Heb je een korte nacht gehad vannacht? Dan is de kans groot dat je vandaag net wat asocialer bent dan normaal. Slaaptekort leidt ertoe dat mensen elkaar minder snel helpen, wijst nieuw onderzoek uit.
Hoe minder slaap, hoe minder empathie. En zelfs familie en vrienden moeten het ontgelden.
Onderzoekers van de Universiteit van Californië, Berkeley, lieten deelnemers na het slapen een vragenlijst invullen over verschillende sociale situaties. Daarop moesten ze reageren met ‘Ik zou het negeren’, ‘Ik zou stoppen om te helpen’ of iets daartussenin.
Een kleine groep mensen vulde de vragenlijst twee keer in: één keer na een goede nacht slaap, een volgende keer na 24 uur zonder slaap. Wat bleek: als ze moe waren, waren mensen ineens 78 procent minder geneigd om anderen te helpen.
De wetenschappers keken vervolgens met een hersenscan naar de activiteit van het deel van het brein dat sociaal gedrag aanmoedigt. Na een korte of slechte nacht slaap is dat deel een stuk minder actief, zagen ze. Zelfs één uur slaap minder dan normaal zou ervoor kunnen zorgen dat je al geen zin meer hebt om voor je beste vriendin in de bres te springen.
De militaire powernap zou je het gevoel van '6 uur slaap' in 10 minuten geven
Als aanvulling op hun eigen experimenten keken de onderzoekers naar miljoenen donaties aan goede doelen in de VS – niet geheel toevallig net in het weekend dat de klok een uur vooruit werd gezet en mensen dus minder lang sliepen. Na het verzetten van de klok waren donaties gemiddeld 10 procent lager.
Slaapneurowetenschapper dr. Els van der Helm was eerder zelf verbonden aan de Universiteit van Californië, maar geeft nu trainingen bij bedrijven over het belang van slaap. Aan LINDA.nl legt ze uit hoe slaaptekort werkt in het brein. “Slaap maakt je hersenen schoon: als je slaapt, worden afvalstoffen afgevoerd. Als je weinig of slecht slaapt, blijven die afvalstoffen zitten, en dat beïnvloedt bijna alles in je lichaam.”
En dat geldt niet alleen voor korte nachten, vertelt Van der Helm; ook op een lange dag stapelen de afvalstoffen zich op. “Na 16 uur wakker zijn beginnen die afvalstoffen eigenlijk al te veel op te lopen. Dan word je slechter in verschillende fysieke én cognitieve taken.”
Na een slechte nacht slaap ben je dus fysiek ongezonder en is je IQ lager: je kunt bijvoorbeeld minder goed beslissingen nemen. Maar slaaptekort heeft ook invloed op je EQ, vertelt Van der Helm: je emotionele intelligentie.
“In je brein zit je amygdala, die een grote rol speelt bij emoties. Als je heel boos bent, kan je amygdala er bijvoorbeeld voor zorgen dat je iemand wilt slaan. Normaal wordt de amygdala afgeremd door de prefrontale cortex, het deel van ons brein dat ons sociaal maakt. Maar dat hersengebied functioneert slechter met weinig slaap.”
Dat je minder empathie voelt voor anderen met slaaptekort, komt niet (altijd) voort uit kwade wil, zegt de slaapexpert. “Je hebt simpelweg niet de hersencapaciteit om veel dingen tegelijk te doen. En dus denk je minder snel: ‘Hoe voelt iemand anders zich bij mijn acties?’ Dat is al zo na een dag slecht slapen, maar al helemaal met chronisch slaaptekort.”
Nu denk je misschien: ‘Maar dan drink ik toch gewoon een extra kopje koffie?’ Koffie is niet de goede oplossing als je slecht hebt geslapen, zegt Van der Helm. “Cafeïne blijft heel lang in ons lichaam hangen en beïnvloedt ook onze volgende nacht slaap. Dan krijg je natuurlijk een vicieuze cirkel. Omdat je je slaperig voelt, drink je extra koffie, en dat heeft impact op je slaapkwaliteit de volgende nacht zonder dat je dat doorhebt.”
De volgende dag is de cafeïne uitgewerkt en word je moe wakker. “En dan denk je weer: ‘Ik heb koffie nodig.’ Cafeïne is een stofje dat daardoor heel makkelijk verslavend wordt en dat je slaapkwaliteit verstoort. Als je het probleem wilt oplossen, kun je beter zorgen dat je lang genoeg én goed genoeg slaapt.”
Snurken en draaien: waarom slapen we slechter door alcohol?
