Journalist Coen Verbraak gaat in Over Leven in gesprek met Jan van Ommen over de zin van het leven. Jan overleefde veertig uur op zee na een schipbreuk tussen de Indonesische eilanden Sumbawa en Flores.
Bijna twee dagen lang leefden Jan en zijn vrouw Alie tussen hoop en vrees.
Op vakantie in Indonesië besluiten Jan en Alie een tocht te maken met een toeristenboot. “We zouden een heel stuk gaan varen, ook ’s nachts. Het werd slecht weer. Maar we gingen gewoon eten en slapen op de boot. Midden in de nacht werden we wakker door geschreeuw. Het ging niet goed. We hadden al snel door wat er aan de hand was. De mannen zeiden dat het erg gevaarlijk was en instrueerden ons om zwemvesten aan te trekken. Iedereen moest naar beneden op de boot. Er was meteen al paniek.”
Ook Jan was even in paniek. Hij vertelt verder: “Ze hadden het luik van het ruim afgehaald en daar zag ik onze koffers drijven. Toen dacht ik: het is gebeurd.”
Freek de Jonge open over verlies zoon en kleindochter in 'Over Leven': 'Ik kon mijn ratio meer loslaten'
Toch zakt de angst bij Jan weer weg. “Het was pikdonker en we waren niet in de beurt van de kust of andere schepen. We zaten te wachten totdat we echt in het water zouden belanden. Het water kwam steeds hoger over het dek. Eerst over je voeten, daarna over je knieën en toen tot je middel.”
“We hoopten dat het houten schip nog een beetje zou blijven hangen, maar op een gegeven moment rolde het schip toch om. Met z’n allen gingen we kopje onder. Ik weet niet meer zeker of ik Alie heb vastgehouden toen, maar dat was wel wat ik wilde. Op een gegeven moment kwamen we weer boven water.”
Toen de toeristenboot zonk, belandden alle 25 mensen in zee. Het versturen van een noodsignaal lukte niet. “Ik was er vrijwel van overtuigd dat het niet goed zou aflopen. Ik voelde heel sterk dat ik mezelf moest voorbereiden op het feit dat ik zou kunnen sterven. Ik heb het een keer tegen Alie gezegd, maar daarmee ben ik snel opgehouden. Dat is niet iets wat je moet zeggen. Het is er gewoon, waarom zou je dat hardop zeggen?”
“Ik had het er met mezelf wel over. Ik zei tegen mezelf: ik ben bijna 61 en ik dacht altijd dat ik 100 zou worden. Nu is het in een keer afgelopen. Dit soort dingen gebeuren zomaar, daar zit geen bedoeling achter.”
De gedachte aan de dood had voor Jan ook iets geruststellends: “Het was makkelijker om het te verdragen. Ik dacht: het is hier uitzichtloos, dan is het maar zo. We hebben geprobeerd om de kust te bereiken, maar ik merkte dat ik er niet echt in geloofde.”
Achteraf realiseert Jan zich dat het stellen van een doel hoop gaf. “Ik wist zeker dat we niet naar de kust konden roeien, het was totaal onmogelijk. Maar het gaf niet dat het onmogelijk was, het was in elk geval een doel.”
Er was wel een klein reddingsbootje voor vier personen. Om de beurt wisselden ze af wie er in het bootje stond en wie er in het water dreef. De mensen die in het reddingsbootje waren, roeiden met de planken van het gezonken schip. “In zulke omstandigheden is het fijn om samen met andere mensen te zijn, maar ook gevaarlijk. Je weet niet van elkaar of je elkaar echt kunt vertrouwen.”
Zo overwoog Jan of hij met een kleiner groepje weg zou roeien van de andere drenkelingen. Ook was hij bang dat de bemanningsleden ervandoor zouden gaan. “We zijn allemaal mensen, maar je wil niet overleven ten koste van alles. Ik ben nu heel blij dat ik het overleefd heb. Maar als Alie niet mee teruggekomen was, had ik er geen verhaal van kunnen maken.”
“Als ik iets gedaan had wat ik niet voor onmogelijk houd, omdat de grenzen tussen goed en kwaad langzaam verdwenen, dan was ik niet blij geweest dat ik het overleefd had.”
Kijk de hele aflevering van Over Leven hier terug.
Schrijver Chaja Polak vertelt in 'Over Leven' hoe ze ontsnapte aan deportatie tijdens Tweede Wereldoorlog
