Trigger warning: dit artikel gaat over (huiselijk) geweld. 

Geweld tegen vrouwen

If England gets beaten, so will she: deze tekst prijkte in tientallen kranten in Engeland tijdens het WK in 2018. Het Engelse centrum voor huiselijk geweld wees met deze advertentie de bevolking op de schokkende cijfers. Als maatregel zijn de straten van Engeland bezet door patrouillerende agenten om een oogje in het zeil te houden tijdens grote voetbalevenementen, zoals het EK.

Ook in Costa Rica hebben ze maatregelen genomen. Om te zien wat voorlichting voor effect zou hebben op het aantal meldingen van huiselijk geweld, plaatsten ze naast het scorebord met de stand van de sportwedstrijd, een scorebord met de realtime cijfers van het aantal meldingen van huiselijk geweld. Het scorebord leek positief te werken, want de wedstrijd erna was het aantal meldingen met 33 procent gezakt.

Alcohol

Dat er een link bestaat tussen grote sportevenementen en (huiselijk) geweld, is duidelijk. Uit het onderzoek uit Engeland blijkt dat het te maken heeft met hoog opgelopen emoties en alcohol- en drugsgebruik. “Dat zijn de factoren die volgens het onderzoek echt van belang zijn”, vertelt directeur van UN Women Marije Cornelissen. “Het gaat om heftige emoties, zoals frustratie en boosheid. Maar het gaat niet alleen om verlies. In Colombia steeg het aantal meldingen juist bij winst. Het kan dus ook om blijdschap gaan.”

Er is een correlatie gevonden tussen het tijdstip van de wedstrijd en het aantal meldingen van geweld. “In een aantal landen hebben ze geëxperimenteerd op wat voor momenten de wedstrijd plaatsvindt. Als een wedstrijd vroeger plaatsvindt, is er meer tijd om alcohol te drinken, ook nog na de wedstrijd. Dan stijgt het aantal meldingen ook harder. Hoe later de wedstrijden, hoe beter.” In Engeland plannen ze belangrijke voetbalwedstrijden daarom vaker later op de dag.

Geweld tegen vrouwen: de cijfers in Nederland zijn om te huilenLees ook

Nederland

45 procent van de vrouwen in Nederland krijgt te maken met een vorm van geweld. Elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord door haar (ex)partner. De cijfers liegen er niet om. Toch is er in Nederland nog geen onderzoek gedaan naar het aantal meldingen tijdens grote sporttoernooien, zoals het EK, maar het is niet onwaarschijnlijk dat het ook hier toeneemt. “Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zou er onderzoek naar moeten doen. Het past heel goed binnen het Nationaal Actieprogramma grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld van Mariëtte Hamer”, zegt Cornelissen.

Iemand die weet hoe het er thuis aan toe kan gaan tijdens grote evenementen, is ondernemer Olcay Gulsen. Zij is opgegroeid in een gezin met huiselijk geweld. “Impactvolle gebeurtenissen, zoals grote sportevenementen, kunnen leiden tot gedragsverandering. Dit weet ik uit mijn eigen jeugd. Als er drank- en drugmisbruik is, zijn vrouwen vaak de klos. Een advocatenbureau uit Engeland zag een verbazingwekkende stijging van 80 procent Google zoekopdrachten met het onderwerp huiselijk geweld hotline tussen 30 juni en 30 juli 2021, de periode die overeenkomt met de laatste EK. Een schokkende bijwerking van het gezellige gehos”, vertelt ze.

Cijfers

Het is in Nederland moeilijk om een goed overzicht te krijgen van het aantal meldingen van huiselijk geweld van een specifieke periode. “Op landelijk niveau zijn bij Veilig Thuis geen gegevens bekend rondom het veranderen van het aantal meldingen van huiselijk geweld rondom voetbalkampioenschappen. Wij hebben alleen zicht op halfjaarcijfers”, laat Veilig Thuis weten.

Gulsen is als ervaringsdeskundige in de cijfers in andere landen gedoken. “Ik was geshockeerd dat veel landen het over incidentele stijgende cijfers hebben, behalve in Nederland. En dat terwijl in Nederland een veel hoger percentage is van huiselijk geweld dan omringende landen, dus ik vraag me af waarom er geen beleid over is. Gek dat we er in Nederland met geen woord over reppen, terwijl we al jaren weten dat meer dan 1 miljoen vrouwen van 16 jaar of ouder hiermee te maken hebben gehad. Het is gek omdat er in Nederland eens in de 8 dagen een vrouw wordt vermoord door haar (ex)partner. Een explosief aantal dat hoger ligt dan in Europese landen om ons heen. We zouden met deze schokkende statistieken toch moeten weten dat het geen incidenten zijn en dat we juist proactief moeten handelen.”

Dat is iets waar Cornelissen zich ook druk over maakt. “Er moeten veel betere systemen en datacollectie komen. Veilig Thuis is al super onderbezet. Nu moeten slachtoffers weleens een half jaar wachten op behandeling van een zaak. Als ze dan ook specifiek voor een periode het aantal meldingen moeten bijhouden, kan dat simpelweg niet. Je zou veel betere dataverzamelaars moeten hebben die de verschillende bronnen ook bij elkaar brengen. De ene vrouw gaat naar de politie, de ander naar het Centrum Seksueel Geweld en weer een ander naar Veilig Thuis. Een goed beeld van alle meldingen is er niet. Het zou al heel mooi zijn als dat er wél is, zodat we veel betere inzichten kunnen krijgen. En inzichten kunnen zorgen voor het bewegen van de politiek.”

