Tieners van twaalf jaar en ouder kunnen zich laten vaccineren, en hebben daar zelf het laatste woord in. Hoe kun je als ouders het beste met hen in gesprek gaan, zeker als je het niet met elkaar eens bent?
Geen ouder wil natuurlijk dat zijn of haar kind hiervan in de stress schiet. LINDA.nl vroeg Susan Branje, hoogleraar pedagogische wetenschappen aan de Universiteit Utrecht, hoe je het voor je kind zo gemakkelijk mogelijk maakt.
Tieners boven de zestien mogen van de overheid helemaal zelf beslissen of ze een prik halen. En hoewel kinderen tussen de twaalf en vijftien jaar samen met hun ouders de keuze maken, hebben zij – mochten jullie er echt niet uitkomen – zelf het laatste woord. Hoe begeleid je hen op de beste manier?
Het gesprek over vaccineren zal in de praktijk vaak “heel kort” zijn, zegt Branje. Het kind heeft meestal al snel een keuze gemaakt of volgt de mening van de ouders. “Ik heb zelf twee kinderen in die leeftijd, en het was een gesprek van twee minuten. Ik heb hen nog wel even gevraagd naar het waarom en of ze aan alles gedacht hadden, maar ze waren er vrij snel uit.”
Dat Branje het eens was met hun keuze speelt hier wel een belangrijke rol in, zegt ze zelf. “Als dat niet geval is, of ouders onderling niet op één lijn zitten, wordt het ingewikkelder.” Ze deelt vijf tips voor een goed gesprek.
“Zeker wanneer je als ouders van mening verschilt, is dit verstandig”, zegt Branje. “Voor kinderen is het heel moeilijk als ouders voor hun neus gaan zitten ruziën, of je nu wel of niet gescheiden bent. Als jullie heel anders over vaccineren denken, is het daarom een goed idee om van tevoren te bespreken dat je respect voor elkaars mening en argumenten hebt.”
Hoewel je mening best naar voren mag komen – “je kind kent die waarschijnlijk toch al” – moet je elkaars argumenten niet belachelijk maken. “Je mag best je twijfels bespreken en tegenargumenten noemen. Maar de kunst is om het zo te doen dat je laat zien dat je mensen die er anders over denken respecteert én dat je iedere mening serieus neemt.”
Ook die van je kind, dus. “Pubers zijn heel erg bezig met het ontwikkelen van autonomie, en willen graag serieus genomen worden en zelf dingen beslissen. Dit is bij uitstek een situatie waarin dat naar voren komt.”
“Kinderen vinden het soms nog moeilijk om argumenten goed en overzichtelijk op een rij te zetten”, zegt Branje. Je kunt hen daarbij helpen door alle kanten van het verhaal mee te nemen en eventueel op te schrijven. Dat kan gaan over de voordelen voor de maatschappij of de gevolgen voor het kind zelf, maar ook over prikangst. “Probeer dat vooral op een rustige, objectieve manier te doen. Onderschat de angsten van je kind niet, en als ze ergens vragen over hebben, ga dan samen op zoek naar het antwoord.”
“Neutraal zijn is moeilijk”, geeft Branje toe. “Het kan lastig zijn om je eigen emoties te negeren. Vooral bij gescheiden ouders kan het frustrerend zijn als de andere ouder een sterke mening heeft en veel invloed probeert uit te oefenen.”
Als je merkt dat de andere ouder een vorm van emotionele chantage toepast, is het tijd om in te grijpen. “Als een ouder tegen een kind zegt: ‘Ik ben zwaar teleurgesteld in je als je jezelf niet – of wel – laat vaccineren’, dan is dat voor het kind heel belastend. De liefde hangt dan af van de beslissing die het kind maakt.”
Roep de ander dan wel privé tot de orde, en niet waar het kind bij is. “Het is voor kinderen belangrijk dat ouders op één lijn zitten.” Wel kun je de situatie achteraf met je kind bespreken. “Als er opmerkingen zijn gemaakt die emotioneel belastend zijn, kun je vragen hoe je kind dat ervaren heeft. En als hij of zij zich dan schuldig voelt of denkt dat papa en mama boos worden, kun je het kind geruststellen. Vaak bedoelde de ander het helemaal niet zo.”
Het komt volgens Branje allemaal op één ding neer: je realiseren dat de keuze toch echt bij het kind ligt. “Wanneer je het gesprek aangaat, kun je maar beter meteen laten weten dat je achter je kind staat, welke beslissing hij of zij ook maakt. Dat maakt het hele proces meteen een stuk rustiger.”
Gesprekken met pubers zijn niet altijd even gemakkelijk, benadrukt Branje. “We weten allemaal dat ze niet altijd even tactvol zijn. Dit soort discussies zijn voor hen echt nog uitdaging, omdat ze nog moeten leren hoe ze deze moeten voeren. Als ouders dat te persoonlijk opvatten of moeite hebben de mening van hun kind te respecteren, draait het soms uit op ruzie.”
Als de ouder-kind relatie niet helemaal lekker loopt, kan het fijn zijn als kinderen andere volwassenen in hun omgeving hebben waar ze bij terecht kunnen. Dat kan een familielid, maar ook een docent zijn. “Zij kunnen het kind advies geven, maar ook een signaal afgeven aan de ouders dat hij of zij er toch echt wel mee zit en dat het gesprek op een andere manier gevoerd moet worden.”
Marieke laat haar tieners niet vaccineren tegen corona: 'Dat wil ik onze kinderen niet aandoen'
