Antioxidanten

Eigenlijk is de term ‘antioxidanten’ een verzamelnaam voor verschillende dingen. Het gaat hier om de vitamines E en C, seleen, zink, glutathion (een stof die je lichaam zelf aanmaakt), bètacaroteen en bioactieve stoffen uit groenten en fruit. Als groepje gaan deze antioxidanten in jouw lijf de strijd aan met zogenoemde ‘vrije radicalen’. Dit zijn agressieve moleculen die soms schade kunnen veroorzaken aan cellen en weefsels. Antioxidanten beschermen je voor dit soort beschadigingen, wat op de lange termijn de kans op kanker en hart- en vaatziekte kan verminderen. Het kan ook cholesterolverlagend werken.

Hoe die vrije radicalen in je lichaam terechtkomen? Gewoon, door te leven. Ze ontstaan bij een normale stofwisseling, maar je maakt er meer aan als je rookt of te vaak in de zon ligt. Verder worden ze ook aangemaakt door ziekten en ontstekingen in je lichaam.

Forever young?

Als je te veel vrije radicalen in je lijf hebt, of ze zich verschuilen op ongewenste plekken, veroorzaken ze zogenoemde ‘oxidatieve stress’. Na lange tijd kan dit soms leiden tot hart- en vaatziekten, kanker of schade aan het zenuwstelsel. Daarnaast kunnen ze bijdragen aan het verouderingsproces. Wie er voor eeuwig jong(er) wil blijven uitzien, doet er dus goed aan om zijn of haar voedingspatroon op peil te houden. Antioxidanten die via gezond eten je lijf binnenkomen, helpen daar namelijk bij.

Het is niet alleen maar slecht nieuws. Vrije radicalen worden namelijk ook gebruikt door immuuncellen om ongewenste bacteriën te doden. Daarnaast zijn ze ook handig voor na het sporten: zij ruimen de beschadigde eiwitten in je spieren op.

Lees ook
Diëtist Jonathan over voedselhypes: ‘Tegenwoordig is alles een superfood’

Supplementen

First things first: je hoeft absoluut geen geld te steken in supplementen met antioxidanten. In de jaren negentig en nul was dit een hype, maar de claims op alle potjes konden wetenschappelijk niet onderbouwd worden. Sterker nog: door supplementen met extra antioxidanten neem je al snel te veel in. Het Voedingscentrum meldt dat verschillende onderzoeken juist een toename lieten zien van het risico op kanker, in plaats van een afname.

Als je per dag meer dan 15mg bètacaroteen binnen krijgt, iets wat alleen mogelijk is met supplementen, verhoogt dit de kans op longkanker als je zelf ook al rookt. In combinatie met te veel vitamine A of E kan het leiden tot een verhoogd risico op maagdarmkanker. Hoe dit kan? Daar komt weer een term bij kijken: het pro-oxidant-effect. Als te veel antioxidanten aanwezig zijn in een lichaam, leidt dit tot precies een tegenovergestelde werking. Slik dus met mate.

Ook over veel superfoods wordt beweerd dat ze bomvol antioxidanten zitten, maar concrete gezondheidseffecten zijn nog niet aangetoond. Je kunt dus net zo goed een doodnormaal trosje bananen in je kar gooien.

Boodschappenlijst

Als je gebalanceerd eet, hoef je helemaal geen moeite te doen om het benodigde aantal antioxidanten binnen te krijgen, aldus het Voedingscentrum. Voor wie nu toch de neiging heeft om wat extra gezonde keuzes mee te pakken in de buurtsuper: hieronder een lijstje met opties die rijk zijn aan antioxidanten.

Groente
Boerenkool, spinazie, spruitjes, broccoli, bieten, aubergine, rode uien

Fruit
Druiven, gedroogde pruimen, granaatappel, rozijnen, bosbessen, aardbeien en frambozen

Overig
Noten, volkoren granen, olijfolie, chocolade, zeevruchten en gevogelte

Lees ook
Reuk- en smaakverlies door het coronavirus? Zo wordt eten toch geen straf