Midden in de nacht de auto in om lekker vroeg aan te komen op je wintersportbestemming: menig vakantieganger tekent ervoor. Geen files, lekker doorrijden en met een beetje geluk slapen de kinderen gewoon op de achterbank. Maar wat als je nachtblind bent?
We spreken met oogarts Tjeerd de Faber van het oogziekenhuis Rotterdam over het fenomeen nachtblindheid. Wat is het en waarom denken veel mensen dat ze er last van hebben?
Eerst maar eens een misverstand de deur uit helpen: medische nachtblindheid komt bijna niet voor, vertelt De Faber. “Bij medische nachtblindheid functioneren de staafjes van je netvlies onvoldoende. Vaak is het een genetische aandoening. Het is heel zeldzaam. Maar wat de leek er onder verstaat, is het feit dat je in het donker meer moeite hebt om scherp te zien dan overdag.”
Volgens de oogarts heeft dat te maken met evolutie. “Evolutionair is de mens erop gebouwd dat het licht is. Iedereen ziet in het donker wat minder goed, dan bij fel licht. Daar komt bij dat bij fel licht je pupil heel klein wordt en je iris niet wijd open staat. Hoe nauwer het gaatje, hoe scherper je ziet.”
Vooral bij ’s nachts rijden zeggen mensen dat ze last hebben van nachtblindheid. En vooral nu veel mensen op wintersport gaan, is het een afweging om overdag of toch ’s nachts te rijden.
Ondanks dat we allemaal slechter zien in het donker, heeft de een er wel meer last van dan de ander, zegt de oogarts. Volgens hem heeft dat te maken met je perceptie. “Uit onderzoek blijkt dat met name dames wat voorzichtiger zijn. Zij zien niet per se slechter, maar vinden het niet goed genoeg. Er zijn ook automobilisten die het wel voldoende vinden. Daar zie je het verschil tussen rijders die zekerder rijden en rijders die voorzichtiger zijn.”
Meestal is nachtblindheid erfelijk bepaald. Zo’n 1 op de 3.500 mensen in Nederland heeft hier last van. Maar het kan ook worden veroorzaakt door een gebrek aan vitamine A. Maar volgens De Faber is dat al helemaal uniek. Hij heeft dat misschien tien keer in zijn hele carrière van 35 jaar onder ogen gekregen. “Je ziet dat alleen bij mensen die een maag-darmoperatie hebben gehad of wanneer ze een heel eenzijdig dieet volgen.”
De oogarts herinnert zich nog een jongen van 13 jaar die zo’n acht tot negen jaar alleen maar ”patat, wit brood, Gelderse gekookte worst en Sprite” tot zich nam. “Waar je zo’n duizend eenheden aan vitamine A per dag nodig hebt, kreeg hij er maar zestien per dag binnen. Als je dat jarenlang doet, kan je nachtblind worden.” Helaas hield de jongen in kwestie blijvende schade over aan zijn dieet en zag hij nooit meer voor de volle honderd procent.
Maar, stelt De Faber gerust: “Als je gewone Hollandse kost eet, goede vetten, granen en voldoende groenten binnenkrijgt, dan word je niet nachtblind vanwege dieetbeperkingen.”
Voor al die mensen die binnenkort op wintersport gaan en het plan hebben om ’s nachts te gaan rijden, heeft de oogarts nog wel een paar tips. Draag je een bril, zet dan vooral een goed exemplaar op.
En: “Maak je ruiten schoon, ook van binnen. Kijk weg als de koplampen op je afkomen. En let ook op de blower in je auto. Die drogen je ogen uit, waardoor je meer gaat knipperen en daardoor krijg je meer tranen.” Als je lenzen hebt, heb je hier meer last van. “Een bril houdt de luchtstromen nog een beetje tegen.”
Tot slot heeft de arts nog de ultieme tip, gebaseerd op een truc die piraten al eeuwenlang gebruiken. “Als zij op het zonnige dek aan het vechten waren en vervolgens naar het bootruim moesten, werden ze al snel verblind. Dan hadden ze uiteindelijk alsnog een mes tussen hun ribben. Maar door het ooglapje was één oog al gewend aan het donker.”
De Faber vervolgt: “Die truc kun je ook toepassen bij donkere tunnels. Doe een minuut voordat je de tunnel inrijdt één oog dicht. Die is dan al gewend aan het donker. Zo voorkom je dat je allemaal vlekken ziet.”
En die gele brillen bij het tankstation? Laat die maar liggen, adviseert de oogarts. “Die geven eigenlijk meer contrast. Dan kun je beter je eigen bril opzetten.”
Thermokleding alleen voor wintersport? Nee hoor: 4 ándere redenen om het te dragen
