De aandacht voor de schrijnende situatie van de Oeigoeren in de Chinese regio Xinjiang groeit. Maar wat speelt er precies? En hoe groot is de kans dat er nu iets gaat veranderen?
De laatste ontwikkelingen op een rij.
Wat zijn de aantijgingen tegen China?
China krijgt steeds meer kritiek op het onderdrukken van Oeigoeren. Het land houdt zeker een miljoen Oeigoeren gevangen in honderden concentratiekampen in Xinjiang.
China noemt dit ‘heropvoeden’, maar gevangenen verrichten dwangarbeid en worden mishandeld. Vrouwen ondergaan in de kampen ook gedwongen abortus en sterilisatie.
Deze Oeigoerse vrouw vertelde in 2018 aan het Amerikaanse congres hoe ze werd gemarteld en een kind verloor in een Chinees interneringskamp:
LINDA.nl publiceerde in december met onderzoeksplatform Investico en de Groene Amsterdammer een onderzoek waaruit blijkt dat dwangarbeiders gedwongen haar afstaan. Dat haar komt terecht in hairextensions die je ook in Nederland kunt kopen. Lees het volledige onderzoek hier.
De BBC mocht in 2019 een zeldzaam kijkje nemen in een ‘heropvoedingsschool’:
Waarom is Xinjiang belangrijk voor China?
Xinjiang is belangrijk voor China om meerdere redenen.
De ‘autonome’ regio Xinjiang ligt in het noordwesten van China, dichtbij Centraal-Azië. De omvang van het woestijngebied is enorm (liefst 1,6 miljoen vierkante kilometer).
Er wordt heel veel katoen geproduceerd in Xinjiang (een vijfde van de wereldwijde productie). Ten tweede is het rijk aan olie en aardgas. Ten derde ziet Peking de regio door de nabijheid van Centraal-Azië en Europa als een belangrijke handelsverbinding.
Wie zijn de Oeigoeren?
De Oeigoeren zijn islamitisch en spreken Turks. Tot 1884 hadden ze hun eigen land, Oost-Turkestan. Na een oorlog annexeerde China het gebied en noemde het Xinjiang.
De regering ziet Oeigoeren als afvallige inwoners van China. Sinds 2017 moeten alle religies in China Chinees zijn. Het land treedt hard op tegen islamitische minderheden. Een hoofddoek, sluier en baard zijn redenen om iemand als extremist te bestempelen. Dat geldt ook voor bidden, vasten, boeken over de Islam bezitten, en alcoholonthouding. Activisten vinden dat China de Oeigoerse cultuur probeert uit te roeien.
Recente ontwikkelingen
De kritiek op China neemt toe, vanuit Nederland én internationaal.
De Tweede Kamer nam in februari een D66-motie aan die stelt dat China genocide op Oeigoeren pleegt, oftewel volkerenmoord. Nederland spreekt als derde land van genocide, na de VS en Canada eerder dit jaar. De term ligt zeer gevoelig. Massamoord in Xinjiang is niet bewezen, maar volgens het Genocideverdrag van de VN is genocide een breder begrip. Daaronder vallen ook maatregelen met als doel ‘een nationale, etnische, raciale of religieuze groep geheel of gedeeltelijk te vernietigen’. Gedwongen sterilisaties of kinderen en ouders scheiden vallen daaronder.
Ook op maatschappelijk gebied zijn in Nederland initiatieven. Zo wil presentator Tim Hofman een gesprek over mensenrechten voor elkaar boksen met de ambassadeur van China. Een petitie van BNNVARA en Amnesty International voor zo’n gesprek is al meer dan 50.000 keer getekend.
Wat zegt China?
China vindt Xinjiang een ‘interne aangelegenheid’ – oftewel, daar hebben andere landen niets mee te maken.
Hardhandig optreden is nodig om terrorisme te voorkomen en islamistisch extremisme uit te bannen, stelt China. Oeigoerse militanten zouden strijden voor een onafhankelijke staat door het beramen van bombardementen, sabotage en burgerlijke onrust.
Berichten dat China Oeigoeren vasthoudt zijn volkomen onwaar, zegt de regering. Ook ontkent China dat het probeert de Oeigoerse bevolking te verminderen door middel van massale sterilisaties. Over de beschuldigingen van dwangarbeid zegt China dat die “volledig verzonnen” zijn.
Lees ook
Haar van Oeigoeren mogelijk gebruikt in hairextensions
Uitgelichte foto bovenaan: Protest Oeigoeren op de Dam in Amsterdam, 29 december 2020. Ze demonstreren tegen het feit dat het voor de moslim-minderheid in het westen van China bijna onmogelijk is om hun godsdienst en cultuur uit te dragen.
