Als kind kon Yelena Myshko (36) al moeilijk afstand doen van haar spullen. Haar speelgoed lag standaard uitgezaaid over de grond en haar kamer was altijd een puinhoop. Pas op latere leeftijd komt ze erachter dat ze een verzamelstoornis heeft.
Die stoornis beïnvloedt haar leven, relatie en bankrekening.
Yelana groeit op in de Sovjet-Unie, later Oekraïne. “Daar was veel schaarste”, vertelt ze. “Toen ik een jaar of negen was, ging mijn moeder een jaar naar Amerika. Ze stuurde pakketjes met spulletjes: kleding, maandverband. Ik kan me nog herinneren dat ik daarmee speelde.” Die spullen zorgen voor onrust in haar hoofd. “Ik verdwaalde in de mogelijkheden die de spullen meebrachten. Raakte overprikkeld. Kon het moeilijk een plek geven, opruimen of weggooien.”
Na een jaar wordt ze herenigd met haar moeder en gaan ze naar Nederland. “Mijn kamer was altijd rommelig. Overal liet ik spullen slingeren. Mijn moeder liet het gebeuren. Het was obsessief, maar niemand vond mijn gedrag abnormaal.” Als Yelena gaat studeren, gaat ze op zichzelf wonen. “Ik gaf bijna al mijn geld uit aan kleding. Er bleef weinig over voor eten of andere dingen.”
Maar dat is niet alles. “Ik was ook super ambitieus. Verzamelde niet alleen spullen, maar ook ervaringen, ideeën en opleidingen. Zo volgde ik twee studies en was ik feministische activist. Na een psychose moest ik rust proberen te creëren, leren loslaten. Maar daar heb ik ontzettend veel moeite mee. Voorzichtig leven vind ik saai, maar ik heb het nodig om niet ziek te worden.”
Inmiddels weet de kunstenares dat ze een verzamelstoornis heeft die voortkomt uit OCD: een obsessieve compulsieve stoornis. Het verzamelen van spullen is voor Yelena obsessief en dwangmatig. “Sommige dingen móet ik hebben. Zo begon ik voor de zwangerschap van mijn eerste kindje al met het hoarden (hamsteren, red.) van babyspullen: speelgoed en babykleding in alle maten.”
Het kindje overlijdt – tot groot verdriet van Yelena en haar vriend Hinco – nog voordat het geboren is. Zo’n half jaar later raakt ze opnieuw zwanger. “Ik had alles al, maar kon het niet laten om nog meer spullen te kopen. Ik heb vuilniszakken vol kleding: één zak per kledingmaat.” Ze heeft een kerngezond meisje op de wereld gezet en zou dolgraag nog een kindje willen. “Maar ik heb besloten om de kleding die ze niet meer past weg te doen. Het moet wel, want het past niet meer in huis.”
Ook in de rest van het huis is haar verzamelwoede zichtbaar. Onlangs kocht Yelena nog een radio die ze niet gebruikt, maar die ze er zo mooi uit vond zien. Daarnaast heeft ze een respectabele verzameling vazen, bloempotten en kleding. “Het is verschrikkelijk hoe veel ik verzamel.” Dat vindt Hinco ook. “Het is geen enorme troep in ons huis, omdat hij daar niet tegen kan. Hij ruimt vaak op en doet soms dingen weg. Hij ergert zich eraan dat ik moeite heb met sommige normale huishoudelijke taken en vindt het vervelend dat ik spullen hamster. Dat is soms best lastig.”
Het verzamelen en kopen van spullen geeft haar een kick. “Het is lekker als ik iets bijzonders vind. Maar het is ook mijn kwetsbaarheid. Ik kan er niet mee omgaan. Dat maakt me verdrietig. Het liefst zou ik minder spullen hebben. Het is belangrijk om dingen weg te doen, maar ik moet mezelf echt pushen. Voor anderen is dat moeilijk te geloven, maar voor mijn gevoel gaat het over leven en dood.”
In haar werk als kunstenares kan Yelena haar ei kwijt. “Daarin reflecteer ik op mijn hoarding.” De foto van dit artikel is daar ook een voorbeeld van. Het beeld is intuïtief tot stand gekomen.
Anna Drijver over dwangneuroses: 'Ik dacht dat iedereen dood zou gaan'
