Schoolgala

“Heb je die foto op Facebook gezet?” Mijn moeder verslikte zich in haar thee terwijl ze haar telefoon naar mij toedraaide. Het scherm vertoonde mijn nieuwe profielfoto, genomen tijdens het schoolgala. Een zestienjarige ik, breed lachend in de camera, met diep uitgesneden galajurk en een decolleté waar ik stiekem best trots op was. Mijn moeder, die nóóit strenge regels voor mij had, was resoluut. “Nee, die moet eraf.”

Nu, bijna tien jaar later, is het niet langer mijn moeder die de hoeveelheid ‘borst’ op mijn sociale mediakanalen beïnvloedt. Het zijn de platformen zelf die met hun beleid bepalen wat wel en niet mag. Waar op Twitter veel is toegestaan, zijn Facebook en Instagram strenger. Die laatste twee verbieden tepels. Let wel: vróuwentepels. Mannentepels mogen wel. Hoe zit dat?

‘Vrouwentepel is geseksualiseerd’

“Dat komt doordat de vrouwentepel geseksualiseerd is”, vertelt seksuoloog Leila Lambrechts. “We hebben geleerd onze borsten te bedekken en alle zones die je niet ziet zijn een taboe geworden.” Lambrechts ziet seksualisering van de borst ook in het offline leven: “Zelfs als vrouwen borstvoeding geven wordt dat geseksualiseerd, terwijl ik denk: dat is het meest natuurlijke dat er is en heeft niets met seks te maken.”

Op Facebook en Instagram zijn tepelfoto’s in de context van borstvoeding wél toegestaan. Net als foto’s tijdens of na het bevallen en gezondheidsgerelateerde situaties, zoals een borstamputatie.

Hoogleraar cultuurgeschiedenis Inger Leemans ziet ook dat het vrouwenlichaam geseksualiseerd is geraakt. “Er is een heel stelsel aan afspraken ontstaan over waar borsten wel en niet getoond mogen worden.” Daarbij gaan we volgens Leemans vaak nog steeds uit van een mannelijke blik. “Mannen denken aan seks bij het zien van vrouwenborsten. Daarom moeten vrouwen zich in publieke ruimten bedekken. Het heeft niet te maken met wat vrouwen willen. Eigenlijk is het heel raar dat de mannelijke blik bepaalt.”

Lees ookDit is waarom je op LINDA.'s social media fruitfoto's ziet als het over sex gaat

Effect tepelcensuur

Wat voor effecten heeft het aan banden leggen van de vrouwentepel op sociale media? “Opnieuw wordt de boodschap bevestigd dat tepels iets seksueels zijn. Het idee is: bedek je maar, anders vraag je om seks”, legt Lambrechts uit. “Bij een doorschijnende tepel zou je gelijk seksuele intenties hebben. Terwijl 99 procent van de mensen tepels heeft. Het is best gek dat de helft van de bevolking die mag showen en de andere helft niet.”

De seksuoloog vermoedt dat de tepelban ook gevolgen heeft voor het zelfbeeld van vrouwen. “Door de censuur zien we niet meer wat echte tepels zijn. Het zou voor ieders zelfbeeld goed zijn een keer naar de sauna te gaan. Dan zie je dat er veel verschillende lichamen zijn.” Uit onderzoek van de Anglia Ruskin University onder 18.000 vrouwen uit veertig landen blijkt dat meer dan tweederde ontevreden is over hun borsten. Vrouwen blijken daardoor minder geneigd hun boezem regelmatig te controleren op knobbeltjes of andere veranderingen.

Daarnaast ziet de seksuologe een toenemende tweedeling ontstaan door de tepelban, met een meer ‘activistische groep’ tegenover de ‘preutsere groep’. “De nieuwe generatie krijgt meer mee van de actievoerders die zo’n tepelban belachelijk vinden. Aan de andere kant staan de mensen die zich er niet prettig bij voelen. Daarin is weinig middenweg; het is óf het een, óf het ander.”

Hoogleraar Leemans zet deze bewegingen liever naast dan tegenover elkaar. “Als twee groepen die de tango met elkaar dansen.” Aan de ene kant ziet zij een explosie aan ‘porno’ door alle taboedoorbrekende beelden en teksten waarin seksuele bevrijding wordt aangemoedigd.

Aan de andere kant ziet zij een groep die zichzelf terugtrekt uit die naakte vrijheid. “Hoe geseksualiseerder de ‘openbare ruimte’, hoe meer mensen zoeken naar hoe zij zichzelf daartoe verhouden”, zegt Leemans. Zij ziet die bewegingen als twee kanten van dezelfde medaille. “Het één kan niet zonder het ander bestaan: seksuele bevrijders hebben het taboe nodig om af te kunnen breken.”

Toekomst tepelcensuur

Dat openlijke seksualisering hand in hand gaat met het onder controle houden van vrouwenlichamen is iets dat we kennen uit de negentiende eeuw, vervolgt ze. “We kennen die eeuw als dé preutse tijd waarin burgers grip proberen te houden op de boezems van hun vrouwen. Maar het is ook de tijd van de massapornografie en een explosie aan naakte lichamen.” En die bewegingen zullen volgens Leemans naast elkaar blijven bestaan.

Lambrechts hoopt dat de online censuur in de toekomst vermindert. “Ik zou het liefste zien dat iedereen zelf kan kiezen in wat voor mate diegene iets deelt.” Zij begrijpt dat sociale mediaplatformen geen OnlyFans 2.0 moeten worden, want het verkopen van seks is niet hun doel. “Maar als je je kind borstvoeding geeft of een tepel als statement deelt, dan moet dat niet geband worden.”

Ik vraag mijn moeder wat zij er nu van vindt als ik mijn door haar gebande schoolgala foto opnieuw zou posten. “Je bent nu volwassen genoeg om dat zelf te bepalen”, lacht zij. Mooi, mijn moeders zegen heb ik. Nu nog die van de platformen zelf.

LINDA. ‘TITS ‘R’ US’ – het nummer dat volledig in het teken staat van tieten. Koop het magazine in de winkel of bestel ‘m hieronder.

Lees ookLINDA. coversterren over preutse social media: 'Die tepelcensuur is echt belachelijk'