scholen af te schaffen en iedere jongere een jaar maatschappelijke diensttijd te laten doen.
Behoorlijk grote adviezen. Je hebt laten doorrekenen dat het financieel haalbaar is, maar is het ook praktisch door te voeren?
“Ik ben natuurlijk geen deel van de politiek. Het is voor mij lekker makkelijk om te roepen dat het allemaal zo moet, terwijl het waarmaken veel moeilijker is. Het verschilt denk ik per voorstel hoe ingewikkeld het is. Het hele belastingsysteem veranderen of artikel 23 uit de grondwet schrappen, dat gebeurt niet vandaag of morgen. Maar een verandering van het onderwijs, waarbij we niet na groep acht maar een paar jaar later kijken op welk niveau een kind thuishoort, is vrij snel door te voeren. Ik ga er zelf in elk geval niet mee aan de slag, ik heb deze ideeën de wereld in gegooid en dan is het aan de politiek om daar iets mee te doen.”
Chafina groeide op in armoede: 'Mijn ouders zeiden: 'Het is er gewoon niet''
Wat voor reacties krijg je?
“Het valt me op dat veel mensen het met me eens zijn, ik had hier en daar meer weerstand verwacht. Zelfs een groot deel van de ondernemers, mensen die wel degelijk wat te verliezen hebben – net zoals ikzelf – snappen het wel. Die zien ook om zich heen dat de maatschappij oneerlijk is, denken: mijn kinderen zijn eigenlijk wel heel verwend, hebben een heel ander leven dan andere kinderen. Maar sommige andere mensen die bang zijn om iets kwijt te raken, vinden het niet zo leuk wat ik zeg over kansengelijkheid.”
Jij zou erop achteruitgaan, maar je bent toch vóór?
“Niemand vindt belasting betalen superleuk, maar je moet ook nadenken wat je ervoor terugkrijgt. In Nederland hebben we het relatief goed, dat is die belasting gewoon waard.”
Jij behoort waarschijnlijk tot een minderheid van de rijke mensen die dat vindt.
“De meeste mensen zullen niet tegen hun eigen belang in pleiten, nee. Maar de groep met een heel groot vermogen is niet zo heel groot, de winst valt juist te behalen bij de rest. Want ook van de mensen zonder groot vermogen, is een verbazingwekkend grote groep pro-rijken. Zij stemmen niet op basis van hun werkelijke portemonnee, maar op basis van hun gewenste portemonnee. Bijna alsof ze denken: ‘ik stem rechts, dan word ik misschien wel rijk’, of zo. Maar daarmee stemmen ze voor beleid dat tegen hun eigen belang ingaat, zonder dat ze het weten.”
Je schrijft ook dat vrouwen veel zouden hebben aan jouw voorstellen. Waarom?
“In Nederland is er vaak discussie over de loonkloof. Dat vind ik ergerlijk, want die loonkloof wordt vaak groter voorgesteld dan die is. Als je hem corrigeert, blijft er maar een heel klein percentage over (het totale verschil in gemiddeld bruto uurloon van mannen en vrouwen is 13 procent, als je dit corrigeert voor bijvoorbeeld opleidingsniveau blijft er 5 tot 7 procent over, red.). Maar wat wel echt een grote ongelijkmaker is, is het verschil in vermogenspositie.”
'Vrouwen kiezen gewoon verkeerde beroepen': feiten en fabels over de loonkloof
Vertel.
“Mannen bezitten vrijwel alle vastgoedportefeuilles in Nederland. Mannen bezitten de aandelen van de grootste bedrijven. En omdat vrouwen minder bezitten, zijn ze kwetsbaarder als het misgaat. Het is pijnlijk om te zien hoeveel vrouwen berooid achterblijven na een scheiding omdat ze niet genoeg rekening hebben gehouden met wat dat financieel zou betekenen (in 2017 was 50 procent van de vrouwen niet financieel onafhankelijk, red.). Of ze kiezen ervoor om minder te gaan werken zonder de consequenties te overzien. Vrouwen doen zichzelf tekort door te weinig over geld na te denken.”
Vind je dat niet makkelijk gezegd voor jou als man, dat vrouwen meer voor zichzelf op moeten komen?
“Veel mannen vinden het denk ik wel prima dat vrouwen zo afhankelijk van ze zijn. Zij zijn meestal de winnaar bij een scheiding. Zij hebben het geld, zij hebben de macht. Dus het zou voor mannen veel makkelijker zijn om te doen alsof er niks aan de hand is.”
Maar dat is er wel.
“Sommige vrouwen denken: ‘geld, dat is boring, daar leef ik niet voor’. Dat pleit voor je, maar je moet er toch over nadenken. En praat er ook over, bijvoorbeeld met een vriendin die minder gaat werken. Praten over geld moet uit de taboesfeer.”
Henriette bleef met een enorme schuld na haar scheiding achter: 'Ik heb geleerd dat geld niet gelukkig maakt'
