Kinderen met het foetale alcoholsyndroom (FAS) lopen hersenschade op doordat de moeder tijdens de zwangerschap alcohol drinkt. Kinderarts Herman Thijs legt uit waarom ook een glaasje wijn er al één teveel is: ‘Achteraf kunnen we niets meer doen.’

Vanochtend schreven wij over Mario (22), die omdat zijn moeder – gedwongen door Mario’s vader – alcohol dronk tijdens haar zwangerschap, verslaafd en met een hersenaandoening op de wereld kwam. Eerder belden wij met kinderarts Herman Thijs, om meer te weten te komen over de gevolgen voor de baby als er tijdens de zwangerschap alcohol is gedronken. Dat interview halen we nu voor de gelegenheid omhoog.

Lees ook
Mario’s moeder werd door haar man gedwongen alcohol te drinken tijdens zwangerschap

Wat is FAS precies?
Dr. Thijs: “FAS is een aandoening die ontstaat doordat een moeder gedurende haar zwangerschap alcohol drinkt. Hierdoor wordt het centrale zenuwstelsel (waaronder de hersenen) van het kind aangetast. De symptomen verschillen per persoon, maar kinderen met FAS hebben doorgaans een minder ontwikkeld geheugen en moeite met concentreren en plannen.”

“Naast mentale kenmerken zijn er ook verschillende uiterlijke kenmerken waaraan je ‘FAS-baby’s’ kan herkennen. Zo hebben zij doorgaans een kleinere schedel, een plat gezicht en een dunne bovenlip. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe alcohol dit syndroom veroorzaakt, waarschijnlijk is het een combinatie van verschillende chemische processen die door de alcohol worden verstoord.”

Hoe groot is de kans dat je kind FAS krijgt als je tijdens de zwangerschap (al dan niet per ongeluk) alcohol drinkt?
“Dat is niet te zeggen. Je hoeft als (aanstaande) moeder niet meteen doodongerust te worden als je aan het begin van je zwangerschap een glaasje ophebt, maar zie het zo: iedere tik die je met een hamer uitdeelt is er een teveel. Bij twee tikjes valt het waarschijnlijk mee, bij honderd tikken krijg je echt schade. Al zijn er ook altijd uitzonderingen. We kunnen tijdens een zwangerschap nog niet vaststellen of een kind FAS heeft, dat wordt pas later duidelijk.

Hoeveel baby’s worden in Nederland geboren met deze ziekte?
“FAS komt vaker voor dan we denken. Zo’n een op de duizend kinderen zou de ziekte kunnen hebben, maar het is niet altijd even goed te diagnosticeren. Als je bedenkt dat er in Nederland jaarlijks zo’n tweehonderdduizend baby’s worden geboren, gaat het dus om tweehonderd baby’s per jaar met deze ziekte.”

Lees ook
Deze vijf regels voor een gezonde zwangerschap zijn mythes

Wat bedoelt u met: een op duizend zou de ziekte kúnnen hebben?
“Er bestaat geen test die vaststelt of iemand FAS heeft of niet. We moeten het doen met wat we aan de buitenkant zien. Een diagnose stellen we in samenspraak met een psycholoog. Als we veel aanwijzingen hebben, dan maken we met die optelsom een waarschijnlijkheidsdiagnose. Het Gelre Ziekenhuis waar ik werk is naast Groningen het enige ziekenhuis waar de diagnose wordt vastgesteld. Wij kunnen maximaal tachtig tot honderd patiënten per jaar zien. Meer tijd kunnen we ook niet vrijmaken, we redden er immers geen levens mee.”

Er is geen behandeling voor FAS?
“Dat klopt. De schade is al geleden op het moment dat wij de kinderen zien. Achteraf ‘repareren’ is niet mogelijk, maar het stellen van een diagnose geeft de patiënt en de omgeving meer houvast. Ze begrijpen beter wat de oorzaak van hun problemen is. Dat maakt het makkelijker te accepteren.”

Dami, moeder van een kind met FAS, adviseerde vrouwen te stoppen met drinken zodra ze proberen zwanger te worden. Hoe ziet u dat?
“Daar ben ik het mee eens. Wij ontraden vaders ook om tijdens deze periode alcohol te gebruiken. Dat heeft niet direct invloed op de ontwikkeling van FAS, maar het kan het wel makkelijker maken als vaders solidair zijn. We moeten leren dat alcohol niet per se nodig is om een feestje te vieren. Wil je een gezond kind, dan moet je daar honderd procent voor gaan en daar hoort in mijn ogen geen alcohol bij.”

Lees ook
Dami’s pleegzoon (5) lijdt aan foetaal alcoholsyndroom: ‘Hij is verslaafd geboren’