‘Zet de overgang ook jouw wereld op z’n kop?’ Fotograaf Jacqueline van den Heuvel (56) stelde die vraag aan 37 verschillende vrouwen. Ze verwachtte niet dat ze ook twintigers en dertigers zou fotograferen.
Zo zijn Melissa de Groot (24) en Veronica Santini (34) beiden al enkele jaren in de vervroegde overgang. Allebei komen ze aan het woord in Jacquelines boek Tweede lente. LINDA.nl ging met hen en de fotograaf in gesprek.
Tijdens een plakkerige zomer zit Melissa in de trein. Ze is pas 18 maar heeft al veel last van opvliegers, en daarom altijd een elektrisch waaiertje bij zich. Tegenover haar zit een vrouw van rond de vijftig precies met hetzelfde te worstelen. “Ik dacht, ze valt zo meteen flauw.” Melissa geeft haar het waaiertje en de vrouw merkt op dat de overgang niet makkelijk is. “Ik zei: ‘Nee, inderdaad.’ Ze antwoordde: ‘Gelukkig hoef je je daar nog niet druk over te maken.’ Toen ik zei dat dit helaas wel het geval was, viel haar mond open.”
Gemiddeld komen vrouwen op hun 51ste in de overgang. Maar bij één op de honderd Nederlandse vrouwen werken hun eierstokken vóór hun veertigste al niet meer zoals het zou moeten. Bij iedere vrouw slinkt de voorraad eicellen met de jaren, maar soms is het aantal heel klein, of raken ze sneller op. Je zit dan in de vervroegde overgang (POI), wat betekent dat er (bijna) geen eiblaasjes meer groeien en de eisprong niet langer plaatsvindt.
Bij de meeste vrouwen wordt de oorzaak van POI niet gevonden. Wel kan het genetisch bepaald zijn, en dus ‘in de familie’ zitten. Bij de door Jacqueline gefotografeerde Melissa en Veronica is dit echter niet het geval.
Zelf zit Jacqueline ook in de overgang. De fotograaf worstelt met haar gewicht, vergeetachtigheid en opvliegers. “Ik zocht hulp, maar liep tegen gesloten deuren. Omdat ik wist dat ik niet de enige ben, wilde ik weten hoe anderen de overgang ervaren. Ik wilde onze verhalen vertellen om taboes te doorbreken.” Maar toen de jonge Melissa op haar oproep reageerde, kon ze daar even niet bij. “Ik dacht eerst dat ze het niet goed begreep, dus ik zei: ‘Je bent veel te jong.’” Maar Jacqueline portretteerde uiteindelijk wel vijf jonge vrouwen met POI. “Van mij mag dit onderwerp heel veel aandacht krijgen.”
Ze richtte daarom het online platform ‘Leven met POI’ op, waar lotgenoten met elkaar in contact kunnen komen en informatie kunnen vinden.
Waarom is praten over de overgang nog steeds taboe? 'Veel vrouwen lijden in stilte en onnodig'
In haar examenjaar wordt Melissa (toen 17) van de een op andere dag niet meer ongesteld. Ze durft er niet goed over te praten. Pas aan het einde van het schooljaar gaat ze naar de huisarts. “Ze vroeg: ‘Wil je zwanger worden?’ Ik zei natuurlijk nee.” Melissa wordt de deur gewezen, met de opdracht volgend jaar terug te komen als er niets verandert. “Ik was nog niet zo goed gebekt als nu, dus ik ben naar huis gegaan en heb braaf een jaar gewacht.”
De foto’s die Jacqueline van Melissa maakte. Tekst gaat hieronder verder.
Melissa krijgt last van paniekaanvallen en iets wat ze nu herkent als opvliegers. Haar haren vallen uit. “Deze klachten konden ook gerelateerd zijn aan stress, dus ik dacht totaal niet aan de overgang. Ik wist niet eens dat dit kon.” Na een jaar is een andere huisarts wel bereid om haar hormoonlevels te meten. “Toen ik de eerste voorzichtige diagnose kreeg, was dat wel even moeilijk. Maar daarna heb ik het weggestopt, alsof het dan niet waar was.”
