Ineens ontploffen de Europese energieprijzen. Hoe komt dat? En wat betekent dat voor ons?
De prijzen voor aardgas en stroom tikken – heel abrupt – record na record aan. De Europese gasprijzen stegen in twee dagen met 60 procent. Daarvoor zijn meerdere oorzaken.
Ten eerste zijn er meer zorgen over de energievoorraden voor komende winter. Het bijzonder koele voorjaar nam een hap uit de gasvoorraden. Ook lage windsnelheden dragen bij aan de verminderde energievoorraden.
De Europese gasvoorraden zijn voor het eerst in tien jaar zo laag op dit punt in het seizoen. Normaal zijn ze tegen deze tijd al goed gevuld. Ook in Nederland zijn de gasbergingen momenteel behoorlijk laag, zegt onderzoeksinstituut TNO.
De Europese Commissie maakt zich zorgen, maar zegt dat er voldoende gasvoorraden in Europa zijn om de winter door te komen.
Hoewel we blij mogen zijn met het economische herstel, stijgt hierdoor wel de vraag naar energie al maanden fors. Dat beïnvloedt de inflatie en de industriële productie. Sommige fabrieken in Europa hebben de productie al verminderd vanwege de hoge energieprijzen.
De energieprijzen stijgen al maanden. Maar nu is de toename in een extra stroomversnelling gekomen.
De hoge prijzen jagen ook de inflatie aan, waardoor de koopkracht van consumenten wordt ondermijnd. Huishoudens krijgen daarnaast te maken met hogere energierekeningen, waardoor ze minder aan andere dingen kunnen uitgeven.
De Russen zijn terughoudender om meer gas naar Europa te exporteren en dat verraste Europa. Rusland wilde tot gisteren niet meer leveren dan afgesproken. Maar de gasprijzen zijn woensdag in de loop van de dag iets gedaald, na opmerkingen van de Russische president Vladimir Poetin. Die toonde zich bereid de leveringen aan Europa voor de komende winter op te voeren.
De prijs van gas steeg eerder op woensdag tot ongeveer 160 euro voor een zogeheten megawattuur. Na de uitspraken van Poetin, op een energiebijeenkomst in Moskou, zakte dat bedrag terug tot zo’n 108 euro.
Poetin zei dat de gasverkoop aan Europa een record zou kunnen bereiken. Critici beschuldigden Rusland er eerder van gasleveringen tegen te houden, maar dat spreekt het land tegen. De beperkte aanvoer vanuit Rusland wordt genoemd als een belangrijke factor voor het stijgen van de gasprijzen.
Er zijn minder nieuwe fabrieken voor vloeibaar gas (lng) en bestaande fabrieken voor lng werden minder gebruikt.
Lees ookEnergierekening stijgt met mogelijk 200 euro per jaar voor een gemiddeld huishouden
Dat hangt af van je energiecontract: is het vast of variabel? En voor één jaar, of langere tijd? De tarieven stijgen sowieso hard, met tientallen procenten per maand. Het helpt niet dat het nog winter moet worden, waardoor de schaarste toeneemt. Volgens prijsvergelijker Pricewise is een driejarig contract nu goedkoper dan een éénjarig vast contract. Dat was eerst altijd andersom. Een contract met variabele tarieven noemen ze ook een goede – tijdelijke – optie. Mits je zelf de tarieven in de gaten blijft houden en overstapt als die dalen.
Pricewise verwacht dat een gemiddeld huishouden bij een eenjarig energiecontract 500 euro meer betaalt dan vorige week. Bij een driejarig contract is dat 250 euro. Ook trekken energieleveranciers volgens Pricewise noodgedwongen hun aanbod in vanwege de stijgende inkoopprijzen of trekken ze zich terug omdat ze te veel risico lopen.
Rabobank en Gaslicht.com hebben uitgerekend dat de stijging van de energienota uitkomt op 900 tot 1000 euro extra per jaar per huishouden.
Als het kabinet niet ingrijpt en consumenten compenseert gaan miljoenen Nederlanders dat flink voelen in hun portemonnee. Daar waarschuwen budgetinstituut Nibud, vakbond FNV, economen van de Rabobank en coalitiefracties VVD en CDA.
Het demissionaire kabinet heeft een crisisteam ingericht. Zes ministeries buigen zich over het probleem.
Eurocommissaris voor Energie Kadri Simson zei woensdag dat de schok van de hoge gasprijzen niet moet worden onderschat. Vooral armere huishoudens worden volgens haar geraakt door de stijgende energiekosten.
Frankrijk heeft al maatregelen genomen om armere gezinnen te helpen, bijvoorbeeld met subsidies en bevriezing van de energierekening.
Ook onderzoeksinstituut TNO waarschuwde recent dat ruim een half miljoen huishoudens met ‘energiearmoede’ leeft. Ze wonen in een slecht geïsoleerd huur- of koophuis en betalen zich blauw aan hoge energiekosten. Onderzoeker Peter Mulder: “Deze mensen zijn lang niet allemaal arm. Er zijn genoeg huishoudens die het energiezuinig maken van hun woning wel kunnen betalen, maar daar als huurder niet zelf over kunnen beslissen.”
Lees ook'Energiearmoede' in Nederland: moeite met betalen energierekening door hoge gasprijzen
Verschillende landen zoals Frankrijk en Spanje vinden dat de EU actie moet ondernemen om de prijsstijgingen op te vangen. Spanje heeft een voorstel gedaan voor een gezamenlijke EU-inkoop van aardgas en de aanleg van een strategische gasvoorraad. Simson heeft gezegd dat Brussel voor het einde van dit jaar met plannen zal komen voor een herziening van de regels op de Europese gasmarkt.