Geld

Gulsen ziet dat er steeds meer tijd en energie wordt gestoken in het aanpakken van huiselijk geweld. “Dat is een positieve verandering. Maar we trekken weinig tot geen budget uit voor bijvoorbeeld het aanstellen van iemand die zich veel meer richt op preventie. In Nederland zetten we geen preventiemiddelen in, en dan komt er ook geen gedragsverandering.”

Ze suggereert: “Met grote toernooien zouden er op radio en tv reclamespots moeten lopen met het nummer van Veilig Thuis. Er moet veel meer informatie worden verspreid over de cijfers. Door meer educatie kunnen we elkaar oproepen erop te letten. De komende maanden gaan we hossen, maar er is ook een keerzijde van de vreugde. Zo lang Oranje wint, hossen de fans vrolijk door. Maar vrouwen zijn onveilig als Oranje verliest.”

Zorgwekkend: 1 op de 6 mannen onder de 50 jaar vindt geweld tegen vrouwen acceptabelLees ook

Educatie

Om de voorlichting, de preventiemiddelen en betere zorg te realiseren, is het hard nodig geld vrij te maken, benadrukt ook Cornelissen: “Waar we absoluut heen moeten is dat ieder slachtoffer een melding kan maken en de juiste hulp kan krijgen. Dat is nu al niet op orde. Als we echt iets willen doen, moeten we mannen en jongens erbij betrekken. Het overgrote deel van de daders zijn mannen en komen uit alle randen en standen van de samenleving. Als die niet betrokken worden en veranderen, dan blijft het dweilen met de kraan open.”

Mannelijke politici zouden volgens Cornelissen een rol kunnen spelen in de educatie. “Voorlichting zou echt kunnen helpen. Mannelijke politici zouden zich erover moeten uitspreken dat ze faliekant achter de strijd tegen geweld tegen vrouwen staan. Ze zouden alle mannen moeten omroepen om medestander te zijn en te zorgen dat ze hélpen het probleem op te lossen in plaats van het probleem te zíjn.”

Medestander

UN Women heeft de wereldwijde Orange the World-campagne die jaarlijks plaatsvindt op 25 november, de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen. “We proberen duidelijk te maken dat echt iedereen iets kan doen in zijn of haar dagelijks leven om te helpen, door medestander te worden. Op
ikbenmedestander.nl kan je de belofte tekenen, waarbij je onder andere ondertekent dat je ingrijpt als je ziet dat vrouwen met geweld te maken hebben. We sturen informatie hoe mensen dat praktisch in hun leven kunnen toepassen, met name door actief omstander te zijn. Daar zijn tips voor. Je hoeft er niet met gebalde vuisten tussen te gaan staan, maar als je bijvoorbeeld ziet dat een vrouw lastig wordt gevallen in het ov, vraag dan hoe laat het is. Dan heb je de situatie gebroken en de aandacht verlegd. Het gebeurt niet alleen achter de voordeur, het gebeurt op allerlei plekken.”

Stop geweld tegen vrouwen: deze evenementen mag je niet missen tijdens 'Orange the World'Lees ook

Meld het

Een klein percentage vrouwen meldt het wanneer ze slachtoffer zijn van (huiselijk) geweld. “De cijfers van onderzoek naar zelfrapportage loopt gigantisch uiteen met de cijfers van het aantal meldingen. Uit zelfrapportage blijkt dat 85 procent last heeft van een vorm van geweld. Het aantal meldingen bij de instanties is veel minder dan dat. Vrouwen hebben allerlei redenen, zoals angst of schaamte, om het niet te (durven) melden”, vertelt Cornelissen.

Zowel Gulsen als Cornelissen benadrukken het belang toch een melding te maken van iedere vorm van geweld. “Je kunt het op allerlei manieren melden, er zijn wel zestig meldpunten in Nederland. En je kan alles melden, ook straatintimidatie. Niet alleen fysiek geweld. Als jij niet wilt dat er verder actie wordt ondernomen, dan is dat ook oké. Maar een melding verschijnt wel in de cijfers en dat helpt om politieke aandacht te krijgen. Als je het meldt, voelen gemeentes zich geroepen om wat te gaan doen. Zorg dat de omvang van dit probleem helder wordt.”

Gulsen adviseert: “Meld het bij de politie en bel het nummer van Veilig Thuis.
Neem iemand in vertrouwen. Lucht je hart. Zo kan je ook dingen op een rij zetten. En wees niet bang dat er geoordeeld wordt. Je hebt iemand nodig om tegenaan te leunen. Ook voor de omgeving: wacht niet af en grijp in. Je moet je nóóit omdraaien voor geweld richting andere mensen. Deëscaleer het, leid af, bel de politie. Vang een slachtoffer op. Aangezien we als Nederlandse burgers allemaal verantwoordelijkheid voor elkaar dragen, hoop ik dat we zelf een extra oogje in het zeil houden. Laten we voor elkaar zorgen. Let op jezelf en elkaar. Gekke tekst voor een voetbaltoernooi, bedacht voor volksvermaak. Maar de cijfers liegen niet.”

Voel je je onveilig in je eigen huis of heb je het gevoel dat iemand in je omgeving in een onveilige situatie verkeert? Je kunt Veilig Thuis 24/7 bellen op 0800 2000 voor advies of om een melding te maken. Ook kun je hen anoniem chatten. Heb je te maken met direct gevaar, bel dan 112.

App EviSafe signaleert huiselijk geweld: 'Je wordt gezien, ook als het achter de voordeur gebeurt'Lees ook