Melissa gaat voor haar studie op kamers, maar belandt al snel weer bij haar ouders thuis: door de vermoeidheid kan ze niet meer voor zichzelf zorgen. Ze probeert verschillende soorten hormoonmedicatie uit, maar steeds weer werken de middelen averechts. Ze is somber, en heeft last van krampen, doorbraakbloedingen en vergeetachtigheid. “Doordat ik me niet kon concentreren, moest ik langer werken aan school. En zo werd ook mijn sociale leven steeds wat kleiner en beïnvloedde het mijn hele leven.”
Je brein verandert tijdens de overgang (en dit is wat dat betekent)
In 2018 stopt Veronica (toen 32) met menstrueren. “Ik had daar wel vaker last van gehad, maar niet zo lang: ineens was ik vier maanden niet ongesteld.” De Italiaanse yoga-instructeur krijgt last van haar gewrichten en huid, en voelt zich niet zichzelf. Slapen lukt nauwelijks. Na wat onderzoek vermoedt ze dat ze in de vervroegde overgang zit. “Maar de huisarts wilde geen tests doen.” Veronica, die in Amsterdam woont, is dan net verloofd met haar Nederlandse vriend en wil die zomer aan kinderen beginnen.
Bij een medisch centrum voor expats zijn ze “wat makkelijker” en wel bereid haar te testen. Ze blijkt inderdaad te lijden aan POI. “Het idee dat kinderen krijgen heel moeilijk zou worden, was hartverscheurend. Ik voelde me verslagen. Ik had geen energie, zat niet lekker in mijn lichaam en vroeg me steeds weer af of ik iets verkeerd had gedaan om dit te verdienen.”
Dit is hoe de menopauze ervoor zorgt dat vrouwen eerder dement worden
Veronica voelt zich lang schuldig tegenover haar man. “Ik heb hem zelfs een uitweg geboden, maar hij accepteerde het eerder dan ik.” Samen besluiten ze voorlopig geen IVF-pogingen te doen. “Ik kreeg daar zoveel stress van, dat we onze situatie liever accepteren. Al weet ik dat de kans op kinderen zo steeds kleiner wordt, kiezen we voor geluk en plezier in dit moment.”
Wel heeft Veronica veel minder energie en geeft ze minder lessen dan vroeger. Ze slikt oestrogeen om haar symptomen tegen te gaan, en wendt zich tot oosterse geneeswijzen zoals acupunctuur. Ook gaat ze in therapie. Als yogadocent helpt Veronica nu andere vrouwen die worstelen met de overgang. “Dat heeft me ook geholpen om mezelf te helen. Door de ervaringen van andere vrouwen te horen, wist ik dat ik niet alleen was.”
De foto’s die Jacqueline van Veronica maakte. Tekst gaat hieronder verder.
Uiteindelijk krijgt Melissa medicatie die werkt. Maar al wil ze niet te ver in de toekomst kijken, kinderen krijgen blijft ingewikkeld. Zo lang ze zich kan herinneren, denkt ze aan adoptie of pleegouderschap. “Ik vraag me af hoe ik erin had gestaan als ik niet zo jong had geweten dat het niet anders kan.”
Hetzelfde geldt voor haar aanleg voor somberheid en stemmingsproblemen. “In de puberteit had ik dat ook al, en nu zit ik in de overgang. Is dit wie ik ben, of wordt het verergerd door de POI? Die twijfels zorgen wel een beetje voor een identiteitscrisis. Waarschijnlijk zal ik nooit weten hoe het echt zit.”
Melissa is in therapie voor haar stemmingsproblematiek en het fotoproject van Jacqueline helpt haar om zichzelf te accepteren. “De vervroegde overgang maakt nu eenmaal onderdeel uit van wie ik ben, en ik heb hierdoor wel voor het eerst écht leren luisteren naar mijn eigen lichaam. Zonder dat dit me was overkomen, was dat waarschijnlijk pas veel later gebeurd.”
Het fotografieboek ‘Tweede lente, de overgang: fabel of taboe’ is nu verkrijgbaar. Het online platform ‘Leven met POI’ is sinds deze zomer online.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over de overgang. Meer weten?
