Slechts 16 procent van de standbeelden in Nederland beeldt een vrouw af. Hoe kan dat? En waarom is het belangrijk dat vrouwen een standbeeld krijgen? Wij vroegen het aan beeldend kunstenaar Annet Terberg-Pompe.
En nee, dat standbeeld hoeft echt niet van een specifiek persoon te zijn. “Al staat het maar symbool voor al die vrouwen die wat betekend hebben”, zegt Terberg-Pompe.
Uit onderzoek van historicus en journalist Lucia de Vries is gebleken dat slechts 16 procent van de standbeelden in Nederland een vrouw afbeeldt, meldt Trouw. Maar liefst een derde daarvan beeldt een lid van de koninklijke familie uit. Kleine kans dus dat je in ons land tegen het standbeeld van een burgervrouw aanloopt.
Hoe het kan dat zo weinig vrouwen een standbeeld hebben gekregen? “Ik denk dat er een aantal redenen zijn”, zegt Terberg-Pompe. “Ten eerste hebben kerels een veel grotere mond, dus die pakken vaker het podium en laten zich vaker als aap op de rots zien. Zij profileren zich veel beter door te showen wat ze wel niet allemaal hebben gedaan. Daardoor krijg je uiteraard sneller erkenning. Vrouwen spelen, denk ik, vaker een rol op de achtergrond.”
Rotterdam krijgt metershoog standbeeld van zwarte vrouw op Nikes: 'Mensen herkennen zich hierin'
Juist het afbeelden van een vrouw op een standbeeld is van belang, volgens Terberg-Pompe. “Je gebruikt het woord ‘beeld’ al. Maar, dat is ook omdat ze een ‘voorbeeld’ zijn. Ik denk dat het voor vrouwen heel goed is om een voorbeeld te hebben.”
“Mensen kijken altijd tegen iemand op, vrouwen ook. Iemand van wie je denkt: wat fantastisch dat die mensen dat gedaan hebben, dat wil ik ook, ik wil ook goed doen. Misschien dat zo’n standbeeld daar wel bij helpt.”
Volgens de beeldend kunstenaar is dat bij mannen net zo goed het geval. “Michiel de Ruiter is een omstreden gast, maar ik denk wel dat hij voor heel veel mannen symbool gestaan heeft in hun drang om ook goed te doen, veel te doen, bekend te worden en een standbeeld te willen krijgen.”
Toch merkt ze al wel een verschuiving op als het gaat om erkenning van vrouwen. “In de vorige eeuw kregen vrouwen helemaal geen erkenning. Nu, dankzij het feminisme, gebeurt dat al meer.”
Als voorbeeld noemt Terberg-Pompe het standbeeld van Truus Wijsmuller, dat zij samen met Lea Wijnhoven heeft gemaakt. Het beeld staat in Alkmaar, waar Wijsmuller omringd wordt door 28 Joodse kinderen. “Zij heeft in de luwte zo veel goede dingen gedaan. In 1938 werd al vermoed dat de oorlog zou uitbreken. Met een zeer vooruitziende blik bracht zij vlak voor de oorlog 10.000 veelal Joodse kinderen naar veilige plekken zoals Nederland en Engeland.”
Het standbeeld van Truus Wijsmuller in Alkmaar, gemaakt door Annet Terberg-Pompe.
Maar, als het aan Terberg-Pompe ligt, hoeft niet elk standbeeld een nationale held af te beelden. Ook de gewone vrouw verdient er één. “Waarom niet? Hier in IJsselstein hebben we twee parken. Hoe leuk is het om daar misschien wat neer te zetten? Al staat het maar symbool voor al die vrouwen die wat betekend hebben.”
Zelf heeft ze wel een paar ideeën over welke vrouwen er een standbeeld verdienen. “Een vriendin van mij heeft statushouders geholpen met het vinden van werk. Daardoor zijn bijna al die gezinnen hier in de stad zelfredzaam geworden. Zij verdient een standbeeld, echt fantastisch hoe ze dat gedaan heeft. En ook patholoog prof. dr. Katrien Grunberg van het Radboud UMC. Zij werkt mee aan het ontwikkelen van een database waarmee op Europees niveau pathologische kennis kan worden gedeeld.”
Het is nu niet de bedoeling dat er een storm aan vrouwelijke standbeelden komt, overigens. “Ik vind wel dat als vrouwen deze eer krijgen dat dan wel moet zijn omdat ze het verdienen. Anders vind ik het ook wel een beetje een slap aftreksel.”
Tien euro voor een foto of een Banksy van negentien miljoen: zó wordt de prijs van kunst bepaald
