Dat betekent dat er nu geen juridische basis is voor eventuele nieuwe maatregelen als het virus weer op zou laaien in het najaar. Omdat die wel nodig is, moest het kabinet met spoed een ander wetsvoorstel indienen.

Collectieve maatregelen

Het huidige voorstel betreft een wijziging van de Wet publieke gezondheid. Goed om te weten: er wordt niet specifiek gesproken over corona, maar over ‘collectieve maatregelen voor de bestrijding van infectieziekten met pandemisch potentieel’ in het algemeen.

Lees ookInbreker grijpt zijn kans na corona: 'Mensen zijn weer vaker van huis'

De belangrijkste ‘collectieve maatregelen’ die in het wetsvoorstel worden genoemd, zijn:

• Een veilige afstand houden van personen buiten je huishouden;
• Hygiënemaatregelen en verplichte persoonlijke beschermingsmiddelen (zoals mondkapjes);
• Het (gedeeltelijk) sluiten van publieke plaatsen;
• Het verbieden of inperken van evenementen;
• Een ‘zorgplicht’ voor zowel besloten als publieke plaatsen zodat bezoekers daar maatregelen kunnen opvolgen (denk aan het plaatsen van handgel);
• Bevelen voor zowel besloten als openbare plaatsen, zoals de mogelijkheid om activiteiten te stoppen als die de veiligheid in gevaar brengen;
• Het (gedeeltelijk) verbieden van onder meer openbaar vervoer, eventueel voor bepaalde reizigers;
• Inreisverplichtingen voor mensen uit het buitenland, zoals het laten zien van een negatieve testuitslag;
• Een thuisquarantaineplicht na reizen;
• Het opleggen van boetes aan mensen of bedrijven die zich niet aan verplichte maatregelen houden, bijvoorbeeld een boete van 95 euro voor mensen die geen afstand houden. In de coronawet staat dat buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) met de opsporing van strafbare feiten zijn belast.

Deze maatregelen mogen worden ingevoerd als die ‘gelet op de ernst van de bedreiging van de volksgezondheid noodzakelijk en geschikt’ zijn, als ze ‘onder de geldende omstandigheden proportioneel’ zijn en als ze de uitoefening van grondrechten zo min mogelijk beperken.

Verantwoordelijkheid bij burgemeesters

In het wetsvoorstel staat dat de verantwoordelijkheid voor het bestrijden van een epidemie van een infectieziekte in principe bij de voorzitter van een veiligheidsregio ligt. Maar als de uitoefening van de maatregelen alleen gevolgen van ‘plaatselijke betekenis’ heeft, komen de bevoegdheden bij burgemeesters te liggen.

Lees ookOnderzoek: een op acht coronapatiënten houdt langdurige klachten

Volgens het Nederlandse Genootschap voor Burgemeesters  (NGB) en de VNG ‘ontbreekt de argumentatie voor deze keuze’. Zij wijzen erop dat niet alleen burgemeesters en de voorzitters van veiligheidsregio’s een rol spelen, maar ook bijvoorbeeld de gemeenteraad en het bestuur van de GGD. Ze hebben er vooral kritiek op dat de burgemeesters niet betrokken zijn geweest bij het opstellen van het wetsvoorstel. De NGB en de VNG geven aan meer duidelijkheid te willen over de financiële gevolgen, de uitvoerbaarheid van de maatregelen en de maatschappelijke effecten.

Het wetsvoorstel ligt nu ter beoordeling bij de Raad van State, die half augustus advies uitbrengt, en zal daarna nog door de Tweede en Eerste Kamer heen moeten. Het is dan ook nog niet bekend wanneer de coronawet eventueel zou ingaan.

Lees ookCBS: coronavirus bleef begin 2022 voorname doodsoorzaak